Cynk w środowisku wodnym Zbiornika Goczałkowice

• Autorzy: Kotulska A. , Draus K. , Czaplicka A. , Ślusarczyk Z. , Szostak A.

Warianty tytułu

EN

Zinc in the aquatic environment of the Goczałkowice Reservoir

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem pracy było przedstawienie zmian stężeń cynku w wodach i osadach Zbiornika Goczałkowickiego na przestrzeni lat oraz porównanie z tłem geochemicznym. Zbadano również sezonowość występowania cynku w wodach i potwierdzono jej występowanie w niektórych przypadkach. Przedstawiono średnie ładunki cynku w wodach dopływających do zbiornika. Próbki ze zbiornika były pobierane raz na miesiąc w latach od 1994 do 2013. Próbki osadów były pobierane w czterech punktach zbiornika. W celu zweryfikowania stawianych hipotez przeprowadzono analizę statystyczną. Badania oparte o wartości progowe kryterium ekotoksykologicznego pokazują, że nie tylko wody, ale także osady zbiornika zawierają znaczące ilości cynku i istnieje możliwość jego negatywnego wpływu na organizmy wodne. Źródła cynku podzielono na naturalne i antropogeniczne. Zbiornik Goczałkowicki leży w południowej Polsce. Jest narażony na działalność przemysłową. W jego pobliżu znajdują się również hodowlane stawy rybne. Także rolnictwo i nieskanalizowane tereny dostarczają cynk do wód i osadów. To tłumaczy zawartość tego pierwiastka w środowisku wodnym Zbiornika Goczałkowickiego. Największy ładunek lego pierwiastka jest wprowadzany do zbiornika przez największy dopływ - rzekę Wisłę.

EN

The purpose of this paper was to show how the concentration of zinc changed in the waters and sediments of the Goczałkowice Reservoir over the years and to compare these changes with the geochemical background. Seasonal occurrence of zinc in water was also examined and in some cases the test results were positive. The paper reports 011 the average quantities of zinc in the waters flowing into the reservoir. Reservoir samples were taken once every month from 1994 to 2013. There were four places in the reservoir from where sediment samples were taken. Statistical analysis was performed to verify the proposed hypotheses. The tests based on the ecotoxicological threshold values show that not only the waters, but also the sediments of the reservoir contain significant amounts of zinc and that there is a possibility that zinc has a negative effect on aquatic organisms. The sources of zinc were divided into natural and anthropogenic. The Goczałkowice Reservoir is located in southern Poland. It is exposed to industrial activity, and there are fish ponds located in its vicinity. Agricultural activity and non-sewerage areas introduce zinc into water and sediments, which explains its presence in the aquatic environment of the Goczałkowice Reservoir. The highest quantities of zinc arc introduced into the reservoir by its largest tributary, the Vistula River.

Słowa kluczowe

PL

cynk; środowisko wodne; zmienność sezonowa; zbiornik Goczałkowice

EN

zinc; aquatic environment; seasonal fluctuations; Goczałkowice Reservoir

• Wydawca: Wydawnictwo 2K TECHNOLOGIE s.c.
• Czasopismo: Technologia Wody
• Rocznik: 2015
• Tom: Nr 5 (43)
• Strony: 20--25
• Opis fizyczny: Bibliogr. 21 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Kotulska A.

• Politechnika Krakowska, Instytut Zaopatrzenia w Wodę i Ochrony Środowiska

autor

Draus K.

• Politechnika Krakowska, Instytut Zaopatrzenia w Wodę i Ochrony Środowiska

autor

Czaplicka A.

• Politechnika Krakowska, Instytut Zaopatrzenia w Wodę i Ochrony Środowiska

autor

Ślusarczyk Z.

• Politechnika Krakowska, Instytut Zaopatrzenia w Wodę i Ochrony Środowiska

autor

Szostak A.

