Historia rozwoju przestrzennego Przecławia w średniowieczu w kontekście bieżącej ochrony konserwatorskiej – wybrane zagadnienia

• Autorzy: Figurska-Dudek Joanna , Kuśnierz-Krupa Dominika , Malczewska Joanna , Kuśnierz Kazimierz

Identyfikatory

DOI

10.48234/WK63PRZECLAW

Warianty tytułu

EN

History of Przecław’s spatial development during the Middle Ages in the context of current conservation—selected issues

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Artykuł dotyczy miasta Przecław. Autorzy podjęli próbę określenia genezy jego powstania oraz rozwoju urbanistycznego w okresie średniowiecza. Ośrodek położony jest obecnie na terenie województwa podkarpackiego, ale historycznie należał do ziemi sandomierskiej. Dokonano analizy stanu badań oraz archiwalnych materiałów źródłowych, w tym pisanych, kartograficznych i ikonograficznych. Przeprowadzono również badania terenowe oraz analizę współczesnych podkładów sytuacyjno-wysokościowych. Powyższe badania zostały uzupełnione o weryfikację bieżących form ochrony krajobrazu kulturowego, ze szczególnym uwzględnieniem średniowiecznego układu urbanistycznego.

EN

This paper focuses on the town of Przecław. The authors made an attempt to determine the genesis of its founding and urban development during the Middle Ages. The town is currently located in the Subcarpathian Voivodeship, while historically belonging to the land of Sandomierz. The authors performed an analysis of the state of research and archival source materials, including written, cartographic and iconographic studies. They also conducted field studies and an analysis of contemporary survey maps. These studies were supplemented with a verification of applicable forms of cultural landscape protection while placing a particular focus on medieval urban layouts.

Słowa kluczowe

PL

Przecław; średniowiecze; układ urbanistyczny; dziedzictwo kulturowe; ochrona konserwatorska

EN

Przecław; Middle Ages; urban layout; cultural heritage; conservation

• Wydawca: Zarząd Główny Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków
• Czasopismo: Wiadomości Konserwatorskie
• Rocznik: 2020
• Tom: Nr 63
• Strony: 33--45
• Opis fizyczny: Bibliogr. 27 poz., fot., rys.

Twórcy

autor

Figurska-Dudek Joanna

• Wydział Budownictwa, Inżynierii Środowiska i Architektury Politechniki Rzeszowskiej

autor

Kuśnierz-Krupa Dominika

• Wydział Architektury Politechniki Krakowskiej

autor

Malczewska Joanna

• Wydział Budownictwa, Inżynierii Środowiska i Architektury Politechniki Rzeszowskiej

