Sprawność psychiczna kierującego pojazdem a działania psychologa transportu na rzecz bezpiecznego uczestnictwa w ruchu drogowym

• Autorzy: Ucińska M. , Dobrzyńska M.

Warianty tytułu

EN

Mental fitness of the vehicle’s driver and activities of the transport psychologist for the safe participation in the road traffic

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Przepisy Ustawy o kierujących pojazdami z dnia 5 stycznia 2011 roku określają, iż jednym z warunków niezbędnych do kierowania pojazdem jest sprawność fizyczna i psychiczna. O ile badaniu sprawności fizycznej podlegają wszyscy kierujący, już na etapie ubiegania się o prawo jazdy, o tyle sprawność psychiczna określana jest w badaniu psychologicznym w zakresie psychologii transportu jedynie u wybranych grup osób. Na sprawność psychiczną składają się wiedza, umiejętności i wprawa, motywacja i postawy, możliwości. Psycholog transportu dzięki różnym działaniom m.in. selekcyjnym, edukacyjnym i reedukacyjnym może wpływać na poszczególne elementy tej sprawności oceniając możliwości, dostarczając kierowcy odpowiedniej wiedzy, jak również wpływając na jego motywacje i postawy. W artykule opisano niektóre działania psychologa transportu w odniesieniu do poszczególnych aspektów sprawności psychicznej kierującego. Szczególną uwagę zwrócono na możliwości osób niepełnosprawnych w odniesieniu do ich mobilności, przytaczając wyniki badania pilotażowego.

EN

Provisions of the Act on the vehicles’ drivers of 5 January 2011 specify that one of the conditions necessary to drive the vehicle is physical and mental fitness. While all the drivers are subject to the physical fitness examination, already at the stage of applying for a driving license, the mental fitness is determined during a psychological examination of the transport psychology, only in certain groups of people. The mental efficiency comprises the knowledge, skills and proficiency, motivation attitudes and capabilities. The transport psychologist, through various activities, among the others, selective, educational and re-educational, may affect the individual elements of this efficiency by assessing the capabilities, providing the driver with the appropriate knowledge, as well as influencing his motivations and attitudes. The article describes some of the transport psychologist’s activities in relation to specific aspects of mental performance of the driver. Particular attention was paid to the capabilities of people with disabilities in relation to their mobility, citing the results of a pilot study.

Słowa kluczowe

PL

kierowca; sprawność fizyczna; sprawność psychiczna; kierowanie pojazdem; psychologia transportu; ruch drogowy

EN

driver; physical fitness; mental fitness; transport psychology; road traffic

• Wydawca: Wydawnictwo ITS
• Czasopismo: Transport Samochodowy
• Rocznik: 2014
• Tom: z. 2
• Strony: 5--22
• Opis fizyczny: Bibliogr. 23 poz., tab.

Twórcy

autor

Ucińska M.

• Instytut Transportu Samochodowego

autor

Dobrzyńska M.

• Instytut Transportu Samochodowego

Bibliografia

• [1] Bąk, J. (2003). Wypadki drogowe a kształcenie młodych kierowców. Warszawa: Instytut Transportu Samochodowego.
• [2] Dyrektywa 2006/126/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie praw jazdy.
• [3] Gregersen, N.P., (1996). Young drivers overestimation of their own skill. An experiment on the relation between training strategy and skill. Accident Analysis and Prevention; 28 (2), pp. 243 – 250.
• [4] Karney, J., Bąk, J., Tokarczyk, E., (2002). Psychologiczne badania kierujących pojazdami w transporcie samochodowym w systemie bezpieczeństwa ruchu drogowego. Warszawa: ITS – materiał niepublikowany.
• [5] Łuczak, A., (2001). Wymagania psychologiczne w doborze osób do zawodów trudnych i niebezpiecznych. Warszawa: CIOP.
• [6] Nęcki, Z., (1998). Postawy i ich zmiana [w:] W. Szewczuk (red.), Encyklopedia psychologii. Warszawa: Fundacja INNOWACJA, s. 425, 430.
• [7] Odachowska, E. (red.), (2012). Psychologia zachowań ryzykownych. Warszawa: Instytut Transportu Samochodowego.
• [8] Paczkowski, A., (2013). Nauka jazdy osób niepełnosprawnych [w:] K. Marciniak (red.), Poradnik niepełnosprawnego kierowcy i pasażera. Warszawa: ITS, Spinka.
• [9] Proces nauczania – uczenia motorycznego niepełnosprawnych. Metodyka kształcenia sprawności fizycznej w szkoleniu osób niepełnosprawnych http://docs4.chomikuj.pl/587674104,0,0,4.Proces-nauczania-uczenia-motorycznego.doc.
• [10] Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 13 lipca 2012 roku w sprawie szkolenia osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami, instruktorów i wykładowców (Dz. U. z 14 września 2012 r., poz. 1019).
• [11] Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 13 lipca 2012 roku w sprawie egzaminowania osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami, szkolenia, egzaminowania i uzyskiwania uprawnień przez egzaminatorów oraz wzorów dokumentów stosowanych w tych sprawach (Dz. U. z dnia 5 września 2012 r., poz. 995).
• [12] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 18 grudnia 2012 roku w sprawie kursu reedukacyjnego w zakresie problematyki przeciwalkoholowej i przeciwdziałania narkomanii oraz szczegółowych warunków i trybu kierowania na badania lekarskie i psychologiczne w zakresie psychologii transportu (Dz. U. z dnia 7 stycznia 2013 r., poz. 9).
• [13] Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 15 maja 2013 r. w sprawie kursów dla kierowców pojazdów uprzywilejowanych i przewożących wartości pieniężne, dziennik Ustaw (Dz. U. z dnia 24 maja 2013 r., poz. 603).
• [14] Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 17 czerwca 2013 r., w sprawie kursu dokształcającego w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego oraz praktycznego szkolenia w zakresie zagrożeń w ruchu drogowym (Dz. U. z dnia 15 lipca 2013 r., poz. 809).
• [15] Skłodowski, H., (2003). Psychologia kierowcy samochodowego, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• [16] Taraszkiewicz, M., (2012). Zarządzanie własnymi stanami podczas uczenia się, http://www.edunews.pl/edukacja-na-co-dzien/edukacja-przez-zycie/1876-zarzadzaniawlasnymi-stanami-podczas-uczenia-sie
• [17] Tokarczyk, E., (2009). Cechy psychiczne predysponujące do wykonywania czynności instruktora i egzaminatora. Metodyka badań. Warszawa: ITS.
• [18] Ucińska, M Tokarczyk, E, Odachowska E., (2012). Wpływ czynników psychicznych na sprawność kierowcy. Warszawa: ITS.
• [19] Ucińska, M Tokarczyk, E, Odachowska E., (2013). Psychologiczne aspekty niepełnosprawności kierowców [w:] K. Marciniak (red.), Poradnik niepełnosprawnego kierowcy i pasażera. Warszawa: ITS, Spinka.
• [20] Ucińska, M., Odachowska, E., Dobrzyńska, M. (2013). Kierowanie pojazdem przez osoby niepełnosprawne ruchowo – możliwości i ocena sprawności. Technika Transportu Szynowego 10/2013. Radom: Instytut Naukowo-Wydawniczy „TTS” Sp.z o.o. s.1737-1746
• [21] Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 roku o kierujących pojazdami (Dz. U. 2011, nr 30, poz. 151 z późn. zm).
• [22] Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz. U. z 2007 r., nr 125, poz. 874, z późn. zm).
• [23] Wypadki drogowe w Polsce w 2012 r. (2013) Warszawa: KGP.