Zmienność temperatury powietrza w Arktyce Kanadyjskiej w okresie 1951-2005

• Autorzy: Przybylak R. , Maszewski R.

Warianty tytułu

EN

Variability of air temperature in the Canadian Arctic from 1951 to 2005

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule przedstawiono szczegółową charakterystykę warunków termicznych na obszarze Arktyki Kanadyjskiej w okresie 1951-2005. Do tego celu wykorzystano średnie miesięczne, sezonowe i roczne wartości temperatury powietrza. Omówiono zarówno średnie rozkłady przestrzenne, jak też ich zmienność w badanym okresie czasu. Na podstawie uśrednionych obszarowo wartości temperatury powietrza dla całej Arktyki Kanadyjskiej, dla poszczególnych miesięcy i dla roku, ukazano ich zmienność w okresie 1951-2005 wykorzystując klasyfikacje termiczną zaproponowaną przez Miętusa i in. (2002).

EN

This paper presents a detailed characterisation of thermal conditions in the Canadian Arctic from 1951 to 2005. For this purpose, monthly data (average, maximum and minimum temperatures) for 12 meteorological stations have been used (Table 1, Figure 1). Basic climatological characteristics have been calculated (Tables 3 and 4) and their spatial distributions are shown on maps (Figure 2). For seasonal and annual mean air temperature, the frequency of their occurrence in 1-degree intervals (Figure 4) as well as year-to-year changes (Table 4) have been calculated. For two time periods (1951-2005 and 1976-2005) air temperature trends for seasonal and annual means have also been presented (Table 5 and Figure 7). In both periods, areally averaged trends for the Canadian Arctic are positive. The greatest temperature trends were noted in autumn: 0.30°C/decade and 0.91°C/decade, respectively. From the period 1951-2005 to the period 1976-2005 a significant rise in trend values was observed, with the exception of winter. In the latter period, trends were statistically significant in summer, autumn and for the year as a whole. In the period 1951-2005, statistically significant trends occurred only in autumn (see Table 5). Thermal classifications of each month and year of the study period have been made according to the proposals of Miętus et al. (2002) (see Table 2 and Figure 8). The results of this classification show that after 1993 a significant increase in the number of months and years, classified as abnormally or extremely warm, was noted.

Słowa kluczowe

PL

temperatura powietrza; klasyfikacja termiczna; trendy temperatury powietrza

EN

air temperature; Canadian Arctic; trends of air temperature

• Wydawca: Stowarzyszenie Klimatologów Polskich
• Czasopismo: Problemy Klimatologii Polarnej
• Rocznik: 2007
• Tom: nr 17
• Strony: 31--43
• Opis fizyczny: Bibliogr. 8 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Przybylak R.

autor

Maszewski R.

• Zakład Klimatologii, Instytut Geografii, Uniwersytet Mikołaja Kopernika ul. Gagarina 9, 87-100 Toruń,

Bibliografia

• 1. Atłas Arktiki, 1985, Gławnoje Uprawlenije Gieodezii i Kartografii pri Sowietie Ministrow, Moskwa: 204 s.
• 2. Miętus M., Owczarek M., Filipiak J., 2002, Warunki termiczne na obszarze Wybrzeża i Pomorza w świetle wybra-nych klasyfikacji. IMGW Warszawa: 56 s.
• 3. Okołowicz W., 1969, Klimatologia ogólna. PWN Warszawa: 395 s.
• 4. Przybylak R., 1996, Zmienność temperatury powietrza i opadów atmosferycznych w okresie obserwacji instru-mentalnych w Arktyce. Wydawnictwo Uniwersytetu M. Kopernika, Toruń: 280 s.
• 5. Przybylak R. 2002, Variability of air temperature and atmospheric precipitation in the Arctic. Atmospheric and Oceanographic Sciences Library, 25, Kluwer Academic Publishers, Dordrecht/Boston/London: 330 s.
• 6. Przybylak R., 2007a, Recent air-temperature changes in the Arctic. Annals Glaciology, 46: 316–324.
• 7. Przybylak R., 2007b, Współczesne zmiany klimatu w Arktyce. [w:] A. Styszyńska, A.A. Marsz (red.), Zmiany klimatyczne w Arktyce i Antarktyce w ostatnim pięćdziesięcioleciu XX wieku i ich implikacje środowiskowe, Akademia Morska, Gdynia: 93–110.
• 8. Przybylak R., Vizi Z., 2005, Air temperature changes in the Canadian Arctic from the early instrumental period to modern times. International Journal of Climatology, 25: 1507–1522.