Moralność z perspektywy korporacji i indywiduum w dobie ponowoczesnej

• Autorzy: Bokszańska G.

Warianty tytułu

EN

Morality business corporations and individuals in postmodern society

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Artykuł poświęcony jest wykazaniu istniejących napięć w sferze moralnej wynikających z funkcjonowania jednostki w dwóch porządkach rządzących się odmiennymi regułami, a mianowicie porządku techniczno-ekonomicznym i porządku kultury. Artykuł składa się z trzech części. W części pierwszej przedstawiono ogólny kierunek zmian dokonujących się we współczesnych społeczeństwach wywołanych formowaniem się podstaw późnej nowoczesności. W części drugiej skoncentrowano się na charakterystyce działań korporacji, sytuujących się w porządku techniczno-ekonomicznym, wyznaczanych przez kryteria efektywnościowo-utylitarne. W ramach tego porządku instrumentalizacji podlegają także zasady etyczne. Funkcjonowanie jednostki w porządku techniczno-ekonomicznym, ufundowanym na zasadzie produktywności sprawia, że jest ona zmuszona do przyjęcia tożsamości człowieka organizacji. W związku z tym jest zobligowana do respektowania reguł i norm obowiązujących w jego ramach, podlegając narzuconym z zewnątrz rygorom traci status autonomicznego podmiotu, wyposażonego w zdolność dokonywania swobodnych wyborów. W części trzeciej uwaga skupia się na sposobie funkcjonowania jednostki w porządku kultury ufundowanym na zasadzie przyjemności. Funkcjonując w tym porządku jednostka zachęcana jest do wyzwolenia się z ograniczeń, korzystania w pełni ze swej podmiotowości. Występowanie w podwójnej roli, a mianowicie funkcjonariusza organizacji oraz roli konsumenta prowadzi do wytworzenia się sytuacji, którą można określić mianem schizofrenicznej. Wyróżnia ją to, że jednostka zmuszona jest do radzenia sobie z koniecznością podlegania presji rozbieżnych powinności i oczekiwań. Wiąże się to z powstaniem określonych napięć zarówno w płaszczyźnie społecznej jak i indywidualnej. Rozchodzenie się porządku techniczno-ekonomicznego i porządku kultury staje się charakterystycznym rysem późnej nowoczesności.

EN

The paper deals with the discrepancies in the moral and ethical obligations experienced by individual in late modern society. The above discrepancies result from the fact that individuals in contemporary society participate in two normatively different areas: the technological/economic order on the one side and the sphere of modern culture involving a range of ideas and social models on the another. The paper is composed of three sections. In the first of them we present the factors of social change leading to the new phase of modernity, named "late modernity" or "postmodernity". The second part is focused on the analysis of the conditions of effective functioning of corporations. We discuss here the consequences of the principles of effectivity and the set of utilitarian rules which compose the "corporate ethos" of business organizations. The growing significance of technological/economic order, that is based on the principle of productivity resulted - on the level of biographical experience-in the rise of identity of "man of organization". This identity centered mainly on the observance of rules and norms constituting the "corporate ethos" is responsible for loss of the ontological status of autonomous subjects by people involved in the world of modern organization, members of. In the third part of the paper we present the rules constituting the axiological order of contemporary culture, based on the principles of pleasure and enjoyment. Entering this order an individual is pushed toward "emancipation" or "freedom". It means in practice that individual is urged to put aside all (or almost all) limitations and restrictions which prevent to experience pleasure and -what is important- to regain the status of subject who can choose between alternatives and experience his/her autonomy. Playing the double and fundamentally incoherent roles i.e. the role of a member of corporation and the role of a consumer in the field of culture, an individual is getting more and more in the situation of "social schizophrenia". In this way he/she has to cope with the necessity of reconciliation of two discrepant areas of obligations and social expectations on the part of others. This situation results in the growing amount of tensions on social structural as well personality levels.

Słowa kluczowe

PL

moralność; zasady etyczne; korporacja; członek korporacji; klient; porządek kultury; porządek techniczno-ekonomiczny

EN

morality; ethical principles; corporation; member of corporation; consumer; order of culture; technological/economic order

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Łódzkiej
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Łódzka
• Rocznik: 2007
• Tom: z. 43
• Strony: 189--206
• Opis fizyczny: Bibliogr. 33 poz.

Twórcy

autor

Bokszańska G.

