Problematyka konserwatorska murów Podziemnej Trasy Turystycznej w Rzeszowie w świetle ostatnich badań stopnia zawilgocenia i zasolenia ścian piwnic

• Autorzy: Gosztyła Marek , Sikorski Krystian , Gosztyła Tomasz , Bryl Dominik , Leś Stanisław

Identyfikatory

DOI

10.48234/WK74UNDERGROUND

Warianty tytułu

EN

Conservationi issues of the walls of the Underground Tourist Route in Rzeszów in the light of recent research on the degree of moisture and salinity of walls

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Opieka nad obiektami zabytkowymi stanowi kluczowe zagadnienie w kontekście przedłużenia ich okresu użytkowania, a dalej zapewnienia istnienia dziedzictwu kulturalnemu regionu. Eksploatacja obiektu związana jest z generowaniem kosztów, dlatego rozsądne zarządzanie potencjałem zabytku jest optymalną metodą na zapewnienie jego trwania. Modernizacja obiektu zabytkowego w celu zwiększenia jego atrakcyjności jest korzystna w wymiarze lokalnym dla samego obiektu oraz szerzej dla zarządcy, stanowiąc wizytówkę Miasta bądź regionu. W przedstawionej publikacji omówiono efekt modernizacji oraz drogę dalszego postępowania w celu utrzymania obiektu na przykładzie Podziemnej Trasy Turystycznej w Rzeszowie. Zwrócono uwagę na historię oraz istniejącą funkcję obiektu referencyjnego, podkreślając zasadność wdrożonych rozwiązań. Kolejno przebadano elementy konstrukcji obiektu, uwzględniając m.in. pomiary poziomów zawilgocenia oraz badania zasolenia. Finalnie zaproponowano dalszą drogę postępowania w celu utrzymania odpowiedniego stanu technicznego omawianej konstrukcji.

EN

The preservation of historical monuments is a key issue in the context of extending their service life and further ensuring the existence of a region’s cultural heritage. The operation of a structure is associated with cost generation, so sound management of the monument’s potential is the optimal way to ensure its continued existence. Modernizing a historical structure to enhance its attractiveness is beneficial locally for the site itself and more broadly for the manager, providing a hallmark for the City or the region. The presented publication discusses the effect of modernization and further steps towards maintaining a structure using the example of the Underground Tourist Route in Rzeszów. The history and existing form of use of the reference site were noted, emphasizing the validity of the solutions implemented. Structural elements of the facility were examined in sequence, including measurements of moisture levels and salinity tests. Finally, a course for future action was proposed to maintain the proper technical condition of the structure in question.

Słowa kluczowe

PL

rynek; piwnice; mury; konserwacja; wilgotność; zasolenie

EN

market; history; walls; conservation; dampness; salinity

• Wydawca: Zarząd Główny Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków
• Czasopismo: Wiadomości Konserwatorskie
• Rocznik: 2023
• Tom: Nr 74
• Strony: 109--124
• Opis fizyczny: Bibliogr. 36 poz., fot., tab.

