Współczesne wykorzystanie trakcji parowej do obsługi transportu kolejowego w Polsce

• Autorzy: Bebenow F.

Identyfikatory

DOI

10.4467/2543859XPKG.17.017.7491

Warianty tytułu

EN

Contemporary use of steam engines in operating the railway transport in Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Niniejszy artykuł ma na celu usystematyzowanie wiedzy w zakresie przestrzennego i ilościowego zróżnicowania czynnych parowozów w Polsce, jako przykładów zagospodarowania zabytków techniki w formie „żywego eksponatu”. Stanowią one najwyższą formę organizacyjną zabytków techniki kolejowej. Turystyka kolejowa oparta na eksploatacji lokomotyw parowych jako „żywych eksponatów” wpisuje się w ogólny trend rozwoju turystyki kulturowej. Postępująca modernizacja trakcji dotykała Europy zachodniej od lat 50. XX wieku. Zostały jednak zabezpieczone przed pocięciem na złom i reaktywowane przez społeczności miłośników kolei, począwszy od lat 50. XX wieku. Od tamtej pory na świecie pojawiało się coraz więcej inicjatyw mających na celu ochronę zabytków kolejnictwa. Można przyjąć, że ze względu na różnorodność warunków, które muszą być spełnione, liczba czynnych parowozów w danym kraju pozwala ocenić stan jego kultury technicznej. Niestety poziom poszanowania dla zabytków techniki wciąż odbiega w Polsce od europejskiej normy, czego najlepszym wyznacznikiem jest wyjątkowo niska liczba czynnych parowozów, co w kraju o najbarwniejszych dziejach kolejnictwa spośród krajów Europy środkowej wydaje się co najmniej niezrozumiałe.

EN

The main issue of this article is to systematise current knowledge about the spatial and specific differentation of location steam engines in Poland. They are uniqe examples of historical vehicles run as tourist attraction. These engines are often called “living machines” and represent the highest organizational form of preserving technical heritage. Rail tourism based on the use of steam locomotives as “live exhibits” is part of the general trend in contemporary cultural tourism development. The ongoing modernization of traction has affected Western Europe since the 1950s. However, some of these old vehicles were protected from scrapping and reactivated by railroad enthusiasts, firstly in Great Britain and then all over the Europe. Due to the number of active steam engines in a given country allows for assessing the state of its technical culture. To maintain working steam locomotive needs a lot of conditions including capital, “know-how” and crews with rare skills. Unfortunately, the level of maintaining technical monuments still differs in Poland from the European norm. The main barrier in the heritage railway are chronic lack of funds from local and national authorities. This may be the main cause of the exceptionally low number of active steam engines in Poland. That case seems to be at least incomprehensible, especially in Poland, which have one of the most colorful railway history from central european countries.

Słowa kluczowe

PL

dziedzictwo kolejowe; transport kolejowy; turystyka kolejowa; lokomotywa parowa; kolej wąskotorowa; muzealnictwo kolejowe; geografia transportu

EN

heritage railways; rail tourism; steam locomotive; rail transport; rail museum; transport geography

• Wydawca: Komisja Geografii Komunikacji Polskiego Towarzystwa Geograficznego ; Uniwersytet Gdański. Katedra Geografii Rozwoju Regionalnego
• Czasopismo: Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG
• Rocznik: 2017
• Tom: nr 20(3)
• Strony: 62--76
• Opis fizyczny: Bibliogr. 24 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Bebenow F.

• Zakład Polityki Regionalnej i Integracji Europejskiej, Instytut Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej, Wydział Nauk Geograficznych i Geologicznych, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Krygowskiego 10, 61-680 Poznań

Bibliografia

• [1] Bebenow F., 2015, Turystyka kolejowa w Polsce, Wydawnictwo Naukowe Bogucki, Poznań.
• [2] Bittner J., Křenek J., Skála B., Šrámek M., 2009, Malý atlas lokomotiv, Gradis Bohemia, Praha.
• [3] Brodowski D., 2006, Parowozy, AF-W Mazury, Olsztyn.
• [4] Ciechański A., 2005, Zagospodarowanie turystyczne obiektów kolejowych jako forma ochrony dziedzictwa kultury technicznej, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 11, Warszawa–Rzeszów, s. 81-104.
• [5] Ciechański A., 2013, Rozwój i regres sieci kolei przemysłowych w Polsce w latach 1881-2010, IGiPZ PAN, Warszawa.
• [6] Ciechański A., 2017, Dziedzictwo kulturowe kolei wąskotorowych w turystyce – szanse i zagrożenia. Dokonania polskie na tle doświadczeń krajów ościennych, Przegląd Komunikacyjny, 1/2017, s. 2-9.
• [7] Fleszar S., 1954, Parowóz, Wydawnictwo Komunikacyjne, Warszawa.
• [8] Halsall D. A., 2001, Railway heritage and the tourist gaze: Stoomtram Hoorn – Medemblik, Journal of Transport Geography, 9, s. 151-160.
• [9] Hörz P., Richter M., 2011, Preserved as technical monuments, run as tourist attractions: Narrow-gauge railways in the German Democratic Republic, The Journal of Transport History, 32, 2, s. 192-213.
• [10] Kowalczyk A., 2008, Współczesna turystyka kulturowa – aspekty teoretyczne, [w:] A. Kowalczyk (red.), Turystyka kulturowa. Spojrzenie geograficzne, Uniwersytet Warszawski, Warszawa.
• [11] Kurowska-Ciechańska J., Ciechański A., 2007, Koleje, Carta Blanca, Warszawa.
• [12] Kursbuch der deutschen Museums-Eisenbahnen 2016, Eisenbahn Kurier Verlag, Freiburg.
• [13] Lijewski T., 1967, Niektóre problemy badawcze w geografii transportu kolejowego, Zeszyty Naukowe SGPiS, 63, s. 21-39.
• [14] Lijewski T., 2003, Zabytki kolejowe w Polsce, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 9, Warszawa–Rzeszów, s. 49-72.
• [15] Mierosławski P., 2003, Miłośnicy, ochrona zabytków i turystyka kolejowa w Polsce, referat wygłoszony na seminarium „Dziedzictwo polskich kolei i polskiego przemysłu – nowe wyzwanie dla turystyki” (http://www.psmk.org.pl; dostęp: 4.02.2011).
• [16] Stryjakiewicz T., 1999, Adaptacja przestrzenna przemysłu w warunkach transformacji gospodarczej, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
• [17] Terczyński P., 2002, Atlas lokomotyw, PKMK, Poznań.
• [18] Terczyński P., 2003, Atlas parowozów, PKMK, Poznań.
• [19] Urry J., 2007, Spojrzenie turysty, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• [20] Wallace T., 2006, ‘Working of the Train Gang’: Alienation, Liminality and Communitas in the UK Preserved Railway Sector, International Journal of Heritage Studies, 3(12), s. 218-233.
• Strony internetowe
• [21] http://www.dlm-ag.ch/ Dampflokomotiv und MaschinenfabrikDLM AG [20.06.2017].
• [22] https://www.dampflokwerk.de/ DB Fahrzeuginstandhaltung GmbH Dampflokwerk Meiningen [22.06.2017].
• [23] http://www.tdt.pl Transportowy Dozór Techniczny [21.06.2017].
• Akty prawne
• [24] Rozporządzenie Ministra Transportu z dnia 20 października 2006 r. w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego w zakresie projektowania, wytwarzania, eksploatacji, naprawy i modernizacji specjalistycznych urządzeń ciśnieniowych (tekst jednolity: Dz. U. 2014, poz. 1465).

Uwagi

PL

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę (zadania 2017).