BazTech - Yadda

1

Problematyka konserwatorska murów Podziemnej Trasy Turystycznej w Rzeszowie w świetle ostatnich badań stopnia zawilgocenia i zasolenia ścian piwnic

Gosztyła Marek, Sikorski Krystian, Gosztyła Tomasz, Bryl Dominik, Leś Stanisław

Wiadomości Konserwatorskie

|

2023

|

Nr 74

109--124

PL

Opieka nad obiektami zabytkowymi stanowi kluczowe zagadnienie w kontekście przedłużenia ich okresu użytkowania, a dalej zapewnienia istnienia dziedzictwu kulturalnemu regionu. Eksploatacja obiektu związana jest z generowaniem kosztów, dlatego rozsądne zarządzanie potencjałem zabytku jest optymalną metodą na zapewnienie jego trwania. Modernizacja obiektu zabytkowego w celu zwiększenia jego atrakcyjności jest korzystna w wymiarze lokalnym dla samego obiektu oraz szerzej dla zarządcy, stanowiąc wizytówkę Miasta bądź regionu. W przedstawionej publikacji omówiono efekt modernizacji oraz drogę dalszego postępowania w celu utrzymania obiektu na przykładzie Podziemnej Trasy Turystycznej w Rzeszowie. Zwrócono uwagę na historię oraz istniejącą funkcję obiektu referencyjnego, podkreślając zasadność wdrożonych rozwiązań. Kolejno przebadano elementy konstrukcji obiektu, uwzględniając m.in. pomiary poziomów zawilgocenia oraz badania zasolenia. Finalnie zaproponowano dalszą drogę postępowania w celu utrzymania odpowiedniego stanu technicznego omawianej konstrukcji.

EN

The preservation of historical monuments is a key issue in the context of extending their service life and further ensuring the existence of a region’s cultural heritage. The operation of a structure is associated with cost generation, so sound management of the monument’s potential is the optimal way to ensure its continued existence. Modernizing a historical structure to enhance its attractiveness is beneficial locally for the site itself and more broadly for the manager, providing a hallmark for the City or the region. The presented publication discusses the effect of modernization and further steps towards maintaining a structure using the example of the Underground Tourist Route in Rzeszów. The history and existing form of use of the reference site were noted, emphasizing the validity of the solutions implemented. Structural elements of the facility were examined in sequence, including measurements of moisture levels and salinity tests. Finally, a course for future action was proposed to maintain the proper technical condition of the structure in question.

2

Podziemia kolegiaty w Wiślicy: eksperyment architektoniczno-inżynierski dla statycznego i przeciwwilgociowego zabezpieczenia unikalnych reliktów zabytkowych budowli sakralnych

Karczmarczyk Stanisław, Przygodzki Dominik

Wiadomości Konserwatorskie

|

2023

|

Nr 73

57--69

PL

Wiślica jest szczególnym miejscem o wyjątkowo bogatym zasobie architektury i sztuki średniowiecznej, którego unikatowy charakter oraz znaczenie naukowe, artystyczne, historyczne, edukacyjne i tożsamościowe stało się powodem przyjęcia szczególnych rozwiązań w zakresie zabezpieczenia, konserwacji i publicznej prezentacji. Szeroki zakres prac archeologicznych, badawczych oraz ratowniczych w rejonie kolegiaty wiślickiej przyczynił się do ukierunkowania rozważań nad formą udostępnienia ich wyników przyszłym badaczom i społeczeństwu.

EN

Wiślica is a special place with an exceptionally rich stock of medieval architecture and art, whose unique character and academic, artistic, historical, educational and identity significance have given rise to the adoption of dedicated solutions in preservation, conservation and public presentation. The wide range of archaeological, research and rescue work in the vicinity of the Wiślica collegiate church has helped to direct a discussion of the form in which their results will be made available to future researchers and the public.

3

Historia pochówku i pierwsza konserwacja mosiężnego sarkofagu marszałka Józefa Piłsudskiego

Trzos Agnieszka

Wiadomości Konserwatorskie

|

2023

|

Nr 75

118--128

PL

W artykule omówiono najważniejsze zagadnienia związane z pierwszą konserwacją mosiężnego sarkofagu marszałka Józefa Piłsudskiego, która miała miejsce w 2018 roku w ramach tzw. projektów kluczowych Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa. Opisano nietypową budowę technologiczną trumny, która miała być formą przejściową, a która od blisko 90 lat osłania szczątki marszałka. Scharakteryzowano stan zachowania trumny przed konserwacją oraz sumarycznie przedstawiono przebieg prac konserwatorskich.

EN

The article discusses the most important issues related to the first conservation of the brass sarcophagus of Marshal Józef Piłsudski, which happened in 2018 as part of the so-called key projects of the Social Committee for the Renovation of Cracow Historical Monuments (Społeczny Komitet Odnowy Zabytków Krakowa). It describes the untypical technological construction of the sarcophagus, which was intended to be a transitional form, and which has encased the Marshal’s remains for nearly 90 years now. It characterizes its state of preservation before conservation, and summarizes the course of conservation work.