autor

Kuśnierz Kazimierz

• Wydział Architektury Politechniki Krakowskiej

Bibliografia

• Opracowania / Secondary sources
• Berdecka Anna, Lokacje i zagospodarowanie miast królewskich w Małopolsce za Kazimierza Wielkiego (1333–1370), Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1982.
• Bogucka Maria, Samsonowicz Henryk, Dzieje miast i mieszczaństwa w Polsce przedrozbiorowej, Wrocław 1986.
• Kiryk Feliks, Miasta regionu mieleckiego do połowy XVII wieku. Mielec, Przecław, Radomyśl Wielki, Rzochów, [w:] Mielec. Dzieje miasta i regionu, red. F. Kiryk, t. 1, Rzeszów–Mielec 1988.
• Kiryk Feliks, Urbanizacja małopolski. Województwo sandomierskie – XIII–XVI wiek, Kielce 1994.
• Krasnowolski Bogusław, Lokacyjne układy urbanistyczne na obszarze ziemi krakowskiej w XIII i XIV wieku, cz. 1: Miasta ziemi krakowskiej. Chronologia procesów osadniczych i typologia układów urbanistycznych, Kraków 2004.
• Książek Mieczysław, Materiały pomocnicze do studiów w zakresie historii urbanistyki, Kraków 1994.
• Książek Mieczysław, Układy urbanistyczne niektórych zabytkowych miasteczek w województwie rzeszowskim, „Materiały Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku” 1973, nr 17–18.
• Książek Mieczysław, Zarys budowy miast średniowiecznych w Polsce do końca XV wieku, Kraków 1994.
• Kumor Bolesław, Archidiakonat sądecki. Opracowanie materiałów źródłowych do Atlasu Historycznego Kościoła w Polsce, „Archiwa, Biblioteki i Muzea w Polsce”, Lublin 1964, t. 9.
• Kuśnierz Kazimierz, Kuśnierz-Krupa Dominika, Issues with protecting medieval urban layouts from selected example towns in Lesser Poland, „Technical Transactions – Czasopismo Techniczne” 2019, t. 116, nr 4.
• Kuśnierz Kazimierz, Kuśnierz-Krupa Dominika, Budziakowski Mateusz, Problematyka ochrony zabytkowego miasta na przykładzie Wolbromia. Historic Town Protection Issues on the Example of Wolbrom, „Wiadomości Konserwatorskie – Journal of Heritage Conservation” 2020, nr 62.
• Kuśnierz-Krupa Dominika, XIV-wieczne układy urbanistyczne w Małopolsce i na Podkarpaciu: stan zachowania, ochrona i rewaloryzacja, Kraków 2019.
• Kuśnierz-Krupa Dominika, Issue of protecting historic urban layouts of small towns in south-eastern Poland – on selected examples, „IOP Conference Series: Materials Science and Engineering” 2019, nr 471.
• Kuśnierz-Krupa Dominika, Jaśliska w średniowieczu na tle miast dawnego powiatu bieckiego, Kraków 2013.
• Kuśnierz-Krupa Dominika, Medieval urban layouts and their conservation (based on selected cases), [w:] Classic and new forms of monument protection in the European cultural heritage space, red. Piotr Dobosz, Witold Górny, Anna Mazur, Adam Kozień, Kraków 2019.
• Kuśnierz-Krupa Dominika, Protection issues in selected European historic towns and their contemporary development, „E3S Web of Conferences” 2018, nr 45.
• Malczewska Joanna, Miasta w dolnym biegu Wisłoki w województwie sandomierskim o średniowiecznym pochodzeniu do połowy XVII wieku, Rzeszów 2017.
• Malczewski Jan, Miasta między Wisłoką a Sanem do początku XVI wieku, Rzeszów 2006.
• Pawiński Antoni, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym, t. 2: Małopolska, Warszawa 1886.
• Prochaska Antoni, Hetman Stanisław Żółkiewski, Warszawa 1927.
• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, red. Filip Sulimierski, Władysław Walewski, Bronisław Chlebowski, Warszawa 1880, t. 9.
• Widawski Jerzy, Miejskie mury obronne w Państwie Polskimdo początku XV wieku, Warszawa 1973.
• Źródła elektoniczne / Electronic sources
• https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/bitstream/handle/item/71669/ozog_tomasz_strzepinski_2015.pdf?-sequence=1&isAllowed=y.
• https://www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/zbigniew-olesnicki-h-debno-1389-1455-biskup-krakowski-kardynal.
• Plan zagospodarowania przestrzennego województwa podkarpackiego, Uchwała nr LIX/930/2018 Sejmiku Województwa Podkarpackiego z 27 sierpnia 2018, Podkarpackie Biuro Planowania Przestrzennego w Rzeszowie – 2018, https://www.podkarpackie.pl/attachments/article/6391/PZPWP_08_2018.pdf.
• Rejestr zabytków województwa podkarpackiego, https:// www.nid.pl/pl/Informacje_ogolne/Zabytki_w_Polsce/rejestr-zabytkow/zestawienia-zabytkow-nieruchomych/stan%20na%2031.12.2019/PDK-rej.pdf.
• Ustawa z 23 lipca 2003 o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, Dz.U. 2003, nr 162, poz. 1568, tekst ujednolicony, art. 7, http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20031621568.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2020).