Methodology of surveying small bodies of water in urban areas

Jakubiak, M.; Panek, E.

doi:10.4467/21995923GP.16.022.5723

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Methodology of surveying small bodies of water in urban areas

Autorzy

Jakubiak M. , Panek E.

Wybrane pełne teksty z tego czasopisma

Identyfikatory

DOI

10.4467/21995923GP.16.022.5723

Warianty tytułu

Metodyka inwentaryzacji małych zbiorników wodnych na terenach zurbanizowanych

Języki publikacji

Abstrakty

The aim of the article was to present the development of methodology of surveying small water bodies in urban areas. The term “small body of water” is not precisely deﬁned. Most often, it is assumed that the surface of a small water body is up to 1 hectare. In addition to natural hazards, small water bodies in urban areas are subjected to an anthropogenic pressure. In many cases, this pressure leads to a rapid degradation or even a complete liquidation. Urban areas are characterized by a low rate of biodiversity. Therefore, the eﬀ orts to preserve the surface of waters are essential for the maintenance of biodiversity and improvement of aesthetic values of the landscape. Surveying of small urban water bodies is extremely important, as it is the ﬁ rst step to take protective measures. The proposed methodology takes into account a number of natural and hydrological parameters as well as potential threats. The methodology was presented in the form of a surveying sheet, including both photographic and cartographic documentation, as well as the descriptive data pertaining to a speciﬁc water body and a fragment of its catchment in the immediate vicinity.

Artykuł prezentuje koncepcję metodyki inwentaryzacji małych zbiorników wodnych na terenach zurbanizowanych. W przepisach brak jednoznacznej deﬁ nicji powyższych zbiorników. Najczęściej przyjmuje się, iż są to obiekty o powierzchni nieprzekraczającej 1 ha. Oprócz naturalnych zagrożeń, akweny na terenach miejskich, poddane są szczególnej presji antropogenicznej, która prowadzi do szybkiej degradacji lub nawet całkowitej likwidacji. Ponieważ obszary miejskie charakteryzują się niskim wskaźnikiem różnorodności biologicznej, stąd też dążenie do zachowania powierzchni wodnych ma zasadnicze znaczenie dla jej utrzymania oraz podniesienia walorów estetyczno-krajobrazowych. Dlatego obiekty te powinny zostać objęte ochroną, której pierwszym etapem jest przeprowadzenie inwentaryzacji. W propozycji inwentaryzacji uwzględniono szereg parametrów przyrodniczych i hydrologicznych a także potencjalne zagrożenia. Zaproponowana metodyka ujęta została w formie karty inwentaryzacyjnej obejmującej zarówno dokumentację fotograﬁczną i kartograﬁczną oraz dane opisowe charakteryzujące zbiornik i fragment jego zlewnii w bezpośrednim sąsiedztwie akwenu.

Słowa kluczowe

urban water bodies ponds conservation valorisation of nature biodiversity threat to wildlife

miejskie zbiorniki wodne oczka wodne ochrona przyrody waloryzacja przyrodnicza różnorodność biologiczna zagrożenia środowiska

Wydawca

Polska Akademia Umiejętności

Czasopismo

Geoinformatica Polonica

Rocznik

2016

Tom

T. 15

Strony

135--142

Opis fizyczny

Bibliogr. 52 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Jakubiak M.

jakubiak@agh.edu.pl

Department of Environmental Management and Protection, Faculty of Mining Surveying and Environmental Engineering, AGH University of Science and Technology

autor

Panek E.

epanek@agh.edu.pl

Department of Environmental Management and Protection, Faculty of Mining Surveying and Environmental Engineering, AGH University of Science and Technology