4

Living traces of history - portuguese approach to conservation on the example of religious buildings in Lisbon

Doroz-Turek Małgorzata

Structure and Environment

|

2023

|

Vol. 15, no. 2

99--112

EN

The article addresses the issue of the Portuguese conservation approach to religious buildings in Lisbon that have been damaged by cataclysms. The aim is to show approach to both preserving the original substance and changing the function of the sacral building. After the tragic destruction of Lisbon in the mid-18th century was followed by the use of the ruins of the Carmelite monastery church, Convento do Carmo, for adaptation into the Archaeological Museum. Church of the Nossa Senhora da Conceição Velha, also acts as a remnant of historic events. The Church of St Dominic is also an example of atypical conservation and restoration. Another one is the adaptation the São Julião church on the Museum of the Bank of Portugal. That projects are examples of pioneering conservation activities conceived as a result of the conservation practice of Portuguese architects.

PL

Artykuł porusza problem portugalskiego podejścia konserwatorskiego do obiektów sakralnych w Lizbonie, które uległy zniszczeniu w wyniku kataklizmów. Celem jest ukazanie interesującego podejścia zarówno do zachowania oryginalnej substancji, jak i zmiany funkcji obiektów sakralnych. Po tragicznym zniszczeniu Lizbony w połowie XVIII wieku ruiny kościoła klasztoru karmelitów Convento do Carmo wykorzystano do adaptacji na Muzeum Archeologiczne. Znakiem historycznych wydarzeń jest także kościół Nossa Senhora da Conceição Velha. Przykładem nietypowej konserwacji i restauracji jest także kościół Igreja de São Domingos. Kolejnym przykładem jest adaptacja zniszczonego kościoła São Julião na siedzibę Muzeum Banku Portugalii. Projekty te są przykładami pionierskich działań konserwatorskich powstałych w wyniku praktyki konserwatorskiej portugalskich architektów.

5

The potential of disability experience for heritage. Lessons learned through collaboration with disabled people as user/experts

Eisazadeh Negin, Heylighen Ann, Houbart Claudine

Ochrona Dziedzictwa Kulturowego

|

2023

|

Nr 18

61--82

EN

The relation between accessibility and conservation is often contested, resulting in tensions between accessibility advocates and heritage experts. While the importance and necessity of accessibility and gradually the broader notion of inclusivity for diverse users (e.g. disabled people) is becoming more evident, existing discussions mainly focuses on the issues and problems of accessibility in the heritage context. In this article, instead of focusing on the constraints, we present disability experience as a generative resource rather than hindering liability. Disabled people, referred to as ‘the other’ and ‘strangers in their own land’, similar to people with different ethnicities, cultures and genders, have been subject to discrimination. In the heritage practice, the notion of self and other is mainly focused on colonial and occupied heritage. Additionally, it can be seen in the division between heritage experts and the others. Acknowledging the existing challenges at the crossroad of accessibility and conservation, following the example of research that rethinks disability’s meaning and its impact on architecture, our research on inclusive built heritage builds upon methods used in the context of inclusive design and adapts them for the heritage context in order to gain insights into disabled people’s experience of built heritage. By conducting multiple case studies in diverse heritage sites in collaboration with disabled people as user/experts, we observe the potential of the theoretical and methodological output of the research for the broader conservation practice, which is gradually moving towards collaborative approaches involving diverse others. The approach put forward by our research provides an opportunity to rethink our normative approach in heritage conservation, questioning assumptions and habits (in e.g. heritage evaluation) and challenging our preconceptions.

PL

Związek między dostępnością a konserwacją jest często kwestionowany, co prowadzi do napięć między zwolennikami dostępności a ekspertami w dziedzinie dziedzictwa. Podczas gdy znaczenie i konieczność dostępności oraz stopniowo szersze pojęcie inkluzywności dla różnych użytkowników (np. osób niepełnosprawnych) staje się coraz bardziej oczywiste, istniejące dyskusje koncentrują się głównie na kwestiach i problemach związanych z dostępnością w kontekście dziedzictwa. W tym artykule, zamiast skupiać się na ograniczeniach, przedstawiamy doświadczenie niepełnosprawności jako zasób twórczy, a nie utrudniający. Osoby niepełnosprawne, określane jako "inni" i "obcy na swojej ziemi", podobnie jak osoby o różnym pochodzeniu etnicznym, kulturowym i płciowym, były przedmiotem dyskryminacji. W praktyce dziedzictwa pojęcie "ja" i "inny" koncentruje się głównie na dziedzictwie kolonialnym i okupowanym. Dodatkowo można to zaobserwować w podziale na ekspertów dziedzictwa i innych. Mając na uwadze istniejące wyzwania na styku dostępności i konserwacji, podążając za przykładem badań, które na nowo analizują znaczenie niepełnosprawności i jej wpływ na architekturę, nasze badania nad inkluzywnym dziedzictwem kulturowym opierają się na metodach stosowanych w kontekście projektowania inkluzywnego i dostosowują je do kontekstu dziedzictwa kulturowego w celu uzyskania wglądu w doświadczenia osób niepełnosprawnych związane z dziedzictwem kulturowym. Prowadząc liczne studia przypadków w różnych miejscach dziedzictwa we współpracy z osobami niepełnosprawnymi jako użytkownikami/ekspertami, obserwujemy potencjał teoretycznych i metodologicznych wyników badań dla szerszej praktyki konserwatorskiej, która stopniowo zmierza w kierunku podejść opartych na współpracy z udziałem różnych osób. Podejście przedstawione w naszych badaniach stanowi okazję do ponownego przemyślenia naszego normatywnego podejścia do ochrony dziedzictwa, kwestionowania założeń i nawyków (np. w ocenie dziedzictwa) oraz pokonywania naszych uprzedzeń.

