Przestrzenne związki pomiędzy rozmieszczeniem najwydajniejszych źródeł a neotektoniką w zlewni Białej Łady na Roztoczu Gorajskim (środkowo-wschodnia Polska)

• Autorzy: Chabudziński Ł. , Brzezińska-Wójcik T.

Warianty tytułu

EN

Spatial relationships between the distribution of springs with the highest discharge and the neotectonics of the Biała Łada catchment in the Goraj Roztocze region (central-east Poland)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

Considerations of the relationships between the groundwater systems and neotectonics in the Roztocze region have been first undertaken by J. Malinowski in the 1970s. Until now, no research results have supported or challenged the hypothesis proposed by this author. Therefore, this paper is an attempt to present the results of a detailed analysis of the relationships between the distribution of springs characterised by the highest discharge rates and neotectonics. The study area covered the Roztocze part of the Biała Łada catchment, which has been subjected to detailed hydrogeological and hydrological investigations since the 1960s. The study was based on spatial data concerning the distribution of springs and information about the discharge rates of the largest springs. The data were juxtaposed with the relatively active tectonic zones distinguished in the catchment based on the relative tectonic activity index (Iat). The index was calculated using ArcGIS software, based on DEM, and with the use of the ArcNEO tool. The investigations indicated that springs with the highest discharge rates are located in the intersection zone of the main Biała Łada dislocation with accompanying faults. Additionally, the springs are located in the mouth sections of dry, asymmetric valleys and at the foot of their steep slopes following isostatically elevated hanging walls. The results support the hypothesis put forward by J. Malinowski (1993), who suggested that the distribution of springs with the highest discharge rates is determined by tectonics of the rock massif, in particular the distribution of the main dislocations and the accompanying subordinate discontinuous tectonic structures.

Słowa kluczowe

PL

źródła; wydajność; neotektonika; Roztocze

EN

springs; discharge; neotectonics; Roztocze region

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Przegląd Geologiczny
• Rocznik: 2017
• Tom: Vol. 65, nr 11/2
• Strony: 1184--1188
• Opis fizyczny: Bibliogr. 23 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Chabudziński Ł.

• Wydział Nauk o Ziemi i Gospodarki Przestrzennej, Uniwersytet Marii-Curie Skłodowskiej, Al. Kraśnicka 2C, D, 20-718 Lublin

autor

Brzezińska-Wójcik T.

• Wydział Nauk o Ziemi i Gospodarki Przestrzennej, Uniwersytet Marii-Curie Skłodowskiej, Al. Kraśnicka 2C, D, 20-718 Lublin