• Górnośląskie Przedsiębiorstwo Wodociągów, Zakład Uzdatniania Wody Goczałkowice

Bibliografia

• [1]Aleksander-Kwaterczak U., Ciszewski D., Szarek-Gwiazda E., Kwadrans J., Wilk- Woźniak E., Waloszek A.: Wpływ historycznej działalności kopalni rud Zn-Pb w Chrzanowie na stan środowiska wodnego doliny Matyldy. Górnictwo i Geologia, tom 5, zeszyt 4, 2010.
• [2]Betleja J.: Ptaki Zbiornika Goczałkowickiego, Ptaki Śląska, 21, 5-68, 2014.
• [3]Biel A., Pasieczna A.: Charakterystyka geochemiczna osadów i wód zbiornika Dziećkowiece (Jeziora Imielińskiego), południowa Polska, Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego 450, 1-8, 2012.
• [4]Bodzek M., Rajca M.: Fotokataliza w oczyszczaniu i dezynfekcji wody. Część II: Usuwanie metali i naturalnych substancji organicznych, Technologia wody, nr 11, 2013, str. 18-30.
• [5]Czaplicka-Kotas A., Ślusarczyk Z., Zagajska J., Szostak A.: Analiza zmian zawartości jonów wybranych metali ciężkich w wodzie Jeziora Goczałkowickiego w latach 1994-2007, Ochrona środowiska, 4/2010, str. 51-56.
• [6]Czaplicka-Kotas A., Ślusarczyk Z.: Przestrzenny rozkład niklu w osadach dennych zbiornika Goczałkowice, Technologia Wody nr 10, str. 34-39, 2013.
• [7]Galka B., Wiatkowski M.: Metałe ciężkie w wodzie i osadach małego zbiornika wodnego Psurów, Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych nr 42, 2010.
• [8]Kabata-Pendias A., Pendias H.: Biochemia pierwiastków śladowych. PWN, Warszawa 1993.
• [9]Kasza H.: Antropopresja a trofia wody w zbiornikach zaporowych Śląska, Natura Silesiae Superiors nr 3, 1999, s. 97-105.
• [10]Loska K., Wiechula D., Palczar J., Kwapuliński J.: Occurrence of heavy metals in bottom sediments of a heated reservoir (the Rybnik Reservoir, southern Poand). Acta Hydrobiologica vol. 36,1994, 281-295.
• [11]Madeyski M., Tarnawski M.: Ocena stanu ekologicznego osadów dennych wybranych małych zbiorników wodnych, Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich, nr 4/3, 2006, s. 107-116.
• [12]Mapa Geologiczna Połski, skala 1:500000, Państwowy Instytut Geologiczny 2006.
• [13]Rosińska A., Dąbrowska L.: PCB i metale ciężkie w wodzie i osadach dennych zbiornika Kozłowa Góra, Archives of environmental protection, vol. 37, nr 4, 2011, s. 61-72.
• [14]Senze M., Kowalska-Góralska M., Zięba E.: Bioakumulacja miedzi, niklu, kadmu, ołowiu i cynku w osadach dennych zbiornika Owiesno (woj. dolnośląskie). Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, nr 577, 2010.
• [15]Siudy A.: Rola zbiorników zaporowych Goczałkowice i Kozłowa Góra podczas powodzi w maju i czerwcu, 2010.
• [16]Starmach K., Wróbel S., Pasternak K.: Hydrobiołogia: łimnologia, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1978.
• [17]Szalińska E., Koperczak A., Czaplicka- -Kotas A.: Badania zawartości metali ciężkich w osadach dennych dopływów Jeziora Goczałkowickiego, Ochrona środowiska nr 1, 2010, str. 21-25.
• [18]Szarek-Gwiazda: Metale ciężkie w wodzie i osadzie dennym. W: Zbiornik Dobczycki. Ekologia-eutrofizacja- ochrona [red. J. Starmach, G. Mazurkiewicz-Boroń], Zakład Biologii Wód PAN, Kraków 2010.
• [19]Turekian K., Wedepohl K. H.: Distribution of the Elements in Some Major Units of the Earth’s Crust, Geological Society and America Bulletin 1961, 72.
• [20]Wyniki badań wód powierzchniowych prowadzonych w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska w 2012 i 2013 roku (minimalne, maksymalne, średnioroczne) - zbiorniki zaporowe, Informacje o stanie środowiska w woj. śląskim w 2012 i 2013 roku.
• [21]Zintegrowany system wspomagający zarządzaniem i ochroną zbiornika zaporowego (www.zizozap.pl).