Air temperature in high-altitude areas as exemplified by the Tatra Mountains

• Autorzy: Jurczak Krzysztof , Kędzia Stanisław

Identyfikatory

DOI

10.26491/mhwm/145366

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The climate of a high-altitude postglacial cirque, such as Kozia Dolinka, is conducive to the occurrence of permafrost. Both the depth of permafrost and the area it covers, as well as the presence of year-round snow patches, can serve as indicators for assessing the impact of global warming on the climate of mountains, including the Tatras. With few meteorological stations to survey the remote and inaccessible high-altitude areas of the Tatra Mountains, any research must rely on measurements spanning limited time periods. Against this background, the 5-year series of temperature measurements from the Kozia Dolinka cirque obtained by the Institute of Geography and Spatial Organization of the Polish Academy of Sciences (IGiPZ PAN) can be used to analyze air temperature patterns on concave and convex terrain forms in the alpine climate zone if compared to the results of measurements from stations of the State Hydrological and Meteorological Service located nearby, i.e. the Kasprowy Wierch HighMountain Meteorological Observatory and the Hala Gąsienicowa Nival Research Station of the Institute of Meteorology and Water Management, National Research Institute (IMGW-PIB). This study confirms that there is a relationship between air temperature and the formation and duration of snow cover on concave and convex terrain forms. It also reveals a hitherto unknown fact that concave terrain forms, i.e. postglacial cirques, of the alpine zone have milder thermal conditions in winter than convex terrain forms. The analyses highlight the need for further, more detailed research using modern automated meteorological stations.

Słowa kluczowe

EN

air temperature; concave forms; convex forms; Tatras; permafrost

• Wydawca: Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Meteorology Hydrology and Water Management. Research and Operational Applications
• Rocznik: 2021
• Tom: Vol. 9, Iss. 1-2
• Strony: 1--13
• Opis fizyczny: Bibliogr. 32 poz., rys.

Twórcy

autor

Jurczak Krzysztof

• Institute of Meteorology and Water Management - National Research Institute, Poland