• Katedra Nauk Humanistycznych

Bibliografia

• [1] Albert M.: Kapitalizm kontra kapitalizm, Signum, Kraków 1994.
• [2] Aldridge A: Konsumpcja, Sic, Warszawa 2006.
• [3] Bakan J.: Korporacja. Patologiczna pogoń za zyskiem i władzą, Lepszy świat, Warszawa 2006.
• [4] Bauman Z.: Wieloznaczność nowoczesna nowoczesność wieloznaczna, PWN, Warszawa 1995a.
• [5] Bauman Z.: Ciało i przemoc w obliczu ponowoczesności, Wyd. Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 1995b.
• [6] Bauman Z.: Etyka ponowoczesna, PWN, Warszawa 1996.
• [7] Bauman Z.: Prawodawcy i tłumacze, Wyd. IFiS PAN, Warszawa 1998.
• [8] Bauman Z.: Społeczeństwo w stanie oblężenia, Sic, Warszawa 2006.
• [9] Bell D.: Kulturowe sprzeczności kapitalizmu, PWN, Warszawa 1994.
• [10] Bloom A. Umysł zamknięty, Zysk i Ska, Poznań 1997.
• [11] Brzeziński Z.: Bezład, Polityka światowa na progu XXI wieku, Spotkania, Warszawa 1993.
• [12] Chappell T.: Dusza biznesu. O umiejętności łączenia korzyści własnej z dobrem ogólnym, Studio Emka, Warszawa 1998.
• [13] Chryssides G.D., Kaler J.H.: Wprowadzenie do etyki biznesu, PWN, Warszawa 1999.
• [14] Dietl J., Gacparski W. (red.): Etyka Biznesu, PWN, Warszawa 1997.
• [15] Dónhoff M.G.: Ucywilizujmy kapitalizm, granice wolności, Bellona, Warszawa 2000.
• [16] Dylus A.: Globalizacja. Refleksje etyczne, Ossolineum, Wrocław 2005.
• [17] Filipowicz S.: Twarz i maska, Znak, Kraków 1998.
• [18] Friedman M.: Społeczną powinnością biznesu jest pomnażanie zysków [w:] Ryan CSV, Leo V., Sójka Wojciech, (red. i wybór), Etyka biznesu. Z klasyki współczesnej myśli amerykańskiej, W drodze, Poznań 1997.
• [19] Hatch M.J.: Teoria organizacji, PWN, Warszawa 2002.
• [20] Hirszowicz M.: Spory o przyszłość, Wyd. IFiSPAN, Warszawa 1998.
• [21] Ladd J.: Moralność a ideał racjonalności w organizacjach formalnych, [w:] Ryan CSV Leo V., Sojka Jacek (red. i wybór), Etyka biznesu. Z klasyki współczesnej myśli amerykańskiej, W drodze, Poznań 1997.
• [22] Mariański J.: Kryzys moralny czy transformacja wartości, [w:] Sztompka Piotr (red.), Imponderabilia wielkiej zmiany. Mentalność, wartości i więzi społeczne czasów transformacji, PWN, Warszawa-Kraków 1999.
• [23] Mariański J.: 2002, Religia i moralność w społeczeństwie polskim: współzależność czy autonomia, [w:] J., Mariański (red.), Kondycja moralna społeczeństwa polskiego, Wyd., WAM, Kraków 2002.
• [24] Mullins L.J.: Management and Organizational Behaviour, Putman Publishing, London 1996.
• [25] Rok B.: Odpowiedzialność społeczna w zarządzaniu, Zarządzanie XXI wieku, 16-30 listopada, 2000.
• [26] Sennet R.: Korozja charakteru. Osobiste konsekwencje pracy w nowym kapitalizmie, Muza, Warszawa 2006.
• [27] Simon W.: Osobowość postindustrialna, Literatura, nr 37/135, 1974.
• [28] Skarga B.: Człowiek to nie jest piękne zwierzę, Znak, Kraków 2007.
• [29] Sternberg E.: Czysty biznes. Etyka biznesu w działaniu, PWN, Warszawa 1998.
• [30] Taylor C: Etyka autentyczności, Znak, Kraków 1996.
• [31] Turner R.H.: The Real Self: From Institution to Impuls, American Journal of Sociology, Vol. 81, Number 5, 989, 1976.
• [32] Wagner-Tsukamoto S.: Human Nature and Organization Theory. On the Economic Approach to Institutional Organization, Edward Elgar Cheltenham, UK, 2003.
• [33] Welch J.: Winning znaczy zwyciężać, Studio Emka, Warszawa 2005.