Monitoring the diversity of psammophilous grassland communities in the Kózki Nature Reserve under grazing and non-grazing conditions

• Autorzy: Kulik M. , Warda M. , Leśniewska P.

Warianty tytułu

PL

Monitoring zróżnicowania zbiorowisk roślinnych muraw napiaskowych w rezerwacie przyrody Kózki w warunkach prowadzenia i zaniechania wypasu

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The objective of the study was to assess the changes in vegetation and turf cover of psammophilous grasslands in the Kózki Nature Reserve under grazing and non-grazing conditions. The investigations were conducted in the years 2010–2013 in southern part of the Kózki Nature Reserve, in the Podlaski Przełom Bugu (the Podlasie Bug Gorge) Landscape Park where sheep of the native breed Świniarka graze as part of the agrienvironmental project “Preservation of endangered genetic animal resources in agriculture”. The pasture area is a mosaic of sandy grasslands of the Koelerio glaucae-Corynephoretea canescentis class and meadow communities of the Molinio-Arrhenatheretea class. The turf cover of the study areas varied depending on the type of phytocoenoses and on grazing the sward by sheep or the cessation of its use. Significantly greatest turf cover was determined for communities with species ChAll. Vicio lathyroidis-Potentillion argenteae involving species ChCl. Molinio-Arrhenatheretea and dominated by species ChCl. Koelerio glaucae-Corynephoretea canescentis involving species ChCl. Molinio-Arrhenatheretea, community with Calamagrostis epigejos and with Poa pratensis. Significantly smallest turf cover was observed for the Spergulo-Corynephoretum association where grazing by the Świniarka sheep led to successive reduction of the vegetation cover in the study period. Monitoring of the number of trees and shrubs indicated that all species of this group of plants, up to the height of 100 cm, were nibbled or damaged by sheep during the grazing. Therefore, sheep of the Świniarka breed can be used in the protection of psammophilous grasslands because they hinder the secondary succession of tree and shrub vegetation.

PL

Celem badań była ocena zmian szaty roślinnej i zadarnienia powierzchni muraw w rezerwacie przyrody „Kózki” w warunkach prowadzenia i zaniechania wypasu. Badania przeprowadzono w latach 2010–2013, w południowej części rezerwatu, w granicach Parku Krajobrazowego „Podlaski Przełom Bugu”. Na tym obszarze prowadzony jest wypas owiec rodzimej rasy świniarka w ramach realizacji 7. pakietu programu rolnośrodowiskowego „Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych zwierząt w rolnictwie”. Teren objęty wypasem stanowi mozaikę muraw napiaskowych klasy Koelerio glaucae-Corynephoretea canescentis i zbiorowisk łąkowych klasy Molinio-Arrhenatheretea. Zadarnienie badanych powierzchni było zróżnicowane w zależności od typu porastających je fitocenoz oraz spasania runi przez owce lub pozostawienia jej bez użytkowania. Istotnie największym zadarnieniem charakteryzowały się murawy związku Vicio lathyroidis-Potentillion argenteae, z klasy Koelerio glaucae-Corynephoretea canescentis oraz zbiorowisko z Calamagrostis epigejos i zbiorowisko z Poa pratensis. Natomiast istotnie najmniejszym pokryciem powierzchni odznaczał się zespół Spergulo-Corynephoretum, gdzie prowadzony wypas owiec rasy świniarka wpływał na sukcesywne zmniejszanie się pokrycia powierzchni przez roślinność w latach badań. Monitoring liczebności drzew i krzewów wykazał, że wszystkie gatunki tej grupy roślin o wysokości do 100 cm były przygryzane lub niszczone przez owce podczas wypasu. Świadczy to o możliwości wykorzystywania owiec rasy świniarka do czynnej ochrony muraw napiaskowych z uwagi na hamowanie sukcesji wtórnej roślinności drzewiasto-krzewiastej.

Słowa kluczowe

EN

grazing; psammophilous grasslands; sheep of the Świniarka breed

PL

murawy napiaskowe; owce rasy świniarka; wypas

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Journal of Water and Land Development
• Rocznik: 2013
• Tom: no. 19 [VII-XII]
• Strony: 59--67
• Opis fizyczny: Bibliogr. 31 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Kulik M.

• University of Life Sciences, Department of Grassland and Landscape Forming, Akademicka 13, 20-950 Lublin, Poland

autor

Warda M.

• University of Life Sciences, Department of Grassland and Landscape Forming, Akademicka 13, 20-950 Lublin, Poland

autor

Leśniewska P.