Bibliografia

1. Akasaka M., Takamura N., Mitsuhashi H., Kadono Y. 2010. Eﬀ ects of land use on aquatic macrophyte diversity and water quality of ponds. Freshwater Biology 55 (4): 909–922.
2. Baláži P., Hrivnák R. 2015 Bryophytes and macro-algal growths as a part of macrophyte monitoring in rivers used for ecological assessment. Knowledge and Management of Aquatic Ecosystems 416(19). EDP Sciences.
3. Boix D., Biggs J., Céréghino R., Hull A.P., Kalettka T., Oertli B. 2012. Pond research and management in Europe: “Small is beautiful”. Hydrobiologia 689: 1–9.
4. Briggs, L., 2001. Creation of temporary ponds for amphibians in northern and central Europe. W: Rouen, K. (ed.), European Temporary Ponds: A Threatened Habitat. Freshwater Forum 17:63–70.
5. Céréghino R., Boix D., Cauchie H-M., Martens K., Oertli B. 2014. The ecological role of ponds in changing world. Hydrobiologia 723:1–6.
6. Céréghino R., Ruggiero A., Marty P., Angélibert S. 2008. Biodiversity and distribution patterns of freshwater invertebrates in farmponds of a south-western French agricultural landscape. Hydrobiologia, 597: 43–51.
7. Chace J.F., Walsh J.J. 2006. Urban eﬀ ects on native avifauna: a review. Landscape Urban Plan 74: 46–69.
8. Choiński A. 2007 Limnologia ﬁ zyczna Polski, Wydawnictwo: Naukowe UAM, Poznań, p. 548.
9. Cole G.A., Weihe P.E. 2016. Textbook of Limnology, Fifth Edition, Waveland Press, USA, p. 440.
10. Collinson N.H., Biggs J., Corﬁ eld A., Hodson M.J., Walker D., Whitﬁ eld M., Williams, P.J. 1995. Temporary and permanent ponds: an assessment of the eﬀ ects of drying out the conservations value of aquatic macroinvertebrate communities. Biol. Conserv. 74:125–133.
11. Convention on Wetlands of International Importance, especially as Waterfowl Habitat (The Ramsar Convention on Wetlands – Konwencja Ramsarska o obszarach wodno-błotnych). 2002 Dz. U. 1978, Nr 7 poz. 24 i 25.
12. Dodds W., Whiles M. 2010 Freshwater Ecology. Concepts and environmental applications of limnology. Elsevier, p. 829.
13. Directive 2000/60/EC of the European Parliament and of the Council of 23 October 2000 establishing a framework for Community action in the ﬁ eld of water policy (EU Water Directive).
14. European Environmental Agency (EEA) 2006. CORINE Land Cover (clc.gios.gov.pl).
15. Evans K.L., Newson S.E., Gaston K.J. 2009. Habitat inﬂ uences on urban avian assemblages. Ibis 151:19–39
16. Ferenc M., Sedláček O., Fuchs R. 2014. How to improve urban greenspace for woodland birds: site and local-scale determinants of bird species richness. Urban Ecosyst. 17:625– 640.
17. Fontana S., Sattler T., Bontadina F., Moretti M. 2011. How to manage the urban green to improve bird diversity and community structure. Landscape Urban Plan 101:278–285.
18. Grimm N.B., Faeth S.H., Golubiewski N.E., Redman C.L., Wu J., Bai X., Briggs J.M. 2008a. Global change and the ecology of cities. Science 319: 756–760.
19. Groﬀ man P.M., Cavender-Bares J., Bettez N.D., Grove J.M., Hall S.J., Heﬀ ernan J.B., Hobbie S.E., Larson K.L., Morse J.L., Neill C., Nelson K., O’Neil-Dunne J., Ogden L., Pataki D.E., Polsky C., Roy Chowdhury R., Steele M.K. 2014. Ecological homogenization of urban America. Frontiers Ecol. Environ. 12, 1:74–81.
20. Główny Urząd Geodezji i Kartograﬁ i, Wytyczne techniczne GIS-3 Mapa hydrograﬁ czna Polski skala 1:5000 w formie analogowej i numerycznej. Warszawa 2005, p. 40.
21. Hassall, C. 2014, The ecology of urban ponds, WIREs Water, 1, pp.187–206.
22. Hassell C. 2015. Urban ponds: a management challenge and a biodiversity opportunity. FBA News 64: 6–7.
23. Janauer A. G., Schmidt-Mumm U., Reckendorfer W.: 2013 Ecohydraulics and Aquatic Macrophytes: Assessing the Relationship in River Floodplains. W: Ecohydraulics: An Integrated Approach, Chapter: 14, Publisher: John Wiley & Sons, Ltd., Editors: I. Maddock, A. Harby, P. Kemp, P. Wood, pp. 245–259.
24. Kajak Z. 2001. Hydrobiologia – Limnologia. Ekosystemy wód środlądowych. PWN Warszawa, p. 356.
25. Löﬄ er H. 2004, The Origin of Lake Basins. W: O’Sullivan P. E., Reynolds C. S. (eds.) The Lakes Handbook: Limnology and Limnetic Ecology, Vol. 1, Wiley-Blackwell, pp. 8–60.
26. Lososová Z., Chytrý M., Tichý L., Danihelka J., Fajmon K., Hájek O., Kintrová K., Lániková D., Otýpková Z., Ŕehořek V. 2012. Biotic homogenization of Central European urban ﬂ oras depends on residence time of alien species and habitat types. Biol. Conserv. 145:179–184.
