Warianty rewitalizacji poprzeczni Albrecht, z uwzględnieniem ekspozycji walorów geologicznych zabytkowego wyrobiska

• Autorzy: d'Obyrn K. , Chwałek J. , Parchanowicz J.

Warianty tytułu

EN

Options of the revitalization of the Albrecht connecting corridor, with the display of the geological values of the historic workings

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Poprzecznia Albrecht zlokalizowana jest na poziomie III zabytkowej Kopalni Soli „Wieliczka”, w rejonie szybu Regis (Ryc.1). Wyrobisko to zostało wykonane w połowie XIX w. Zabytkowy charakter poprzeczni powoduje, że planowane w nim prace rewitalizacyjne należy wykonywać z zachowaniem procedur obowiązujących dla obiektów zabytkowych. W artykule przedstawiono analizę możliwych wariantów rewitalizacji poprzeczni na odcinku od podłużni Hauer do podłużni Karol, pozwalającej na jej turystyczne udostępnienie. Na wstępie, opisane zostały warunki geologiczne i hydrogeologiczne oraz warunki górnicze tego wyrobiska i dotychczas wykonane w nim prace zabezpieczające. Opisano aktualny stan techniczny poprzeczni i jej obudowy oraz zachodzący w niej proces destrukcyjny potwierdzony wynikiem analizy geomechanicznej, wymuszający konieczność podjęcia przez Kopalnię działań zmierzających do górniczego zabezpieczenia wyrobiska zapobiegającego jego całkowitemu zniszczeniu. W dalszej części artykułu scharakteryzowano walory geologiczne i zabytkowe poprzeczni, wskazujące, że oprócz wartości zabytkowych wyrobisko to posiada również ciekawe walory przyrodnicze. W wyniku analizy przedstawionych uwarunkowań oraz zaleceń Małopolskiego Konserwatora Zabytków [6] i postulatów zawartych w Studium historyczno-konserwatorskim dla poprzeczni Albrecht na poziomie III w Kopalni Soli „Wieliczka” S.A [3] określono 4 warianty rewitalizacji poprzeczni Albrecht, zróżnicowane wykorzystaniem do komunikacji w obrębie wyrobiska: transportu szynowego, kolejki podwieszanej, ciągu pieszego lub przeprawy promowej. W wyniku analiz przeprowadzonych na etapie opracowania dokumentacji projektowej robót [5] ustalono, że optymalnym sposobem rewitalizacji poprzeczni, będzie zabudowa w zabezpieczonym górniczo wyrobisku kanału spławnego umożliwiającego przeprawę promową oraz zabudowę pomiędzy kanałem spławnym a ociosem zachodnim poprzeczni przejścia dla ludzi. Wybrany sposób rewitalizacji poprzeczni Albrecht poszerzy zakres udostępnienia zabytkowej wielickiej kopalni, a wykonanie przeprawy promowej uatrakcyjni sposób zwiedzania podziemnych wyrobisk.

EN

The Albrecht connecting corridor between the salt workings is located at Level III of the historic Wieliczka Salt Mine, in the area of the Regis Shaft (Fig.1). The working was cut out in the mid-19th century. The landmark nature of the connecting corridor causes that the revitalization works planned there should be carried out with the observation of the procedures applicable to historic sites. This paper presents an analysis of possible revitalization options of the connecting corridor at the section from the Hauer to the Karol corridors, running along the salt deposit, allowing for making the site available for visitors. First, the geological, hydrogeological, and mining conditions of the working are described, together with previous protection works. The present technical condition of the connecting corridor and its casing are described, with the destruction processes confirmed by the results of the geomechanical analysis, enforcing the necessity to take action by the Salt Mine to protect the working against complete destruction. Next, the paper concentrates on the geological and historical values of the connecting corridor, indicating that the site is also interesting from the viewpoint of nature. Upon analysis of the local conditions and the recommendations of the Małopolska Landmark Conservator [6], as well as the suggestions contained in the Historical and Preservation Study of the Albrecht Connecting Corridors at Level III in the “Wieliczka” S.A. Salt Mine [3], four revitalization options were determined for the site, depending on the use of specific modes of transportation within the working: rail cars, suspended cars, walking routes, or a ferry. As a result of the analysis conducted at the stage of the Design Documentation of Works [5], it was agreed that the best revitalization method will consist in the provision of a floatable canal, within the working protected with mining methods. It would allow for using a ferry and providing a walking route between the canal and the west wall of the working. That revitalization method of the Albrecht connecting corridor would allow for extension of tourist routes within the Wieliczka Salt Mine, with the ferry crossing making it even more attractive.