6

Intangible values and touristification of public spaces in the ancient centre of Naples (Italy)

Gagliardi Rita

Ochrona Dziedzictwa Kulturowego

|

2023

|

Nr 16

59--71

EN

The identity of the ancient city centre of Naples has been historically founded on the co-existence of tangible and intangible values, which qualify a compact fabric defined over the centuries by the presence of several architectural and urban stratifications. The permanence of these characters and their perception in public spaces contributes to make Naples an authentic and stratified city that matches the concept of Historic Urban Landscape, twenty-eight years later being listed as a World Heritage property. By the way, the preservation of these values has to challenge with the role changes that some public spaces suffered over the time due to material, economic and social pressure with particular reference to the global phenomenon of touristification. A cyclical process determined by physical transformations of the urban configuration and new functional characterization of “overtouristic” areas is particularly affecting the public spaces located along the main tourist route within the ancient centre, such as the churchyard of Santa Chiara. The article aims to reflect about the prospects of these areas, dwelling on the role played by the touristification on the conservation of their identity as a keystone to manage historic urban preservation. These remarks may be the chance to propose a more general reflection about significant spaces such as other churchyards and gardens turned into public areas, shaping cities and citizens’ habits, where a balance between the reasons of development and the conservation of heritage and authenticity is a necessary approach to be defined.

7

From Beneficiation Haciendas to Heritage Public Spaces in the City of Guanajuato. Plaza de los Ángeles Case

Cervante Enya Cerca, Ordas Zubia Velia Yolanda

Ochrona Dziedzictwa Kulturowego

|

2023

|

Nr 16

35--43

EN

Some centuries ago, the city of Guanajuato was divided into neighborhoods in which a beneficiation hacienda was generally located. Various activities related to mining and metallurgical work were carried out, a predominant characteristic in the region such as quicksilver and the casting of metals. With the passage of time, these beneficiation haciendas were subdivided, the families of the workers remained on the farms adjacent to the big house (where the owner of the quicksilver or head of the smelter lived), and gave up their place to heritage public spaces which are visited and admired today by the tourism sector. In some cases, the land use changed, and in others it continues to be the predominant use in the area. Another no less important factor is the observable state of conservation, because, although there are few buildings whose infrastructure does not receive the attention they should, it does not affect the popularity enjoyed by the space in question.

8

Species diversity, abundance, and distribution of freshwater prawns along a selected perennial stream in Ngangla Gewog, Zhemgang, Southern Bhutan

Wangda Thinley, Bashir Sabreen, Suberi Bhagat, Vadhel Agrataben, Malik Tabarak, Mohan Anand

Oceanological and Hydrobiological Studies

|

2023

|

Vol. 52, No. 4

493--501

EN

The study and diversity of freshwater prawns are of great importance due to growing interest in biodiversity and its relative abundance. The present study was carried out for a selected stream divided into three different habitat types: namely, pond, run, and riffle. The study was focused on the diversity and abundance of prawns. To make it more systematic, a transect was laid upon the stream and it was divided into 30 plots with 100 m intervals. Metapenaeus rosenbergii, Penaeus japonicas, and Metapenaeus insolitus were species recorded in the pond habitat type only. The Penaeus genus was the most prominent in the study area while the genus Metapenaues was the least abundant. The diversity of freshwater prawns was found to be highest in the pond rather than the run and riffle. Documented information for prawn populations in Bhutan is sparse. Therefore, there is a wide research gap regarding prawn diversity in Bhutan. This study will help to establish a baseline data for the prawn distribution in the proposed study area. The present study will serve as a reference guide for future researchers.

9

Konserwacja i odtworzenie części murów zamku górnego w Iłży w zakresie niezbędnym dla zachowania i ustabilizowania konstrukcji zabytku

Dygas Emil

Inżynieria i Budownictwo

|

2023

|

R. 79, nr 3-4

197--200

PL

W artykule przedstawiono zarys historyczny, zakres i rezultaty przeprowadzonych prac konserwatorsko-budowlanych zamku górnego w Iłży. Prace te obejmowały zabezpieczenie oryginalnych fragmentów budowli, podniesienie częściowo murów, odtworzenie zarysu pomieszczeń, a także wzniesienie tarasów widokowych na rzecz udostępniania zabytku dla ruchu turystycznego.

