Udział organizacji pozarządowych w kształtowaniu i ochronie krajobrazu warownego – możliwości i szanse w obliczu zmieniającej się percepcji krajobrazu

• Autorzy: Staniewska A.

Warianty tytułu

EN

Participation of Non-Governmental Organisations in Shaping and Preserving Landscapes with Historic Fortifications – Chances and Opportunities in View of the Changing Perception of Landscape

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Organizacje pozarządowe zarówno w Polsce, jak i za granicą biorą czynny udział w ochronie oraz kształtowaniu krajobrazu warownego. Mogą one odgrywać znaczącą i pozytywną rolę w udostępnianiu i odnowie zasobów fortyfikacji, co potwierdzają przykłady zagraniczne. W naszym kraju ich rola bywa często niedoceniana, choć z drugiej strony entuzjaści partycypacji społecznej często pochopnie wiążą zbyt wielkie nadzieje z ich zaangażowaniem. Artykuł prezentuje autorską typologię organizacji III sektora działających na polu odnowy i udostępniania krajobrazu warownego. Analizy dobrych przykładów wskazują, że organizacje eksperckie to potencjalnie silne zaplecze programowe wszelkich operacji rewitalizacyjnych i realne wsparcie służb konserwatorskich. Inne grupy to prawdziwi społeczni opiekunowie zabytków czy grupy rekonstrukcyjne przyciągające turystów. Mimo wielu pozytywnych działań fortyfikacje nadal w znacznym stopniu są dziedzictwem zaniechanym i trudnym do zrozumienia dla szerszego kręgu odbiorców. Ich zaistnienie w świadomości społecznej jest warunkiem skutecznego i czynnego zaangażowania się w działania ochronne. Z uwagi na to, że percepcja krajobrazu warownego decyduje o jego dostrzeżeniu i docenieniu wartości, podjęto badania w tym zakresie. W drugiej części artykułu prezentowane są wyniki pilotażowego badania percepcji. Wskazują one, że wobec nikłej świadomości społecznej aktywność NGO jest szczególnie pożądana na polu skutecznej i systematycznej popularyzacji oraz doradztwa w inwentaryzacji zasobów, ich waloryzacji i formułowaniu wytycznych do projektów.

EN

Non-governmental organisations, both in Poland and abroad, actively participate in the conservation and shaping of landscapes with historic fortifications. They can continue to play a significant and positive role in restoring and providing access to historic fortification sites, as seen by examples in other countries. In Poland, the role of NGO’s is often underestimated, although enthusiasts of public involvement tend to have unduly high hopes of their potential. This paper presents a review of third sector organisations that are engaged in restoring historic landscapes and making them available to the public. An analysis of illustrative examples shows that expert organisations of military historians and landscape architects and archaeologists can provide a potentially strong foundation for a wide range of revitalisation activities and substantial support for conservation services. Other groups include active community preservationists of historic sites, and re-enactment groups that attract tourists. Despite numerous positive steps, fortifications are still a largely forgotten heritage, often difficult for a wider audience to appreciate. Increased social awareness is a prerequisite for effective and active societal involvement in conservation. This study was undertaken to determine public attitudes toward historic fortifications and their societal value. The second part of the paper presents the results of a pilot study on landscape perception. The results show that given the low level of public awareness, the involvement of NGO’s is especially desirable for effective and systematic promotion of historic sites, as well as advice on resource inventory management, resource evaluation, and establishing guidelines for projects.

Słowa kluczowe

PL

organizacja pozarządowa; ochrona; kształtowanie; percepcja; krajobraz

EN

non-governmental organization; landscape; conservation; shaping; perception

• Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu
• Czasopismo: Architektura Krajobrazu
• Rocznik: 2013
• Tom: nr 4
• Strony: 76--91
• Opis fizyczny: Bibliogr. 19 poz., zdj.

Twórcy

autor

Staniewska A.