• https://orcid.org/0000-0002-2972-0146

autor

Kędzia Stanisław

• Institute of Geography and Spatial Organization, Polish Academy of Sciences

• https://orcid.org/0000-0002-5864-1463

Bibliografia

• Baumgart-Kotarba M., Kotarba A., 2001a, Deglacjacja Doliny Suchej Wody w Tatrach Wysokich, [in:] Funkcjonowanie geoekosystemów w zróżnicowanych warunkach morfoklimatycznych - monitoring, ochrona, edukacja, A. Karczewski, A.Z. Zwoliński (eds.), Stowarzyszenie Geomorfologów Polskich, Poznań, 73-84.
• Baumgart-Kotarba M., Kotarba A., 2001b, Deglaciation in the Sucha Woda and Pańszczyca Valleys in the Polish High Tatras, Studia Geomorfologica Carpatho-Balcanica 35, 7-38.
• Dąbrowska K., 2015, Atlas Tatr - Przyroda nieożywiona, TPN, Zakopane, 28 pp.
• Dobiński W., 1996a, Poszukiwanie zmarzliny w Tatrach z zastosowaniem metod geofizycznych i analizy klimatycznej, [in:] Osady i formy czwartorzędowe współczesnego i plejstoceńskiego zlodowacenia półkuli północnej - sympozjum, Poznań, 16-17.
• Dobiński W., 1996b, Problem występowania wyspowej zmarzliny w Dolinie Pięciu Stawów Polskich i okolicy w świetle pomiarów temperatury u spodu zimowej pokrywy śnieżnej (BTS), Geographia Studia et dissertationess, 20, Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego 1552, 15-22.
• Dobiński W., 1996c, Występowanie zmarzliny w alpejskim piętrze Tatr Wysokich w świetle badań geofizycznych i analiz klimatycznych, Przyroda Tatrzańskiego Parku Narodowego a Człowiek, 1, Nauki o Ziemi, 140-143.
• Gadomski A., 1926, Morfologia glacjalna północnych stoków Wysokich Tatr, Nakład B. Kotuli, Cieszyn, 140 pp.
• Gądek B., 2002, Mass circulation of Mięguszowiecki glacieret in the period 1998-1999, [in:] Przemiany Środowiska Przyrodniczego Tatr, Tatrzański Park Narodowy, Polskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk o Ziemi Oddział Kraków, Kraków-Zakopane, 71-75.
• Gutry-Korycka M., 1967, Temperatura potoków Tatrzańskich o różnych źródłach zasilania, Przegląd Geograficzny, 39 (3), 577-584.
• Hess M., 1965, Vertical climatic zones in the Polish Western Carpathians, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, Prace Geograficzne, 11, 268 pp.
• IPCC, 2001, Climate Change 2001: The Scientific Basis, [in:] Contribution of the Working Grup I to the Third Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change, J.T. Houghton et al. (eds.), Cambridge University Press, Cambridge, United Kingdom and New York, NY, USA., 881 pp.
• IPCC, 2007, Climate Change 2007: The Physical Science Basis, [in:] Contribution of Working Group I to the Fourth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change, S. Solomon et al. (eds.), Cambridge University Press, Cambridge, United Kingdom and New York, NY, USA, 996 pp.
• IPCC, 2013, Climate Change 2013: The Physical Science Basis, [in:] Contribution of Working Group I to the Fifth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change, T.F. Stocker et al. (eds.), Cambridge University Press, Cambridge, United Kingdom and New York, NY, USA, 1535 pp.
• IPCC, 2014, Climate Change 2014: Synthesis Report, [in:] Contribution of Working Groups I, II and III to the Fifth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change, R.K. Pachauri, L.A. Meyer (eds.), IPCC, Geneva, Switzerland, 151 pp.
• IPCC, 2019, Climate Change and Land: an IPCC special report on climate change, desertification, land degradation, sustainable land management, food security, and greenhouse gas fluxes in terrestrial ecosystems, P.R. Shukla, J. Skea, E. Calvo Buendia, V. Masson-Delmotte, H.-O. Pörtner, D. C. Roberts, P. Zhai, R. Slade, S. Connors, R. van Diemen, M. Ferrat, E. Haughey, S. Luz, S. Neogi, M. Pathak, J. Petzold, J. Portugal Pereira, P. Vyas, E. Huntley, K. Kissick, M. Belkacemi, J. Malley (eds.), 864 pp. (in press).
• Jania J., 1988, Zrozumieć lodowce, Wydawnictwo Śląsk, 240 pp.
• Kędzia S., 1993, Klimatyczne uwarunkowania płatów wiecznego śniegu w Tatrach na przykładzie śnieżnika w Kotle Mięguszowieckim, Uniwersytet Jagielloński, Zakład Klimatologii Instytutu Geografii, Kraków, 69 pp.
• Kędzia S., 2004, Klimatyczne i topograficzne uwarunkowania występowania wieloletniej zmarzliny w Tatrach Wysokich (na przykładzie Koziej Dolinki), Ph.D. thesis, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania Polskiej Akademii Nauk, Warszawa, 124 pp.
• Kędzia S., Mościcki J., Wróbel A., 1998, Studies on the occurrence of permafrost in Kozia Valley (The High Tatra Mts.), [in:] Relief, Quaternery Paleogeography and Changes of the Polar Environment, Polar Session, UMCS Lublin, J. Repelewska-Pękalowa, (ed.), 51-57.
• Kłapa M., 1963, Prace Stacji Badawczej Instytutu Geografii PAN na Hali Gąsienicowej w latach 1960 i 1961, Przegląd Geograficzny, 35 (2), 221-237.
• Kondracki J., 1978, Geografia fizyczna Polski, Państwowe Wydawnictwa Naukowe, Warszawa, 464 pp.
• Li J., Sheng Y., Wu J., Feng Z., Ning Z., Hu X., Zhang X., 2016, Landform-related permafrost characteristics in the source area of the Yellow River, eastern Qinghai-Tibet Plateau, Geomorphology, 269, 104-111, DOI: 10.1016/j.geomorph.2016.06.024.
• Milata W., 1949, Badania nad polami śnieżnymi w Tatrach, Wierchy, 19, 220-222.
• Mościcki J.W., Kędzia S., 2001, Investigation of mountain permafrost in the Kozia Dolinka valley, Tatra Mountains, Poland, Norwegian Journal of Geography, 55 (4), 235-240, DOI: 10.1080/00291950152746586.
• Mościcki W.J., 2010a, Temperatura na NE stoku Świnicy i w Koziej Dolince w Tatrach w okresie 2007-2009, [in:] Przyroda Tatrzańskiego Parku Narodowego a Człowiek, Nauki o Ziemi, 1, A. Kotarba (ed), Wydawnictwa Tatrzańskiego Parku Narodowego, Zakopane, 95-102.
• Mościcki W.J., 2010b, Temperature regime on northen slopes of Hala Gąsienicowa in the Polish Tatra Mountains and its relationship to permafrost, Studia Geomorphologica Carpatho-Balcanica, 42, 23-40.
• Wang S., Sheng Y., Li J., 2018, An estimation of ground ice volumes in permafrost layers in Northeastern Qinghai-Tibet Plateau, China, Chinese Geographical Science, 28 (1), 61-73, DOI: 10.1007/s 11769-018-0932-z.
• Wdowiak S., 1959, Współczesne resztkowe lodowce firnowe Wysokich Tatr, Przegląd Geologiczny, 7/8, 375-376.
• Wdowiak S., 1961, Contemporary cirque glacier in the Grand Mięguszowiecki Cirque at Morskie Oko Lake in the Tatra Mountains, Biuletyn Geologiczny, 1 (1), 87-92.
• Wdowiak S., 1961, Współczesny lodowiec karowy w Wielkim Kotle Mięguszowieckim nad Morskim Okiem w Tatrach, Biuletyn Geologiczny, 1/1, 87-92.
• Wiślinscy Z.A., 1991, Lubelscy geografowie badają firn i lód w Tatrach, Tatry, 2, 10-13.
• Wiślinscy Z.A., 1993, Tatrzański firn i lód w liczbach, Tatry, 4, 26-28.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MEiN, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2022-2023).