EN

The article presents the historical outline, scope and results of conservation and construction works of the upper castle in Iłża carried out. These works include securing the original parts of the building, raising some of the walls, recreating the outline of the rooms, and erecting viewing terraces to make the monument available to tourists.

10

How do different types of river maintenance works affect the ichthyofauna of small European watercourses?

Brysiewicz Adam, Czerniejewski Przemysław, Sieczko Leszek

Ecological Chemistry and Engineering. S

|

2023

|

Vol. 30, nr 4

617--633

EN

Watercourses serve the needs of agriculture in certain sections and are subject to strong anthropopressure. When agriculture prevails in the catchment, it often has abundant vegetation, macrophytes in particular, and the bottom is covered by a substantial layer of silt. In order to ensure patency of flow and access to water, small watercourses are very often subject to river maintenance works. The aim of the study was to assess the impact of 3 types of works on the diversity of fish species and density of fish in the 1 and 2 year after the works at 21 sites located on 8 rivers in the European Central Plains Ecoregion. As a result of the works, especially in the 1 year after the works, significant changes were found in hydrochemical and hydrological parameters, especially with the increase in velocity and mean depth in watercourses. Additionally, habitat change contributed to differences in the composition of the ichthyofaunal. After 1 year, the diversity of fish species and fish population density increased or remained unchanged after dredging and removal of plants from the river channel, but they decreased after the removal of macrophytes from river banks. After year 2, a decrease in the diversity of fish species and density was observed, associated with re-infestation and siltation of the watercourses. Particularly in the case of dredging and removal of macrophytes from the river bank, maintenance works should not be done too frequently, because some species of natural value disappear.

11

Selected aspects of monument protection in Poland in the inter war period

Mikrut-Kusy Agata, Sikorski Krystian

Czasopismo Inżynierii Lądowej, Środowiska i Architektury / Journal of Civil Engineering, Environment and Architecture

|

2023

|

Vol. 70

65--77

EN

The article concerns research on the history of the conservation of architectural monuments in Poland in the interwar period. A comparison of the first postindependence resolutions covering the protection of Polish monuments shows that the content of the provisions is based on the findings and assumptions developed while the partitions were still in progress. Undoubtedly, the work of societies and conservationist groups, for the purpose of popularizing knowledge about historical objects and making the public aware of the need to undertake conservation activities, became the foundation for the organization of future conservation services. The article presents an analysis of the process of forming Polish conservation structures in the independent state and presents the methods of work of district conservators adopted at that time. This paper pays attention to the attitude of the clergy, scientific circles and the general public to the formed concept of conservation. It should be emphasized that many of the organizational assumptions and legal regulations of the time have influenced the practice and methods of contemporary conservators today.

12

Wieża wodna - kłopotliwe dziedzictwo czy szansa na nową przyszłość? Na przykładzie Wieży „Borki” w Katowicach

Adamczyk-Bomersbach Teresa

Builder

|

2023

|

R.27, nr 11

10--15

PL

Dawne wieże wodne, tracąc swoje pierwotne walory funkcjonalne, stały się w większości dziedzictwem kłopotliwym, wręcz niechcianym. Trudności adaptacyjne (dostosowanie do obowiązujących norm i przepisów, duże koszty) przeważają niestety nad ewidentnymi wartościami historycznymi, architektonicznymi, konstrukcyjnymi czy krajobrazowymi. Tekst porusza problem konserwacji i adaptacji jednej z dwóch „siostrzanych” wież katowickich, zaprojektowanych przez braci Georga i Emila Zillmannów. Wieża „Borki” znalazła nowego właściciela i od 4 lat prowadzone są w niej prace konserwatorsko-remontowe mające na celu przywrócenie obiektowi dawnej świetności oraz umożliwienie adaptacji do nowych, społecznie użytecznych funkcji. W ramach współpracy naukowo-badawczej, nawiązanej pomiędzy Fundacją Śląsk Wczoraj i Dziś a Wydziałem Architektury Politechniki Śląskiej w Gliwicach, wykonane zostały prace badawcze i analityczne obiektu wraz z otaczającym go kontekstem, a następnie studenci opracowali szereg rozwiązań projektowych, z których najbardziej interesujące mają szansę na realizację. W tekście zaprezentowane zostały działania przedprojektowe oraz główne trendy pojawiające się w koncepcjach studenckich.

EN

Former water towers, losing their original functional values, have mostly become a troublesome, even unwanted heritage. Adaptation difficulties (adaptation to applicable standards and regulations, high costs) unfortunately prevail over evident historical, architectural, construction or landscape values. The text deals with the problem of conservation and adaptation of one of the two "sister" towers in Katowice, designed by the brothers Georg and Emil Zillmann. The "Borki" tower has found a new owner and conservation and renovation works have been carried out in it for 4 years, aimed at restoring the building to its former glory and enabling adaptation to new, socially useful functions. As part of the scientific and research cooperation established between the Śląsk Yesterday and Today Foundation and the Faculty of Architecture of the Silesian University of Technology in Gliwice, research and analytical work was carried out on the facility, along with its surrounding context, and then students developed a number of design solutions, the most interesting of which have a chance to be realised. The text presents pre-project activities and main trends emerging in student concepts.