Bibliografia

• 1. BRZEZIŃSKA M. 1959 - Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski 1:50 000, ark. Biłgoraj (M34-58A). Wyd. Geol., Warszawa.
• 2. BRZEZIŃSKA-WÓJCIK T. 2013 - Morfotektonika w annopolsko-lwowskim segmencie pasa wyżynnego w świetle analizy cyfrowego modelu wysokościowego oraz wskaźników morfometrycznych. Wyd. UMCS, Lublin, s. 397.
• 3. CHABUDZIŃSKI Ł., BRZEZIŃSKA-WÓJCIK T. 2013 - Zastosowanie ArcNEO do oceny przejawów neotektoniki na przykładzie zlewni górnego Wieprza (Roztocze, środkowo-wschodnia Polska). Landform Analysis, 24: 11-22.
• 4. EL HAMDOUNI R., IRIGARAY C., FERNANDEZ T., CHACÓN J., KELLER E.A. 2008 - Assessment of relative active tectonics, southwest border of Sierra Nevada (southern Spain). Geomorphology, 96 (1/2): 150-173.
• 5. GUTERCH A., GRAD M. 2006 - Lithospheric structure of the TESZ in Poland based on modern seismic experiments. Geol. Quart., 50 (1): 23-32.
• 6. JANKOWSKI L., MARGIELEWSKI W. 2015 - Pozycja tektoniczna Roztocza w świetle historii rozwoju zapadliska przedkarpackiego. Biul. Państw. Inst. Geol., 462: 7-28.
• 7. JAROSIŃSKI M., POPRAWA P., ZIEGLER PA. 2009 - Cenozoic dynamic evolution of the Polish Platform. Geol. Quart., 53 (1): 3-26.
• 8. MALINOWSKI J. 1974 - Hydrogeologia Roztocza Zachodniego. Pr. Hydrogeol., 6: 1-91.
• 9. MALINOWSKI J. 1977 - Wpływ neotektoniki na zmiany stosunków hydrogeologicznych Roztocza. Kwart. Geol., 21: 49-58.
• 10. MALINOWSKI J. 1993 - Warunki hydrogeologiczne Roztocza w świetle tektoniki. [W:] Harasimiuk M., Krawczuk J., Rzechowski J. (red.), Tektonika Roztocza i jej aspekty sedymentologiczne, hydrogeologiczne i geomorfologiczno-krajobrazowe. Wyd. WWP, Lublin-Lwów: 109-117.
• 11. MARINELLI O. 1922 - Catene e creste parallele in Atlante dei tipi geografici. Firenze, Istituto Geografico Militare, 26: 1-20.
• 12. MICHALCZYK Z. (red.) 1996 - Źródła Roztocza - monografia hydrograficzna. Wyd. UMCS, Lublin.
• 13. MICHALCZYK Z., CHMIEL S., GŁOWACKI S., ZIELIŃSKA B. 2008 - Changes of springs’ yield of Lublin Upland and Roztocze Region in 1998-2008. Journal of Water and Land Development, 12: 113-126.
• 14. NARKIEWICZ M., DADLEZ R. 2008 - Geologiczna regionalizacja Polski - zasady ogólne i schemat podziału w planie podkenozoicznym i podpermskim. Prz. Geol., 56 (5): 391-397.
• 15. PAZDRO Z. 1983 - Hydrogeologia ogólna. Wyd. Geol., Warszawa, s. 575.
• 16. POŻARYSKI W. 1974 - Obszar świętokrzysko-lubelski. [W:] Budowa geologiczna Polski. IV. Tektonika. Cz. I. Wydaw. Geol., Warszawa: 349-363.
• 17. POŻARYSKI W. 1977 - The Caledonian, Variscan and Alpine Tectonic Epochs in the Epi Gothian Platform and Its Border Zone. [W:] Geology of Poland. Tectonics, 4: 351-416.
• 18. PRZEMYSKI S., 1979 - Wielowarstwowość kredowego poziomu wodonośnego w regionie kredy lubelskiej. Tech. Posz. Geol., 4: 19-21.
• 19. ŚWIDROWSKA J., HAKENBERG M., POLUHTOYIĆ B., SEGHE- DI A., VIŚNAKOV I. 2008 - Evolution of the Mesozoic basins on the southwestern edge of the East European Craton (Poland, Ukraine, Moldavia, Romania). Stud. Geol. Pol., 130 (1): 3-130.
• 20. WĄGROWSKI A. 1996 - Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski 1:50 000, ark. Turobin (859). Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• 21. WĄGROWSKI A. 2001 - Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski 1: 50 000, ark. Turobin (859). Wyd. Kartograficzne Polskiej Agencji Ekologicznej SA, Warszawa.
• 22. WERNICKE B., AXEN G. 1988 - On the role of isostasy in the evolution of normal fault systems. Geology, 16: 848-851.
• 23. ŻELAŹNIEWICZ A., ALEKSANDROWSKI P., BUŁA Z., KARNKOWSKI P.H., KONON A., OSZCZYPKO N., ŚLĄCZKA A., ŻABA J., ŻYTKO K. 2011 - Regionalizacja tektoniczna Polski. Komitet Nauk Geologicznych PAN, Wrocław, s. 60.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2018).