W pogoni za oryginałem – palimpsest w malarstwie ściennym. Eksponowanie odkrywek

• Autorzy: Święcka E.

Identyfikatory

DOI

10.5277/arc180404

Warianty tytułu

EN

In pursuit of the original – palimpsest in wall painting. Exhibiting exposures

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

W artykule przedstawiono problemy związane z należącym do procesu badań powierzchni architektonicznych odsłanianiem malowideł ściennych. Omówiono też sposób przygotowywania w przeszłości wtórnych powłok przed nanoszeniem kolejnych dekoracji oraz podstawowe zasady postępowania konserwatorskiego. Warstwy stratygraficzne malarstwa ściennego stanowią: murowane podłoże, tynki, pobiały i warstwy barwne. Nie zawsze zdejmowane są wszystkie wtórne nawarstwienia z całej powierzchni oryginalnej dekoracji, czasami wykonuje się jedynie niewielkie odkrywki. Zdejmowanie przemalowań jest prowadzone w ramach prac konserwatorskich, dlatego duża część rozstrzygnięć należy do specjalistów z tej dziedziny. W przeszłości konserwatorzy odsłaniali zwykle w całości zachowaną warstwę najstarszą; późniejsze były po prostu tracone. Dziś istnieje wiele metod konserwacji i sposobów ekspozycji, aby ocalić malowidła pochodzące z kilku okresów historycznych, stworzone na tej samej ścianie. Różne sposoby i formy ich ekspozycji pokazano w artykule na fotografiach. Należy podkreślić, że jednoczesna prezentacja malowideł pochodzących z kilku okresów to głównie kwestia estetyczna. Nie wolno też zapominać, że dekoracja malarska nie tylko jest dziełem sztuki, ale stanowi dokument losów historycznej budowli.

EN

The article presents problems of revealing of mural paintings which is an integral part of architectural surfaces investigation. The paper also describes different kinds of preparatory layers used in the past as a support for new decorations and general rules of its conservation proceedings. The stratigraphic layers of mural painting are the following: the wall, plasters and renderings, strata of whitewash and polychromes. In some cases only limited parts of authentic paint are presented without removing of all layers added later on the whole decorated surface. Overpaintings are removed in conservation treatment, that is why the conservator is the one to make the most important decisions. In the past conservators used to reveal the oldest existing paint layer; overlapping layers were simply lost. Today there are many solutions and methods of conservation allowing to preserve and expose paintings created on the same wall in different historical periods. The photographs included in the article illustrate different systems and forms of presentation. It should be stressed that parallel presentation of paintings coming from several periods is mainly an aesthetical problem. One should also remember that painted decoration is not only a work of art but also a document of history of the building.

Słowa kluczowe

PL

malarstwo ścienne; konserwacja; autentyzm; stratygrafia; palimpsest

EN

wall painting; conservation; authenticity; stratigraphy; palimpsest

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej
• Czasopismo: Architectus
• Rocznik: 2018
• Tom: Nr 4 (56)
• Strony: 43--52
• Opis fizyczny: Bibliogr. 11 poz., il.

Twórcy

autor

Święcka E.

• Konserwator dzieł sztuki/Conservator of art objects

Bibliografia

• [1] Brykowska M., Metody pomiarów i badań zabytków architektury, Oficyna Wydawnicza PW, Warszawa 2003.
• [2] Tomaszewski A., Historia architektury – badanie zabytku architektury – konserwacja, [w:] A. Tomaszewski, Ku nowej filozofii dziedzictwa, E. Święcka (wyb. i oprac.), Międzynarodowe Centrum Kultury, Kraków 2012, 19–35.
• [3] EwaGlos – European Illustrated Glossary of Conservation terms for Wall Paintings and Architectural Surfaces, A. Weyer, P. Roig Picazo, D. Pop et al. (ed.), Michael Imhof, Petersberg 2015.
• [4] Święcka E., Konserwacja malarstwa ściennego w 1. połowie XX w. i kwestie autentyzmu, „Architectus” 2015, Nr 4(44), 33–42.
• [5] Zalewski W., Odkrywanie malowideł ściennych, [w:] B. Soldenhoff (red.), Księga pamiątkowa ofiarowana profesorowi Wiesławowi Domasłowskiemu, Wydawnictwo UMK, Toruń 2002, 337–351.
• [6] Święcka E., Kościół i klasztor w Holszanach: początek odrodzenia? Konserwacja malowidła ołtarzowego, [w:] W. Walczak, J. Łopatecki (red.), Stan badań nad wielokulturowym dziedzictwem dawnej Rzeczpospolitej, T. 4, Instytut Badań nad Dziedzictwem Kulturowym Europy, Białystok 2013, 35–68.
• [7] Stec M., Artystyczna kreacja w pracach konserwatorskich i restauratorskich na przykładzie Hotelu „Stary” w Krakowie, [w:] E. Szmit-Naud, B. Rouba, J. Arszyńska (red.), Wokół estetyki zabytku po konserwacji i restauracji, Narodowy Instytut Dziedzictwa, Stowarzyszenie Przyjaciół Zakładu Konserwacji Malarstwa i Rzeźby Polichromowanej Toruńskiej Szkoły Konserwacji, Warszawa–Toruń 2012, 149–161.
• [8] Międzynarodowa Karta Konserwacji i Restauracji Zabytków Architektury i Miejsc Historycznych (Karta Wenecka), [w:] W. Bukowska, J. Krawczyk (red.), Karta Wenecka 1964–2014, Wydział Sztuk Pięknych UMK w Toruniu, Toruń 2015, 329–332.
• [9] Zapłata R., Autentyzm zabytkowej architektury i palimpsest w przestrzeni historycznej – nowe media a prezentacja dziedzictwa kulturowego, „Architectus” 2016, Nr 1(45), 97–114.
• [10] Kapalski M., Znaczenie konserwacji w kreacji eksponatu muzealnego na przykładzie kamiennej rzeźby Madonny ze Starego Targu w Cieszynie, [w:] L. Staniek (red.), VII Międzynarodowa Konferencja Konserwatorska, Szreniawa, 12–14 października 2016, Muzeum Narodowe Rolnictwa i Przemysłu Rolniczego w Szreniawie, Szreniawa 2017, 241–247.
• [11] Zalewski W., Rola konserwatora w XXI wieku przy pracach dotyczących malowideł ściennych, „Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki” 2016, T. 21, Nr (80), 24–35.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2019).