13

Conservation works in Tanais archaeological site in years 2016-2019

Terlikowski Wojciech, Sobczyńska Ewa, Gregoriou-Szczepaniak Martyna, Wasilewski Kacper

Archives of Civil Engineering

|

2023

|

Vol. 69, nr 2

155--164

EN

The article presents and describes the methodology of the conservation of stone structures that are architectural monuments discovered as part of the work carried out during archaeological excavations in Tanais. The authors’ experiences presented in the article result from many years of cooperation between the Faculty of Civil Engineering at Warsaw University of Technology and the Antiquity of Southeastern Europe Research Centre at the University of Warsaw. Examples of preserved masonry structures come from an excavation in Tanais near Rostov-on-Don. Works on stone structures located in the area of archaeological excavation are characterised by a unique specificity covering both formal issues, resulting from international standards and agreements regulating the conservation of historic buildings, as well as technical and environmental issues. The primary technical issues include ensuring the safety of further excavation works, protection of masonry structures against the destructive effects of atmospheric conditions and preparing the structure for possible exhibition in archaeological parks organized on the site of excavations. The article presents the procedures that should be used to conserve this type of structure and the specific sustainable technological and material solutions used in the shown objects.

PL

W artykule przedstawiono i opisano metodologię konserwacji zabytkowych murów kamiennych będących zabytkami architektury odkrytych w ramach prac prowadzonych podczas wykopalisk archeologicznych w Tanais. Doświadczenia autorów przedstawione w artykule są wynikiem wieloletniej współpracy Wydziału Inżynierii Lądowej Politechniki Warszawskiej z Ośrodkiem Badań nad Starożytnością Europy Południowo-Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego. Przykłady zachowanych konstrukcji murowanych pochodzą z wykopalisk w Tanais koło Rostowa nad Donem. Prace przy obiektach kamiennych zlokalizowanych na terenie wykopalisk archeologicznych charakteryzują się wyjątkową specyfiką obejmującą zarówno kwestie formalne, wynikające z międzynarodowych norm i umów regulujących konserwację zabytków, jak również kwestie techniczne i środowiskowe. Do podstawowych zagadnień technicznych należy zapewnienie bezpieczeństwa dalszych prac wykopaliskowych, zabezpieczenie konstrukcji murowanych przed niszczącym działaniem warunków atmosferycznych oraz przygotowanie konstrukcji do ewentualnej ekspozycji w parkach archeologicznych organizowanych na terenie wykopalisk. W artykule przedstawiono procedury, jakie należy zastosować w celu konserwacji tego typu konstrukcji oraz rozwiązania technologiczne i materiałowe zastosowane w omawianych obiektach.

14

Place of cultural heritage in the contemporary image of Jarosław

Kobylarczyk Justyna, Hryniewicz Małgorzata, Krupa Michał, Mamedov Alirza, Marchwiński Janusz

Wiadomości Konserwatorskie

|

2022

|

Nr 70

64--70

EN

This article concerns the cultural heritage of the town of Jarosław. Jarosław is a medieval town, first located in 1323 and for a second time about fifty years later by Prince Władysław Opolczyk. The paper focuses on two problem groups. The first concerns the history of Jarosław, Poland, and its monuments, and the second concerns the contemporary image of this city. It is difficult to analyze these matters separately without accounting for the specificity of the region where the city is located. At present, although Jarosław’s role in the country is insignificant, it is perceived as a major economic, cultural and educational center in the Subcarpathian Voivodeship. The contemporary image of the city is inseparably tied with the material assets of cultural heritage - its architectural and urban monuments, as well as its tourism assets.

PL

Artykuł dotyczy dziedzictwo kulturowego miasta Jarosławia. Jarosław jest średniowiecznym ośrodkiem miejskim, lokowanym po raz zapewne w roku 1323 i powtórnie około 50 lat później przez księcia Władysława Opolczyka. Obecnie ośrodek leży w granicach województwa podkarpackiego i jest siedzibą powiatu oraz gminy. W artykule skupiono się na dwóch grupach problemowych: pierwsza dotyczy historii Jarosławia i jego zabytków, druga współczesnego wizerunku miasta. Trudno jest analizować każde z tych zagadnień osobno, nie biorąc pod uwagi specyfiki regionu, w którym miasto jest położone. Obecnie, choć jego rola w skali kraju jest niewielka, to w województwie podkarpackim Jarosław jest postrzegany jako ważny ośrodek gospodarczy i kulturalno-oświatowy. Współczesny wizerunek miasta wiąże się nierozerwalnie z materialnym zasobem dziedzictwa kulturowego – jego zabytkami architektury i urbanistyki, a także walorami turystycznymi.