• University of Life Sciences, Department of Grassland and Landscape Forming, Akademicka 13, 20-950 Lublin, Poland

Bibliografia

• 1. CEYNOWA-GIEŁDON M. 1986. Ocena stanu ochrony flory kserotermicznej w rezerwatach stepowych nad Dolną Wisłą [Evaluation of the conservation status of xerothermic flora in steppe nature reserves on the Lower Vistula River]. Acta Universitatis Łodziensis. Folia Sozologica. Vol. 3 p. 131–142.
• 2. DANIELS F.J.A., MINARSKI A., LEPPING O. 2008. Dominance pattern changes of a lichen-rich Corynephorus grassland in the inland of The Netherlands. Annals of Botany. Vol. 8 p. 9–19.
• 3. DOMBROWSKI A., WERESZCZYŃSKA A. 1991. Dokumentacja przyrodnicza rezerwatu faunistyczno-florystycznego Kózki [Nature documentation of the faunistic-floristic reserve Kózki]. Siedlce pp. 13.
• 4. EICHBERG C., STORM C., SCHWABE A. 2007. Endozoochorous dispersal, seedling emergence and fruiting success in disturbed and undisturbed successional stages of sheepgrazed inland sand ecosystems. Flora. Vol. 202 p. 3–26.
• 5. FAUST Ch., SÜSS K., STORM Ch., SCHWABE A. 2011. Threatened inland sand vegetation in the temperate zone under different types of abiotic and biotic disturbances during a ten-year period. Flora – Morphology, Distribution, Functional Ecology of Plants. Vol. 206. Iss. 7 p. 611–621.
• 6. GRUSZECKI T. M., BIELIŃSKA E. J., CHMIELEWSKI T. J., WARDA M., WRÓBLEWSKA A., BOJAR W., CHMIELEWSKI S., GRZYWACZEWSKI G., LIPIEC A., JUNKUSZEW A., KITOWSKI I. 2011. The use of extensive sheep grazing as a method of active protection within Natura 2000 selected habitats. Teka Komisji Ochrony i Kształtowania Środowiska Przyrodniczego PAN. Nr 8 p. 38–48.
• 7. GRZYWACZEWSKI G., CIOS S., ZAJDEL M. 2012. Wykorzystanie ptaków jako wskaźników zmian siedliskowych łąk i pastwisk. W: Czynna ochrona wybranych siedlisk Natura 2000 z wykorzystaniem rodzimych ras owiec [Using birds as the indicators of habitat changes of meadows and pastures. In: Active protection of selected Natura 2000 habitats with the use of native sheep breed]. Ed. T. Gruszecki. Wydaw. Lublin p. 54–63.
• 8. HELLSTRÖM K., HUHTA A.P., RAUTIO P., TOUMI J., OKSANEN J., LAINE K. 2003. Use of sheep grazing in the restoration of semi-natural meadows in northern Finland. Applied Vegetation Science. Vol. 6 p. 45–52.
• 9. KUJAWA-PAWLACZYK J. 2004. Ciepłolubne murawy napiaskowe (Koelerion glaucae). W: Murawy, łąki, ziołorośla wrzosowiska, zarośla. Poradnik ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny [Thermophilous inland psammophilous grasslands (Koelerion glaucae). In: Grasslands, meadows, tall herb communities, heathlands, shrublands. Guide of habitats and species protection of Natura 2000 sites – methodical handbook]. Ed. J. Herbich. Warszawa. MŚ. 3 p. 80–88.
• 10. KULIK M. 2007. Wpływ warunków glebowych, sposobu użytkowania i składu mieszanki na zadarnienie pastwiska [The effect of soil conditions, utilization way and mixture composition on the pasture turf cover]. Annales UMCS. Sec. E. Vol. 62 p. 99–108.
• 11. MARCINIUK P. 2009. Szata roślinna śródpolnych siedlisk Podlaskiego Przełomu Bugu [Plant cover of mid-field habitats in the region of Podlaski Przełom Bugu]. Kraków. Instytut Botaniki im W. Szafera PAN p. 1–8.
• 12. MATUSZKIEWICZ W. 2008. Przewodnik do oznaczania zbiorowiska roślinnych Polski [Polish plant communities guidebook]. Warszawa. Wydaw. PWN ss. 536.
• 13. MIREK Z., PIĘKOŚ-MIRKOWA H., ZAJĄC A., ZAJĄC M. 2002. Flowering plants and pteridophytes of Poland: a checklist. Kraków. W. Szafer Institute of Botany Polish Academy of Sciences. ISBN 83-85444-83-1 pp. 442.
• 14. MOOG D., POSCHLOD P., KAHMEN S., SCHREIBER K.F. 2002. Comparison of species composition between different grassland management treatments after 25 years. Applied Vegetation Science. Vol. 5 p. 99–106.