Twórcy

autor

Gosztyła Marek

• Katedra Konserwacji Zabytków, WBIŚiA Politechniki Rzeszowskiej

• https://orcid.org/0000-0002-6131-7162

autor

Sikorski Krystian

• Katedra Konserwacji Zabytków, WBIŚiA Politechniki Rzeszowskiej

• https://orcid.org/0000-0002-4093-0697

autor

Gosztyła Tomasz

• Zakład Psychologii, Instytut Pedagogiki Uniwersytetu Rzeszowskiego

• https://orcid.org/0000-0001-5780-2862

autor

Bryl Dominik

• Drimgeo

autor

Leś Stanisław

• SCS Trwałe Budownictwo

Bibliografia

• Archiwalia / Archive materials
• 1. Archiwum Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Przemyślu
• 2. Karta ewidencyjna zabytku nr A 325 z dn. 30.01.1969.
• Teksty źródłowe / Source texts
• 3. ISO 13822: 2010 Bases for design of structures – Assessment of existing structures, 2010.
• 4. WTA Merkblatt 2-9-04 – Sanierputzsysteme.
• Opracowania / Secondary sources
• 5. Jasieńko Jerzy, Matkowski Zygmunt, Zasolenie i zawilgocenie murów ceglanych w obiektach zabytkowych – diagnostyka, metodyka badań, techniki rehabilitacji, „Wiadomości Konserwatorskie – Journal of Heritage Conservation” 2003, nr 13.
• 6. Li Jia, Nie Jin-Wei, Ye Jing, Evaluation of virtual tour in an online museum: Exhibition of Architecture of the Forbidden City, „PloS One” 2022, nr 17(1).
• 7. Purcaru Simina, Good Architecture Takes Care. A Different Approach on Special Needs Education, „Journal Plus Education / Educatia Plus” 2015, nr 12A.
• 8. Rokiel Maciej, Hydroizolacje w budownictwie, Warszawa 2006.
• 9. Rouba Bogumiła J., Pielęgnacja świątyni i innych zabytków, książka nie tylko dla księży, Toruń 2014.
• 10. Rouba Bogumiła J., Eckert Wojciech, Filipowicz Paweł, Młynarczyk Grzegorz, Pedrycz Włodzimierz, Optymalizacja metod konserwacji. Zagadnienie nierównowagi wilgotnościowej w obiektach zabytkowych, Warszawa 2022.
• 11. Spence Charles, Senses of place: architectural design for the multisensory mind, „Cognitive Research: Principles and Implications” 2020, nr 5(1).
• 12. Swensen Grete, Strengthening Subjective Links to Nature: The Psychology of Heritage Places in an Era of Rising Environmental Awareness, „Historic Environment: Policy & Practice” 2022, nr 13(1).
• 13. Szmygin Bogusław, Trochonowicz Maciej, Klimek Beata, Szostak Bartosz, Badania techniczne historycznych ruin, Lublin 2018.
• 14. Wronkowska Julia, Pozawzrokowe doświadczanie przestrzeni, a problem deprywacji sensorycznej współczesnego środowiska zurbanizowanego, „Architectus” 2019, nr 58(2).
• Projekty / Projects
• 15. „Inwentaryzacja Podziemnej Trasy Turystycznej w Rzeszowie”, Pracowania autorska Architekt, Rzeszów 2000. „Karta Krakowska 2000”, Kraków 2002.
• 16. Skrzypiec Paweł, „Inwentaryzacja budowlana powykonawcza”, Rzeszów 2007.
• 17. Skrzypiec Paweł, „Projekt architektoniczno-budowlany na wykonanie prac budowlanych i zabezpieczających elementów zabudowy podziemnej w kwartale zachodnim Rynku w Rzeszowie w zakresie wykonania II etapu Podziemnej Trasy Turystycznej”, Rzeszów 2005.
• Dokumentacja / Documentation
• 18. Adamski Antoni, Dokumentacja naukowo-historyczna Rzeszów Rynek 9, Archiwum Oddziału Terenowego NID w Rzeszowie, Rzeszów 1982.
• 19. Adamski Antoni, Dokumentacja naukowo-historyczna Rzeszów Rynek 10, Archiwum Oddziału Terenowego NID w Rzeszowie, Rzeszów 1982.
• 20. Borowiejska-Birkernmajerowa Maria, „Studium etapów rozwoju przestrzennego Rzeszowa od wczesnego średniowiecza do końca wieku XIX w świetle najnowszych badań”, archiwum WKZ w Rzeszowie, Rzeszów 1975.
• 21. Bryl Dominik, Raport geotechnicznego rozpoznania podłoża w celu określenia warunków gruntowo-wodnych na dz. 986/2 na Rynku Starym w Rzeszowie, 2021.
• 22. Gutkowska Janina, „Rozpoznanie historyczne zabudowy przyrynkowej”, t. I, PP PKZ Rzeszów, Rzeszów 1974–1976.
• 23. Gutkowska Janina, „Rozpoznanie historyczne zabudowy przyrynkowej”, t. II, PP PKZ Rzeszów, Rzeszów 1974–1976.
• 24. Lewicka Wanda, Dokumentacja naukowo-historyczna Rzeszów Rynek 14, Archiwum Oddziału Terenowego NID w Rzeszowie, Rzeszów 1981.
• 25. Lewicka Wanda, Dokumentacja naukowo-historyczna Rzeszów Rynek 18, Archiwum Oddziału Terenowego NID w Rzeszowie, Rzeszów 1981.
• 26. Malczewski Jan, Dokumentacja naukowo-historyczna Rzeszów Rynek 6, Archiwum Oddziału Terenowego NID w Rzeszowie, Rzeszów 1982.
• 27. Malczewski Jan, Dokumentacja naukowo-historyczna Rzeszów Rynek 21, Archiwum Oddziału Terenowego NID w Rzeszowie, Rzeszów 1982.
• 28. Malczewski Jan, Skrócona dokumentacja naukowo-historyczna Rzeszów Rynek 4, Archiwum Oddziału Terenowego NID w Rzeszowie, Rzeszów 1982.
• 29. Malczewski Jan, Skrócona dokumentacja naukowo-historyczna Rzeszów Rynek 6, Archiwum Oddziału Terenowego NID w Rzeszowie, Rzeszów 1982.
• 30. Malczewski Jan Skrócona dokumentacja naukowo-historyczna Rzeszów Rynek 19, Archiwum Oddziału Terenowego NID w Rzeszowie, Rzeszów 1982.
• 31. Piekarz Teresa, Zbiorcza dokumentacja naukowo-historyczna Rzeszów Rynek 20, 21, 22, 23, Archiwum Oddziału Terenowego NID w Rzeszowie, Rzeszów 1987.
• 32. Szczęk Stanisław, Badania architektoniczne Rzeszów Rynek 7, Archiwum Oddziału Terenowego NID w Rzeszowie, Rzeszów, [b.d.].
• 33. Szczęk Stanisław, Badania architektoniczne Rzeszów Rynek 8, Archiwum Oddziału Terenowego NID w Rzeszowie, Rzeszów, [b.d.].
• 34. Zalewski Feliks, Strzelecki Zbigniew, Jura Zbigniew, „Praca naukowo-badawcza dot. sposobu zabezpieczenia wyrobisk podziemnych”, AGH Kraków 1961.
• Źródła elektroniczne / Electronic sources
• 35. www.osrodek.erzeszow.pl (dostęp: 3 II 2022).
• 36. www.rzeszowskiepiwnice.pl (dostęp: 3 II 2022).

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MEiN, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2024).