15

Perspektywy nowoczesnej rewitalizacji miasta Golub-Dobrzyń w kontekście jego dziedzictwa historycznego, tkanki zabytkowej oraz walorów naturalnych

Białkiewicz Joanna Jadwiga

Wiadomości Konserwatorskie

|

2022

|

Nr 70

34--49

PL

Golub-Dobrzyń to miasto o interesującej historii i z bogatą tkanką zabytkową. Walory te, właściwie zagospodarowane, powinny służyć jego promocji w skali kraju. Określenie atutów miasta i stref wymagających poprawy jest podstawą dla wyznaczenia perspektyw jego rewitalizacji, której celem jest zarówno poprawa jakości życia mieszkańców, jak i zwiększenie ruchu turystycznego. Proponowana rewitalizacja powinna objąć kluczowe strefy dziedzictwa kulturowego, takie jak stare miasto Golub i zamek, ale również obszary w chwili obecnej zaniedbane, a stwarzające pewien potencjał, jak np. brzegi Drwęcy czy zabudowa Dobrzynia. Punktem wyjścia powinna być rewitalizacja golubskiego rynku, który w swoim obecnym efekt, rewitalizacja rynku musi uwzględniać zarówno konserwację zabytkowej architektury, jak i stworzenie atrakcyjnej przestrzeni publicznej, z uwzględnieniem zorganizowanej zieleni i odpowiedniej infrastruktury.

EN

Golub-Dobrzyń is a town with an interesting history and rich historic tissue. These assets, properly managed, should promote the town on the national scale. The identification of the city’s assets and zones in need of improvement is the basis for defining the prospects of its revitalization aimed at both the improvement of the inhabitants’ quality of life and the increase of tourist traffic. The proposed revitalization should encompass the key zones of cultural heritage such as the old town of Golub and the castle, but also areas that are currently neglected but offer certain potential such as the banks of the Drwęca river or the buildings of Dobrzyń. The starting point should be the revitalization of the Golub market square, which in its current shape does not meet the expectations of the residents, nor is it attractive to tourists. To achieve the desired effect, the revitalization of the market square must include both the conservation of historical architecture and the creation of an attractive public space, including organized greenery and appropriate infrastructure.

16

Konserwować czy odnawiać? Estetyczny aspekt zabiegów wykonywanych przy tynkach, dekoracjach malarskich i sgraffitowych na elewacjach kamienic Starego i Nowego Miasta w Warszawie

Sawicki Tytus

Wiadomości Konserwatorskie

|

2022

|

Nr 69

141--155

PL

W ostatnich latach kamienice Starego i Nowego Miasta w Warszawie poddawane są remontom. Czy prace te mieszczą się w pojęciu konserwacja-restauracja, czy są renowacją? Wątpliwości budzi przede wszystkim efekt estetyczny – nadanie elewacjom efektu nowości. Konieczność zachowania autentycznego wyrazu artystycznego dekoracji kamienic Starego i Nowego Miasta wynika z faktu, że są to dzieła wybitnych polskich artystów. Poza tym Stare Miasto jest wpisane na Listę światowego dziedzictwa UNESCO. W artykule skupiono się na problemie rozwiązań estetycznych i artystycznych, które są jednak ściśle powiązane z zabiegami technicznymi. Skomentowano przykłady konserwacji tynków, dekoracji malarskich oraz sgraffit wykonanych w ciągu ostatnich sześciu lat. Krytycznej ocenie poddano decyzje dotyczące estetycznych rozwiązań. Omówiono też niektóre zabiegi techniczne np. kładzenie na elewację barwionych w masie tynków. Celem analizy jest zaproponowanie rozwiązań, które pozwolą na zachowanie wartości dawności i autentyzmu wystrojów kamienic Starego i Nowego Miasta.

EN

In recent years, the tenement houses of the Old and New Town in central Warsaw have been undergoing renovation. Does this work fall within the concept of conservation-restoration, or merely renovation? The aesthetic effect is questioned-giving the facades a fresh new appearance. The need to maintain the authentic artistic expression of the decorations of the Old and New Towns is necessary as they are works of outstanding Polish artists. In addition, the Old Town is inscribed on the UNESCO World Heritage List. This paper focuses on the aesthetic and artistic solutions that are closely related to technical measures. Examples of the conservation of plasters, painting decorations and sgraffito that has been undertaken in the last six years are commented on. Decisions regarding aesthetic solutions are critically assessed. Some technical procedures were also discussed, e.g., the application of colored plaster on the facade. The aim of the analysis is to propose solutions that will allow the preservation of the age-values and the authenticity of the exterior decorations of the Old and New Town houses.