• Instytut Architektury Krajobrazu Politechnika Krakowska

Bibliografia

• 1. Białkiewicz Z., 2009. Feliks Księżarski (1820–1884). Krakowski architekt epoki historyzmu. Kraków.
• 2. Bochenek R.H., 1989. Tysiąc słów o inżynierii i fortyfikacjach. Warszawa.
• 3. Bogdanowski J., 1996. Architektura obronna w krajobrazie Polski. Od Biskupina do Westerplatte. Warszawa – Kraków.
• 4. Breakwell G.M, 1993. Social representations and society identity, Papers on Social Représentations – texts sur les Representations Sociales, (1021–5573) Vol. 2, 1–217, http://www.psr.jku.at/PSR1993/2_1993Brea2.pdf, dostęp: 19.09.2013
• 5. Connerton P., 2008. Seven types of forgetting, Memory Studies, 1, 59–71, http://mss.sagepub.com/cgi/content/abstract/1/1/59, dostęp 30.09.2013
• 6. Connerton P., 2009. How modernity forgets. Cambridge.
• 7. Gerrig R.J., Zimbardo P.G., 2009. Psychologia i życie. Warszawa.
• 8. Karwińska A., 2006. Rola społeczeństwa w procesie rewitalizacji [w:] Lenartowicz K., Maciąg D. (red.) Od terenów poprzemysłowych do... REGENTIF „Sieć dla Intensyfikacji Innowacji w Dziedzinie Regeneracji Starych Obiektów Przemysłowych”, Czasopismo Techniczne, Arch./PK, z. 8-A, 127–142.
• 9. Lewicka M., 2012. Psychologia miejsca. Warszawa.
• 10. Molski P., 2007. Ochrona i zagospodarowanie wybranych zespołów fortyfikacji nowszej w Polsce. Warszawa.
• 11. Nora P., 1989. Between memory and history. Les lieux de memoire. Representations, 26, 7–24.
• 12. Pałubska K., 2009. Idea utworzenia parku kulturowego zespołu XIX-wiecznych fortyfikacji Twierdzy Warszawa. Krajobraz Warszawski, czyli o Twierdzy Warszawa, Nr 109, s. 2–11, http://www.architektura.um.warszawa.pl/ sites/default/files/KW_106_S.pdf (dostęp: 20.10.2013).
• 13. Pawłowska K., Swaryczewska M., 2002. Ochrona dziedzictwa kulturowego: zarządzanie i partycypacja społeczna. Kraków.
• 14. Skalski K., 1996. O budowie systemu rewitalizacji dawnych dzielnic miejskich. Krakowski Instytut Nieruchomości.
• 15. Staniewska A., 2009. Rewitalizacja krajobrazów fortyfikacyjnych jako przedmiot działania organizacji pozarządowych. Praca doktorska, mpis. Kraków. http://suw.biblos.pk.edu.pl/resources/i3/ i5/i2/i3/r3523/StaniewskaA_RewitalizacjaKrajobrazow. pdf (dostęp: 20.09.2013).
• 16. Szmygin B., 2013. System ochrony zabytków w Polsce – próba diagnozy. Biuletyn PKN ICOMOS, Nr 1 (21), s. 17–23, http://www.icomos-poland. org/images/Biuletyn%20PKN%20ICOMOS/biuletyn%201_2013.pdf (dostęp: 18.09.2013).
• 17. Środulska-Wielgus J, 1997. Generał porucznik Emil Gołogórski. FORTECA, No 3/(3), 29–32.
• 18. Edelman Trust, 2013. Edelman trustbarometer 2013. Annual Global Study, Global Deck: 2013 Barometer, s. 17, http://www.slideshare.net/EdelmanInsights/global-deck-2013-edelman-trust-barometer-16086761 (dostęp: 20.09.2013).
• 19. Committee on Developments in the Science of Learning, 2000. How People Learn: Brain, Mind, Experience, and School. Washington D.C., John D. Bransford, Ann L. Brown, Rodney R. Cocking (eds.), http://www.nap.edu/catalog/9853. html (dostęp: 20.09.2013).