Słowa kluczowe

PL

Kopalnia Soli Wieliczka; rewitalizacja; zabezpieczanie zabytkowych wyrobisk; udostępnienie zabytku

EN

Wieliczka Salt Mine; revitalization; historic working protection; methods of landmark availability

• Wydawca: Polskie Stowarzyszenie Górnictwa Solnego
• Czasopismo: Przegląd Solny
• Rocznik: 2014
• Tom: T. 10
• Strony: 107--118
• Opis fizyczny: Bibliogr. 9 poz., rys.

Twórcy

autor

d'Obyrn K.

• Kopalnia Soli „Wieliczka” S.A., Park Kingi 1, 32-020 Wieliczka

autor

Chwałek J.

• Politechnika Krakowska, ul. Warszawska 24, 31-155 Kraków

autor

Parchanowicz J.

• KGHM CUPRUM Sp. Z o.o. – CBR, ul. Gen. Wł. Sikorskiego 2-8, 53-659 Wrocław

Bibliografia

• [1.] PARCHANOWICZ J., MAJ A., LIPNIARSKI M., BRYCH K., STRUZIK H., 2013. Koncepcja przebudowy poprzeczni Albrecht na poz. III wraz z wykonaniem szczelnego kanału na poz. III umożliwiającego przeprawę łodziami. KGHM CUPRUM sp. Z o.o. – CBR, Wrocław.
• [2.] CAŁA M., KOWALSKI M., STOPKIEWICZ A., KUCHARSKI M., 2013. Wykonanie analizy geomechanicznej metodami numerycznymi dla poprzeczni Albrecht na poz. III Kopalni Soli „Wieliczka’’ S.A. i wyrobiskach otaczających. Fundacja Nauka i Tradycje Górnicze z siedzibą na Wydziale Górnictwa i Geoinżynierii Akademiii Górniczo-Hutniczej im. St. Staszica, Kraków.
• [3.] CHARKOT J. i inni, 2013. Studium historyczno-konserwatorskie dla poprzeczni Albrecht na poziomie III w Kopalni Soli „Wieliczka” S.A. Muzeum Żup Krakowskich, Wieliczka.
• [4.] PARCHANOWICZ J., 2014. Aneks do pracy pt. „Koncepcja przebudowy poprzeczni Albrecht na poz. III wraz z wykonaniem szczelnego kanału na poziomie III umożliwiającego przeprawę łodziami”, Wrocław.
• [5.] PARCHANOWICZ J., MAJ A., LIPNIARSKI M., 2014. Projekt techniczny przebudowy poprzeczni Albrecht wraz z wykonaniem szczelnego kanału na poz. III Kopalni Soli „Wieliczka S.A. Etap II. KGHM CUPRUM sp. Z o.o. – CBR, Wrocław.
• [6.] Protokół z kontroli przeprowadzonej dnia 29 stycznia 2014 r. w podziemnych wyrobiskach – poprzeczni Albrecht i komorze Margielnik na poziomie III Słowacki oraz komorach Lill Górna i Kazanów na poziomie II niższym Kazanów Kopalni Soli w Wieliczce przez Małopolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Krakowie.
• [7.] Zalecenia Wojewódzkiego Małopolskiego Konserwatora Zabytków w Krakowie dla prowadzenia robót górniczych oraz prac konserwatorskich i restauratorskich w wyrobiskach górniczych zlokalizowanych w obrębie wpisu zabytkowej kopalni soli w Wieliczce do rejestru zabytków (OZKr.JCh.562-830/10), z dnia 8 VI 2010 r.
• [8.] Dane i materiały geodezyjne, materiały mapowe – Dział Mierniczy Kopalni Soli „Wieliczka” S.A.
• [9.] PRZYBYŁO J., STECKA J., 2013. Budowa geologiczna i warunki hydrogeologiczne w najbliższym otoczeniu poprzeczni Albrecht Na odcinku pomiędzy podłużnią Hauer a podłużnią Karol oraz komory III/188 (Denko) poz. III Kopalni Soli „Wieliczka” S.A., Wieliczka.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2018).