• 15. NAMURA-OCHALSKA A. 2004. Wydmy śródlądowe z murawami napiaskowymi. W: Murawy, łąki, ziołorośla, wrzosowiska, zarośla. Poradnik ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny [Inland dunes with psammophilous grasslands (Koelerion glaucae). In: Marine and coastal habitats; coastal and inland salt marshes and dunes. Guide of habitats and species protection of Natura 2000 sites – methodical handbook]. Ed. J. Herbich. Warszawa. MŚ. 3 p. 191–195.
• 16. NOY-MEIR I., GUTMAN M., KAPLAN Y. 1989. Responses of Mediterranean grassland plants to grazing and protection. Journal of Ecology. Vol. 77 p. 290–310.
• 17. OCHYRA R., ŻARNOWIEC J., BEDNAREK-OCHYRA H. 2003. Census Catalogue of Polish Mosses. Cracow. (Cens. Cat. Polish Mosses).
• 18. SCHWABE A., KRATOCHWIL A. (eds.) 2004. Beweidung und Restitution als Chancen für den Naturschutz? NNA-Berichte 17 pp. 237.
• 19. SIENKIEWICZ-PADEREWSKA D. 2010. Zbiorowiska roślinne z klasy Koelerio glaucae-Corynephoretea canescentis Klika in Klika et Novak 1941 występujące na trwałych użytkach zielonych w Parku Krajobrazowym „Podlaski Przełom Bugu” [Plant communities from Koelerio glaucae-Corynephoretea canescentis class Klika in Klika et Novak 1941 located in the permanent grasslands of the ‘Bug Ravine’ Landscape Park]. Łąkarstwo w Polsce. Nr 13 p. 137–155.
• 20. SKRIJKA P. 1984. Pastwiska dla owiec [Pastures for sheeps]. Warszawa. PWRiL. ISBN 83-09-00467-2 pp. 115.
• 21. STROH M., STORM C., ZEHM A., SCHWABE A. 2002. Restorative grazing as a tool for directed succession with diaspore inoculation: the model of sand ecosystems. Phytocoenologia. Vol. 32 p. 595–625.
• 22. SÜSS K., SCHWABE A. 2007. Sheep versus donkey grazing or mixed treatment: results from a 4-year field experiment in Armerio-Festucetum trachyphyllae sand vegetation. Phytocoenologia. Vol. 37 p. 135–160.
• 23. SÜSS K., STORM C., ZEHM A., SCHWABE A. 2004. Succession in inland sand ecosystems: which factors determine the occurrence of the tall grass species Calamagrostis epigejos (L.) Roth and Stipa capillata L.? Plant Biology. Vol. 6 p. 465–476.
• 24. WARDA M. 1997. Wpływ przebiegu warunków meteorologicznych na produkcyjność koniczynowo-trawiastej runi pastwiskowej [Effect of meteorological conditions on the productivity of clover-grass pasture sward]. Annales UMCS. Sec. E. Vol. 52 p. 201–207.
• 25. WARDA M. 2006. Trwałość i produkcyjność runi pastwiskowej z udziałem Poa pratensis w siedlisku pobagiennym [Persistence and productivity of pasture sward with Poa pratensis participation in a post-bog habitat]. Łąkarstwo w Polsce. Nr 9 p. 225–231.
• 26. WARDA M., KULIK M. 2012. Szata roślinna muraw w rezerwacie „Kózki” w warunkach wypasu owiec rasy świniarka. W: Czynna ochrona wybranych siedlisk Natura 2000 z wykorzystaniem rodzimych ras owiec [The vegetation of grasslands in Kózki nature reserve under grazing by Świniarka sheep breed. In: Active protection of selected Natura 2000 habitats with the use of native sheep breed]. Ed. T. Gruszecki. Lublin. UP p. 29–43.
• 27. WARDA M., KULIK M., GRUSZECKI T. 2011. Charakterystyka wybranych zbiorowisk trawiastych w rezerwacie przyrody Kózki oraz próba ich czynnej ochrony przez wypas owiec rasy świniarka [Description of selected grass communities in the Kózki nature reserve and a test of their active protection through the grazing of sheep of the Świniarka race]. Annales UMCS. Sec. E. Vol. 66. No 4 p. 1–8.
• 28. WARDA M., ROGALSKI M. 2004. Grazing animals as an element of natural landscape. Annales UMCS. Sec. E. Vol. 59. No 4 p. 1985–1991.
• 29. WEAVER J.E. 1918. The quadrat method in teaching ecology. The Plant World. Vol. 21. No 11 p. 267–283.
• 30. WYSOCKI Cz., SIKORSKI P. 2009. Fitosocjologia stosowana w ochronie i kształtowaniu krajobrazu [Applied phytosociology in the protection and landscape development]. Warszawa. Wydaw. SGGW. ISBN 978-83-7583-094-1 pp. 500.
• 31. ZARZYCKI J., MISZTAL A. 2010. Abandonment of farming practices: impact on vegetation. Grassland Science in Europe. Vol. 15 p. 133–135.