Rynek energii, ekonomia i prognozowanie gospodarki

• Autorzy: Lach Łukasz , Kopeć Sławomir , Pluta Marcin , Raczyński Maciej , Suwała Wojciech , Wyrwa Artur , Zyśk Janusz

Identyfikatory

DOI

20.7494/er.2025.13-14.163

Warianty tytułu

EN

The energy market, economics, and economic forecasting

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Fundamentalnym elementem trwającej w Polsce transformacji energetycznejsą procesy ekonomiczne, obejmujące zarówno kwestie finansowania i optymalizacji kosztów systemowych, jak i maksymalizacji pozytywnych efektów zewnętrznych. W artykule przedstawiono doświadczenia naukowo-badawcze autorów w zakresie wspomnianejproblematyki. Omówiono projekt Obserwato¬rium Transformacji Energetycznej finansowany w ramach konkursu strategicznego programu badań naukowych i prac rozwojowych „Społeczny i gospodarczy rozwój Polski w warunkach globalizujących się rynków" GOSPOSTRATEG przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju. Przedstawiono także wieloletnie doświadczenie Zespołu Modelowania Systemów Energetycznych AGH (ESMLab AGH) w konstruowaniu wielowymiarowych modeli paliwowo-energetycznych. Zaprezentowane wyniki dowodzą unikalnego potencjału AGH w obszarze monitorowania i programowania ekonomiczno-technologicznych aspektów TE w Polsce, który pozwala w większym stopniu stosować zasadę evidence-based policymaking do kreowania polityki klimatyczneji gospodarczejw wymiarze kra¬jowym, regionalnym i lokalnym.

EN

A fundamental element of the ongoing energy transfor¬mation (ET) in Poland is the economic dimension of this process, encompassing aspects related to the optmizaton of system costs, financing and maximization of positve externalites.The article pre¬sents the authors' experience in the scope of the aforementoned issues resultng from their partcipaton in the implementaton of scientfic and research works, including: (1) works conducted in the project "Energy Transformaton Observatory" financed as part of the competton for the strategic program of scientfic research and development works "Social and economic development of Poland in the conditons of globalizing markets" GOSPOSTRATEG by the Natonal Center for Research and Development and (2) many years of experience resultng from the constructon of multdimensional fuel and energy models by the Energy Systems Modeling Team of AGH. The presented results illustrate the unique potental of AGH in the area of monitoring and programming the economic and technological aspects of ET in Poland, which allows for a greater applicaton of the evidence-based policymaking principle to create natonal climate and economic policy.

Słowa kluczowe

PL

energetyka rozproszona; efekty zewnętrzne transformacji energetycznej; makroekonomia; rynek pracy; rozwój gospodarczy; badania systemowe; modelowanie; system energetyczny; planowanie operacyjne; analizy scenariuszowe

EN

distributed energy; external effects of energy transformaton; macroeconomics; labor market; economic development; systems research; modeling, energy system; operational planning; scenario analysis

• Wydawca: Wydawnictwa AGH
• Czasopismo: Energetyka Rozproszona
• Rocznik: 2025
• Tom: nr 13-14
• Strony: 163--175
• Opis fizyczny: Bibliogr. 28 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Lach Łukasz

• AGH Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie. Wydział Zarządzania