17

Genesis and functional features of Chinese pavilions and Chinese experience in the restoration of wooden structures

Ivashko Yulia, Peng Chang, Yang Ding, Krupa Michał, Bednarz Łukasz

Wiadomości Konserwatorskie

|

2022

|

Nr 69

43--56

EN

This paper presents a study on the specific features of traditional Chinese pavilions. The sources investigated during the study expanded the authors’ outlook on the expression of national characteristics in Chinese architecture as a whole, and became the basis for concluding that the pavilion can act as a vehicle for national identity. In their study, the authors focused solely on researching the architecture of small Chinese pavilions. It was concluded that the architecture of pavilions should be considered together with the general principles of Chinese philosophy, culture, religions, landscape design, the architecture of purely garden pavilions-as together with pavilions with other uses and it allows us to identify similarities and differences between pavilions of various types. Based on the transfer of information from the fundamental sources to specific layouts and landscape paintings of Suzhou gardens in this study, those landscape techniques that were formed based on Feng Shui and their symbolic meaning were concretized in the conclusions. The discussion focuses on the repair, renovation and reinforcement of timber structures susceptible to the effects of aggressive external factors (rainfall, insects, technical wood pests, fire) using methods acceptable in conservation.

PL

W artykule określono specyfikę tradycyjnych pawilonów chińskich. Przedstawiono pogląd autorów na temat sposobu przekazywania cech narodowych w całej architekturze chińskiej, co stało się podstawą do potwierdzenia wniosków o pawilonie jako nośniku znaków tożsamości narodowej. Autorzy skupili się na analizie małych pawilonów z terytorium Chin. Ich wystrój architektoniczny należy rozpatrywać w powiązaniu z ogólnymi zasadami projektowania krajobrazu w Chinach oraz architekturą pawilonów ogrodowych o innych funkcjach, co pozwala na identyfikację wspólnych i odmiennych cech różnych typów pawilonów. Opierając się na przeniesieniu przez autorów przedstawionego studium informacji z wybranych źródeł do konkretnych układów i pejzaży ogrodów Suzhou, w konkluzjach scharakteryzowano te działania krajobrazowe, które powstały z wykorzystaniem Feng Shui, oraz ich symboliczne znaczenie. Podjęto również tematykę naprawy, renowacji i wzmacniania konstrukcji drewnianych podatnych na działania agresywnych czynników zewnętrznych (opady atmosferyczne, owady szkodniki techniczne drewna, ogień) przy użyciu metod akceptowalnych konserwatorsko.

18

Symbolism of a detail. Architectural masterpieces of the UNESCO Heritage Town of Zamość

Kielin Katarzyna

Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych

|

2022

|

T.18, nr 4

24--29

EN

The Town of Zamość is located in the south-eastern part of Poland and is the worldwide UNESCO Heritage fortress whose beginning dates back to the end of the 16th century. Built in cruda radice, the Zamość architectural value derives primarily from its unique, historical plan which remained the original compositional form envisioned by a brilliant, broad-minded, ambitious man of European Renaissance – Jan Zamoyski. Urban layout of the Town mimics the anthropomorphic distribution of key body parts encapsuled within the frame of the most up-to-date examples of ‘architectura militaris’ for those times. The smart spatial organization of space allowed not only for the flexible introduction of new functions in larger, urban scale but also the exposition of the intricate beauty of architectural ornamentation and detail of crucial representative buildings. Within the plethora of reverberating, classic examples of details there are also some which convey important, symbolic meaning which is very much connected to the history of the Town.

PL

Miasto Zamość jest zlokalizowane w południowo wschodniej części Polski, wpisane na lisę Światowego Dziedzictwa UNESCO, a jego historia powstania sięga XVI w. Zbudowane na surowym korzeniu, jego wartość architektoniczna i urbanistyczna opiera się na unikatowości. Powstałe w wyniku starcia dwóch wizjonerskich umysłów Jana Zamoyskiego – ambitnego fundatora oraz znakomitego architekta Bernarda Moranda. Zarówno układ przestrzenny miasta jak i symbolika jego architektury nie przestają zadziwiać.

19

Improving access to historic buildings: some english experience

Walter Nigel

Ochrona Dziedzictwa Kulturowego

|

2022

|

Nr 14

7--22

EN

In England, accessibility to historic buildings falls under the Equality Act 2010, for which a key concept is the making of ‘reasonable adjustments’ to physical features of a building; this acknowledges that a blanket application of technical requirements would be detrimental to some historic buildings, and that equal access may not be achievable in every case. This paper approaches accessibility in historic buildings in England from two angles. The first is a consideration of two separate guidance documents, from Historic England and from the Church of England respectively; each document is outlined, offering points of comparison with guidance in other jurisdictions. One consistent theme in these documents is the positive framing of accessibility as of benefit not only for those with disabilities, but also for all users and potentially for the heritage itself. The second aspect of the paper comprises three case study projects from my own practice, spread across a range of building types, ages, and grades of protection, which together demonstrate by example some of what is currently considered possible in England, and illustrate how practice relates to policy and guidance. The paper ends by briefly reflecting on what light accessibility policy might shed on some broader questions of heritage concern.