27. Marzluﬀ J.M., Ewing K. 2001 Restoration of fragmented landscape for the conservation of birds: A general framework and speciﬁ c recommendation for urbanizing landscapes, Restoration Ecology Vol. 9, Is. 3, pp. 280–292.
28. Marzluﬀ J.M., Shulenberger E., Endlicher W., Alberti M., Bradley G., Ryan C., ZumBrunnen C., Simon U. 2008 (eds.) Urban ecology: An international perspective on the interaction between humans and nature. Springer. New York, USA.
29. McKinney M.L. 2002. Urbanization, biodiversity, and conservation. BioScience 52:883–890.
30. McKinney M.L. 2006. Urbanization as a major cause of biotic homogenization. Biol. Conserv. 127:247–260.
31. McKinney M.L. 2008. Eﬀ ects of urbanization on species richness: a review of plants and animals. UrbanEcosyst 11:161–176.
32. Mitsch W.J., Gosselink J.G. 2000.The value of wetlands: importance of scale and landscape setting. Ecological Economics 35, 1:25–33.
33. Mizerski W. 2005. Geologia dynamiczna dla geografów PWN.
34. Oertli B., Auderset-Joye D., Castella E., Juge R., Cambin D., Lachavanne J.B. 2002. Does size matter? The relationship between pond area and biodiversity. Biol. Conserv. 104: 59–70.
35. Oertli B., Auderset-Joye D., Indermuehle N., Juge R., Lachavanne J-B. 2004. 1st European Pond Workshop “Conservation and monitoring of pond biodiversity”. Archives des Sciences 57 (2–3): 69–71.
36. Oertli B., Biggs J., Céréghino R., Grillas P., Joly P., Lachavanne J-B. 2005. Conservation and monitoring of pond biodiversity: introduction. Aquatic Conservation: Marine and Freshwater Ecosystems 15: 535–540.
37. Oertli B., Céréghino R., Hull A. Miracle R. 2009. Pond conservation: from science to practice. Hydrobiologia 634:1–9.
38. Ryszkowski L., Bartoszewicz A., Marcinek J. 1990. Bariery biogeochemiczne. W: Ryszkowski L., Marcinek J., Kędziora A. (red.) Obieg wody i bariery biogeochemiczne w krajobrazie rolniczym. Wydawnictwo Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, pp. 167–181.
39. Ryszkowski L., Kędziora A. 1996. Mała retencja wody w krajobrazie rolniczym. Zeszyty Naukowe Akademii Rolniczej we Wrocławiu 289: 217–225.
40. Schwartz S.S., Jenkins D.G. 2000. Temporary aquatic habitats: constrains and opportunities. Aquat. Ecol. 34: 3–8. 41. Starmach K., Wróbel S., Pasternak K., 1976, Hydrobiologia. Limnologia, PWN, Warszawa, p. 620.
42. Steele M. K., Heﬀ ernan J. B. 2014. Morphological characteristics of urban water bodies: mechanisms of change and implications for ecosystem function. Ecological Applications. 24, 5:1070–1084.
43. Steele M.K., Heﬀ ernan J.B. Bettez N., Cavander-Bares J., Groﬀ man P.M., Grove J.M., Hall S., Hobbie S.E., Larson K., Morse J.L., Neill C., O’Neil-Dunne J., Ogden L., Pataki D.E., Polsky C., Roy Chowdhury R. 2014. Convergent surface water distribution in U.S. cities. Ecosystems 17:658–697.
44. Sun R., Chen L. 2012. How can urban water bodies be designed for climate adaptation? Landscape Urban Plan. 105:27–33.
45. Sun R., Chen L., Lu Y. 2012. Cooling eﬀ ects of wetlands in an urban region: the case of Beijing. Ecological Indicators. 20:57–64.
46. Szyperek U. 2005. Rola oczek wodnych jako bariery biogeochemicznej dla spływów wapnia i magnezu ze środowiska rolniczego. Journal of Elementology 10, 4:1083–1090.
47. Timms B. 2010. Geomorphology of lake basin. W: Likens E. (ed.) Lake ecosystem ecology: A global perspective, Elsevier inc.:203–210.
48. Tiner R.W. 1999. Wetland Indicators: A Guide to Wetland Identiﬁcation, Delineation, Classiﬁ cation, and Mapping. CRC Press, p. 418.
49. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody Dz.U. 2004 r. Nr 92, poz. 880, z późniejszymi zmianami (The Nature Protection Act).
50. Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne. Dz. U. 2001, Nr 115, poz. 1229, z późniejszymi zmianami (The Water Law Act).
51. Ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych. Dz. U. 1995, Nr 16, poz.78, z późniejszymi zmianami (The Act on the Protection of Agricultural and Forest Land).
52. Westlake D.F., Kvet J., Szczepanski A. 2009. The Production Ecology of Wetlands: The IBP Synthesis, Cambridge University Press, p. 592.

Uwagi

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę (zadania 2017)

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-d685226d-77e1-469b-a275-b1289e917fa3