autor

Kopeć Sławomir

• Wydział Informatyki AGH

autor

Pluta Marcin

• Wydział Energetyki i Paliw AGH

autor

Raczyński Maciej

• Wydział Energetyki i Paliw AGH

autor

Suwała Wojciech

• Wydział Energetyki i Paliw AGH

autor

Wyrwa Artur

• Wydział Energetyki i Paliw AGH

autor

Zyśk Janusz

• Wydział Energetyki i Paliw AGH

Bibliografia

• [1] BlueGreen Alliance (2011), Overview of the Solar Energy Industry and Supply Chain, https://www.bgafoundadon.org/wp-content/ uploads/2016/08/Solar-0verview-for-BGA-Final-Jan-2011. pdf [dostęp: 20.03.2025].
• [2] Bussieck M.R., Meeraus A. (2004), General Algebraic Modeling System (GAMS), [w:] J. Kallrath (red.), Applied Optimization. Modeling Languages in Mathematical Optimization, Springer New York, NY: 137-157.
• [3] Cameron L., van der Zwaan B. (2015), Employment Factors for Wind and Solar Energy Technologies: A Literature Review, „Renewable and Sustainable Energy Reviews" 45 (1): 160-172.
• [4] Cardenete M.A., Sancho F. (2012), The Role of Supply Constraints in Multiplier Analysis, „Economic System Research" 24 (1): 21-34.
• [5] Dietzenbacher E., Lenzen M., Los B., Guan D., Lahr M.L., Sancho F., Suh S., Yang C. (2013), Input-Output Analysis: The Next 25 Years, „Economic Systems Research" 25 (4): 369-389.
• [6] ESMLab, Modelowanie Systemów Energetycznych, https://badap.agh. edu.pl/autorzy/zespoly/esmlab-00036?limit=20&language=pl.
• [7] Gawlik L., Grudziński Z., Kamiński J., Kaszyński P., Kryzia D., Lorenz U., Mirowski T., Mokrzycki E., Olkuski T., Ozga-Blaschke U. et al. (2013), Węgiel dla polskiej energetyki w per¬spektywie 2050 roku - analizy scenariuszowe, Wydawnictwo Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN, Kraków.
• [8] Gołębiowski P., Klima G., Marciniak M., Parfieniuk P., Sowińska A. (2013), Model optymalnego miksu energetycznego dla Polski do roku 2060 (wersja 2.0), Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, Departament Analiz Strategicznych, Warszawa, https:// www.cire.pl/pliki/1/miks_ener_kprm_das_12_11_2013.pdf [dostęp: 2.07.2025].
• [9] GUS (2024), Bilans przepływów międzygałęziowych w bieżących ce¬nach bazowych w 2020 roku, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rachunki-narodowe/roczne-rachunki-narodowe/ bilans-przeplywow-miedzygaleziowych-w-biezacych-ce-ach-bazowych-w-2020-roku,7,4.html [dostęp: 20.03.2025].
• [10] Jacobson M.Z., Delucchi M.A., Bauer Z.A.F., Goodman S.C., Chapman W.E., Cameron M.A., Bozonnat C., Chobadi L., Clonts H.A., Enevoldsen P. et al. (2017), 100% Clean and Re¬newable Wind, Water and Sunlight All-Sector Energy Roadmaps for 139 Countries of the World, „Joule" 1 (1): 108-121.
• [11] Kopeć S., Lach Ł. (2021), Wpływ programu Mój Prąd na polską gospodarkę, https://www.er.agh.edu.pl/media/filer_public/62/0f/620f5896-c458-496c-b8c5-965792ad60b9/agh_ komunikat_1_2021_wplyw_programu_moj_prad.pdf [dostęp: 20.03.2025].
• [12] KPEiK (2025), Projekt Krajowego Planu w dziedzinie Energii i Klimatu do 2030 r. - wersja do konsultacji publicznych z 10.2024 r. wraz z prognozą oddziaływania na środowisko z 02.2025 r., Minister-stwo Klimatu i Środowiska, https://www.gov.pl/web/klimat/ projekt-krajowego-planu-w-dziedzinie-energii-i-klimatu-do-2030-r- wersja-do-konsultacji-publicznych-z-102024-r [dostęp: 28.06.2025].