PL

W Anglii dostępność budynków zabytkowych podlega Ustawie o równości z 2010 roku, dla której kluczowym pojęciem jest dokonywanie "rozsądnych zmian" w fizycznych cechach budynku; ustawa uznaje, że powszechne stosowanie wymagań technicznych byłoby szkodliwe dla niektórych budynków zabytkowych i że równy dostęp może nie być osiągalny w każdym przypadku. Niniejszy artykuł podchodzi do kwestii dostępności w budynkach zabytkowych w Anglii z dwóch punktów widzenia. Pierwszym z nich jest rozważenie dwóch odrębnych dokumentów zawierających wytyczne, odpowiednio od Historic England i Church of England; każdy z nich jest przedstawiony w zarysie, oferując punkty porównania z wytycznymi w innych jurysdykcjach. Jednym ze spójnych tematów w tych dokumentach jest pozytywne ujęcie dostępności jako korzyści nie tylko dla osób niepełnosprawnych, ale także dla wszystkich użytkowników i potencjalnie dla samego dziedzictwa. Drugi aspekt artykułu obejmuje trzy projekty studium przypadku z mojej własnej praktyki, obejmujące różne typy budynków, wiek i stopnie ochrony, które razem pokazują na przykładach to, co obecnie uważa się za możliwe w Anglii i ilustrują, jak praktyka odnosi się do polityki i wytycznych. Artykuł kończy się krótką refleksją nad tym, jakie światło polityka dostępności może rzucić na pewne szersze kwestie związane z dziedzictwem.

20

Communicating a conservation-restoration project: the case of Chapel of Original Sin at the Sacro Monte di Varallo

Acuto Greta

Ochrona Dziedzictwa Kulturowego

|

2022

|

Nr 13

37--50

EN

The Sacro Monte di Varallo (Sacro Monte of Varallo) is a natural reserve and religious place near Monte Rosa, Piedmont (Italy). Some of the greatest artists of the time worked there to create a representation of the places and events of Christ life with life-size statues and mural paintings, starting from the 15th century. The Conservation and Restoration Center 'La Venaria Reale' carried out a model conservation-restoration project focusing on the conservation of Chapel 1 (which represents the Original Sin). This project was developed as a case study efforts to properly communicate the conservation-restoration issued and the work carried out to different audiences. This initiative is part of a broader project, the Interreg Italy-Switzerland 'Main10ance', which aims to develop a sustainable conservation program for the UNESCO Sacro Montes. Communication was carried out on several levels, based on the interest of visitors, through the following avenues:1 - explanatory panels near Chapel 1;2 – explanatory tours with conservators and other professionals;3 – creation of website with information, insights and news dedicated to the work in progress.To create a more effective and engaging communication, information relating to visitors was collected. The public was grouped according to different characteristics in three public targets: Children; Adult; and Blind people. For each, a reference guidelines and a specific narrative was developed: to involve children it was decided to use games; to address adults, it was decided to focus the discussion on the frequently asked questions posed by visitors; to bring the blind public closer, an evocative visit was proposed. Mock-ups were prepared to give the possibility to touch them, in order to make people understand the difference between surface in good condition and in degraded state.

PL

Sacro Monte di Varallo (Sacro Monte of Varallo) to rezerwat przyrody i miejsce kultu religijnego w pobliżu Monte Rosa w Piemoncie (Włochy). Kilku największych artystów tamtych czasów pracowało tam, aby stworzyć obraz miejsc i wydarzeń z życia Chrystusa z naturalnej wielkości posągami i malowidłami ściennymi, począwszy od XV wieku. Centrum Konserwacji i Renowacji "La Venaria Reale" przeprowadziło modelowy projekt konserwatorsko-restauratorski skupiający się na konserwacji Kaplicy 1 (która przedstawia Grzech Pierworodny). Projekt ten został opracowany jako studium przypadku działań mających na celu właściwe przekazanie różnym grupom odbiorców informacji na temat przeprowadzonej konserwacji i restauracji oraz wykonanych prac. Inicjatywa ta jest częścią szerszego projektu, Interreg Włochy–Szwajcaria "Main10ance", który ma na celu opracowanie zrównoważonego programu konserwacji dla UNESCO Sacro Montes. Komunikacja została przeprowadzona na kilku poziomach, w zależności od zainteresowania zwiedzających, poprzez następujące drogi: 1. – tablice informacyjne w pobliżu Kaplicy 1; 2. – wycieczki edukacyjne z konserwatorami i innymi profesjonalistami; 3. – stworzenie strony internetowej z informacjami, spostrzeżeniami i wiadomościami o trwających pracach. Aby stworzyć bardziej efektywną i angażującą komunikację, zebrano informacje dotyczące zwiedzających. Publiczność została pogrupowana według różnych cech w trzy cele publiczne: Dzieci; Dorośli; i Niewidomi. Dla każdego z nich opracowano wytyczne i spersonalizowaną narrację: aby zaangażować dzieci, postanowiono wykorzystać gry; aby dotrzeć do dorosłych, postanowiono skupić dyskusję na często zadawanych przez zwiedzających pytaniach; aby zbliżyć się do publiczności złożonej z niewidomych, zaproponowano wycieczkę angażującą zmysł dotyku. Przygotowano makiety dotykowe, aby uświadomić różnicę między powierzchnią w dobrym stanie a zdegradowaną.