Tytuł artykułu
Autorzy
Wybrane pełne teksty z tego czasopisma
Identyfikatory
Warianty tytułu
Lithotypes and lithostratigraphy of tills of the pleistocene in the Vistula drainage basin area, Poland
Języki publikacji
Abstrakty
Na podstawie analizy wyników badań petrograficznych glin lodowcowych dorzecza Wisły i jego najbliższego otoczenia przedstawiono charakterystyki petrograficzne regionalnych litotypów glin lodowcowych i ich litostratygrafię. Zastosowano procedury weryfikacji statystycznej zbiorów uzyskanych wartości współczynników petrograficznych glin należących do trzech przewodnich litotypów z pięciu profilów stratotypowych. Wykazano odmienność petreograficzną tych litotypów. Wyniki badań pali- nologicznych pozwoliły na określenie pozycji stratygraficznej wszystkich litotypów regionalnych. Umożliwiło to przedstawienie uśrednionej charakterystyki petrograficznej 16 litotypów stratygraficznych glin lodowcowych z dorzecza Wisły i obszarów do niego przyległych. Litotypy te dobrze określają średni skład petrograficzny różnych stratygraficznie glin na całym badanym obszarze. Wykazano, że nie są obserwowane większe różnice składu petro- graficznego żwirów skał północnych (skandynawskich) w odmiennych genetycznie glinach lodowcowych. Petrograficzna analiza składu glin lodowcowych umożliwiła uchwycenie jedynie większej różnicy w zawartości żwirów skał północnych w glinach zdeponowanych przez oddzielne loby tego samego lądolodu. Różnica ta dotyczy dolomitów północnych, dzięki którym można śledzić drogę tzw. "szlaków dolomitowych" w Polsce północno-wschodniej. Stwierdzono, że gliny lodowcowe zawierające powyżej 10% żwiru skał lokalnych są przeważnie starsze od interglacjału mazowieckiego lub leżą na południe od pasa Wyżyn Środkowopolskich. Szerokie uwzględnienie palinostratygrafii umożliwiło zaliczenie zbadanych glin dorzecza Wisły do ośmiu zlodowaceń: narwi, nidy, sanu 1, sanu 2 (wilgi), liwca, krzny, warty i wisły. Na podstawie badań glin lodowcowych wyciągnięto wnioski dotyczące grubości lądolodu skandynawskiego w czasie poszczególnych nasunięć i przyczyn zmian klimatu po interglacjale mazowieckim. Wyznaczono przybliżony zasięg kolejnych nasunięć lądolodu skandynawskiego i wiek największego zlodzenia dorzecza Wisły przypadający na starszy stadiał zlodowacenia sanu 1. Znajomość składu petrograficznego frakcji drobnożwirowej skał północnych i ogólnej petrografii skał podłoża na obszarze Fennoskandii umożliwiła ustalenie trzech głównych kierunków nasuwania się lądolodu, a także trzech możliwych centrów zlodowaceń i prześledzenie zmian ich położenia w Skandynawii. Litotypy glin lodowcowych dorzecza Wisły i obszarów do niego przyległych charakteryzują trzy prowincje petrograficzne: szwedzką, botnicką i fińską.
There were presented petrographical characteristics of the regional lithotypes of tills and their lithostratigraphy on the basis of the petrographical studies of tills of the Vistula drainage basin area and its vicinity. There were used procedures of the statistic verification of the seriess of received values of the petrographic coefficients of tills belonging to the three leading lithotypes from sections of five stratotypical boreholes. Petrographic dissimilarity of these lithotypes was shown. Results of palinological analysis from this area let to define stratigraphic position of all regional lithotypes. It made possible to present an average petrographical characteristics of 16 stratigraphic till lithotypes of the Vistula drainage basin area and its vicinity. These lithotypes define well a medium petrographical composition of stratigraphicaly different tills on the whole explored area. It was shown that bigger differences of petrographical composition of gravels of northern (Scandinavian) rocks in different genetic kinds of tills are not noticed. Petrographical analysis of composition of tills made possible to get the only bigger difference in content of gravels of northern rocks in tills deposited by separate lobes (glacial streams) of the same ice sheets. This difference applies to the northern dolomites, thanks to which it is possible to watch the way of so-called "dolomite-rich patches" in northeastern Poland. It was stated, that tills containing over 10% of gravel of local rocks are usually older than the Mazovian Interglacial or are situated to the south from zone of the Mid-Polish Uplands. Broad regard of palinostratigraphy made possible to count explored tills of the Vistula drainage basin area to the 8 glaciations: Narevian, Nidanian, Sanian 1, Sanian 2 (Wilga), Liwecian, Krznanian, Wartanian and Vistulian. On the basis of the studies of tills there were drew to conclusion: thickness of Scandinavian ice sheet during particular invasions and reasons of climate's changes after the Mazovian Interglacial. Approximate range of particular advances of Scandinavian ice sheets and age of the biggest glaciation of the Vistula drainage basin area was marked, which falls to the older stadial of the Sanian 1 Glaciation. Knowledge of the petrographical compositions of fine-gravelly fraction on northern rocks and general petrography of basement rocks on the Fennoscandia area made possible to present three main directions of ice sheet advances and also three possible centres of glaciation and investigation of their position changes in Scandinavia. Tills lithotypes of the Vistula drainage basin area and its vicinity were counted to three petrographical provinces: Swedish, Bothnian and Finnish.
Czasopismo
Rocznik
Tom
Strony
1--105
Opis fizyczny
Twórcy
autor
- Państwowy Instytut Geologiczny, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa
Bibliografia
Typ dokumentu
Bibliografia
Identyfikator YADDA
bwmeta1.element.baztech-b86ea80f-b4a2-4745-854a-bdbf0af51141
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.