• [13] Lach Ł. (2020), Tracing Key Sectors and Important Input-Output Coef-ficients: Methods and Applications, C.H. Beck, Warszawa.
• [14] Lach Ł. (2022), Optimization Based Structural Decomposition Analy¬sis as a Tool for Supporting Environmental Policymaking, „Energy Economics" 115 (C): 106332.
• [15] Lach Ł., Kopeć S., Heller K., Zyśk J., Adamiec E., Kisiel-Dorohinic- ki M., Brzoza-Zajęcka A., Gaska K. (2025), Input-Output Model for Forecasting Economic and Environmental Effects of Smart Meters Deployment in Poland, „Energy" 328 (1): 136504.
• [16] Mallet V., Quelo D.,Sportisse B., Biasi M.A., Debry E., Korsakissok I., Wu L., Roustan Y., Sartelet K.,Tombette M., Foudhil H. (2007), Technical Note: The Air Quality Modeling System Polyphemus, „Atmospheric Chemistry and Physics" 7(20): 5479-5487.
• [17] PEP2040 (2021), Polityka Energetyczna Polski do 2040 r., Minister¬stwo Klimatu i Środowiska, https://www.gov.pl/web/klimat/ polityka-energetyczna-polski [dostęp: 20.03.2025].
• [18] Pluta M., Wyrwa A., Mirowski T., Zyśk J. (2012), Wynikiwstępnych badań nad długookresowym rozwojem krajowego systemu wytwarzania energii elektrycznej w Polsce, „Polityka Energetyczna" 15 (4): 85-96.
• [19] Pluta M., Wyrwa A. Suwała W., Zyśk J., Raczyński M., Tokarski S. (2020), A Generalized Unit Commitment and Economic Dispatch Approach for Analysing the Polish Power System under High Renewable Penetration, „Energies" 13 (8): 1952.
• [20] Pluta M., Wyrwa A., Zyśk J., Suwała W., Raczyński M. (2023), Scenario Analysis of the Development of the Polish Power System towards Achieving Climate Neutrality in 2050, „Energies" 16 (16): 5918.
• [21] Przybyliński M. (2012), Metody i tablice przepływów międzygałęziowych w analizach handlu zagranicznego Polski, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• [22] Ram M., Osorio-Aravena J.C., Aghahosseini A., Bogdanov D., Breyer Ch. (2022), Job Creation During a Climate Compliant Global Energy Transition Across the Power, Heat, Transport, and Desalination Sectors by 2050, „Energy" 238 (A): 121690.
• [23] Rutovitz J., Dominish E., Downes J. (2015), Calculating Global Energy Sector Jobs: 2015 Methodology Update, https://opus.lib.uts. edu.au/bitstream/10453/43718/1/Rutovitzetal2015Calculatingglobalenergysectorjobsmethodology.pdf [dostęp: 20.03.2025].
• [24] Rutovitz J., Briggs Ch., Dominish E., Nagrath K. (2020), Renewable Energy Employment in Australia: Methodology, https:// assets.cleanenergycouncil.org.au/documents/resources/ reports/Clean-Energy-at-Work/Insttute-for-Sustainable-Fu- tures-renewable-energy-jobs-methods-report.pdf [dostęp: 20.03.2025].
• [25] Wyrwa A. (2015), An Optimization Platform for Poland's Power Sector Considering Air Pollution and Health Effects, „Environmental Modelling & Software" 74: 227-237.
• [26] Wyrwa A., Suwała W., Pluta M., Raczyński M., Zyśk J., Tokarski S. (2022), A New Approach for Coupling the Short- and Long-Term Planning Models to Design a Pathway to Carbon Neutrality in a Coal-Based Power System, „Energy" 239:122438.
• [27] Zyśk J., Roustan Y., Wyrwa A. (2015), Modelling of the Atmospheric Dispersion of Mercury Emitted from the Power Sector in Poland, „Atmospheric Environment" 112: 246-256.
• [28] Zyśk J., Wyrwa A., Pluta M., Olkuski T., Suwała W., Raczyński M. (2021), The Health Impact and External Cost of Electricity Production, „Energies" 14 (24): 8263.