Transgraniczny geopark Karpaty fliszowe i ich wody mineralne

• Autorzy: Miśkiewicz K. , Golonka J. , Waśkowska A. , Doktor M. , Słomka T.

Warianty tytułu

EN

Flysch Carpathians and their mineral waters cross-border geopark

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

The occurrence of mineral waters and related spas constitutes the leading theme of the projected geopark: Flysch Carpathians and their mineral waters. The geopark is located on the Beskid Sądecki and Beskid Niski area on the Polish side. It is situate in the area of the occurrence of three Carpathian units: Magura Nappe (the major part of the area), which includes Krynica, Bystrica, Racza and Siary tectonic-facies zones; Silesian Nappe and Grybów Unit. Besides mineral waters, the geodiversity of the area is defined by well exposed flysch rocks profiles including clastic type localities of the Magura Nappe described in the XIX century pioneers of geological investigations. The landslide morphology, attractive geomorphological forms like waterfalls, diversified river valleys, tors as well as places connected with history and tradition of exploration and exploitation of Carpathian hydrocarbons fields. The type localities of profiles of Grybów, Siary and Krynica Units as well as Łabowa Variegated Shales, Beloveza and Malcov formations. All these elements represent geotouristical attractions with high potential. They will be included in the network of preserved geosites within the projected geopark. The analysis of proposed geopark Flysch Carpathians and their mineral waters indicates high degree of diversification of natural values, especially geodiversity as well as richness of historical-cultural heritage. The preservation and protection methods are also diversified. This region represents unique geoenvironmental and historical values on the European scale, therefore providing good chances for establishment of geopark. The proposition of geopark with mineral waters and related spas in the Flysch Carpathians is first such project in the world. The documentation of geosites was already gathered during this stage of work, it requires only actualization, minor additions and construction of unified database. The evaluation of the actual touristic infrastructure provided also generally positive results, only the eastern part of geopark requires additional investments and promotion.

Słowa kluczowe

PL

geopark; wody mineralne; Karpaty zewnętrzne; flisz; waloryzacja; spa; geoturystyka

EN

geopark; mineral waters; flysch; valorization; spa; geotourism

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Przegląd Geologiczny
• Rocznik: 2011
• Tom: Vol. 59, nr 9
• Strony: 611--621
• Opis fizyczny: Bibliogr. 47 poz., rys.

Twórcy

autor

Miśkiewicz K.

autor

Golonka J.

autor

Waśkowska A.

autor

Doktor M.

autor

Słomka T.

• Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie, al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków,

Bibliografia

• 1.ALEXANDROWICZ Z. (red.) 1996 - Geoochrona Beskidu Sądeckiego i Kotliny Sądeckiej. Stud. Naturae, 42: 1-148.
• 2.ALEXANDROWICZ Z. 2006 - Framework of European geosites in Poland. Nature Conservation, 62: 63-87.
• 3.ALEXANDROWICZ Z. & ALEXANDROWICZ S.W 2004 - Geoparks - the most valuable landscape parks in southern Poland. Polish Geological Institute Special Papers, 13: 49-56.
• 4.ALEXANDROWICZ Z. & MIŚKIEWICZ K. 2007 - Światowa Sieć Narodowych Geoparków UNESCO (procedura tworzenia). Chrońmy Przyrodę Ojczystą, 63: 3-14.
• 5.ALEXANDROWICZ Z. & POPRAWA D. (red.) 2000 - Ochrona georóżnorodności w polskich Karpatach. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• 6.BARTUŚ T., DOKTOR M., GOLONKA J., MIŚKIEWICZ K., STADNIK R., KROBICKI M. & WAŚKOWSKA-OLIWA A. 2010 -Projekt polsko-słowackiego geoparku PIENINY i trudności w jego realizacji 2010. [W:] GeoTop 2009. Geotypy i współpraca międzynarodowa. Materiały VIII niemiecko-polskiej konferencji poświęconej tematowi Geoparku Łuk Mużakowa: 107.
• 7.BIRKENMAJER K. & OSZCZYPKO N. 1989 - Cretaceous and Palaeogene lithostratigraphic units of the Magura Nappe, Krynica Subunit, Carpathians. Ann. Soc. Geol. Pol., 59: 145-181.
• 8.CHOWANIEC J. 2009 - Studium hydrogeologii zachodniej części Karpat polskich. Biul. Państw. Inst. Geol., 434: 1-98.
• 9.CHOWANIEC J. & ZUBER A. 2008 - Touristic geoattractions of Polish Spas. Prz. Geol., 56: 706-710.
• 10.CHRUSTEK M., GOLONKA J., JANECZKO A. & STACHYRAK F. 2005 - Geological characterisation of the Krynica Subunit in the vicinity of Krościenko on the Dunajec River (Magura Nappe, Outer Flysch Carpathians). Kwart. AGH Geologia, 31: 127-144.
• 11.CIĘŻKOWSKI M. (red.) 2002 - Występowanie, dokumentowanie i eksploatacja endogenicznego dwutlenku węgla w Polsce. Poradnik metodyczny. Wrocławskie Towarzystwo Naukowe: 77-86.
• 12.DOKTOR M., WAŚKOWSKA-OLIWA A. & OLIWA F. 2005 -Geotouristic attractiveness of Carpathian water dams exemplified by the water reservoir in Klimkówka. [W:] Doktor M. & Waśkowska-Oliwa A. (red.)
• 13.GEOTOURism - new dimensions in XXI century tourism and chances for future development. 2nd international conference, Kraków, Poland, 22-24 September 2005: 26-29. GOLONKA J. & KROBICKI M. 2007 - The Dunajec River rafting -one of the most interesting geotouristic excursion in the future trans-border Pieniny Geopark. Geoturystyka 3: 29-44.
• 14.GOLONKA J. & RĄCZKOWSKI W. 1984 - Objaśnienia do szczegółowej mapy geologicznej Polski w skali 1 : 50 000, ark. Piwniczna (1051). Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• 15.GOLONKA J. & WAŚKOWSKA-OLIWA A. 2007 - Stratygrafia polskich Karpat fliszowych pomiędzy Bielskiem-Białą a Nowym Targiem. Kwart. AGH Geologia, 33: 5-28.
• 16.Guidelines and Criteria for National Geoparks seeking UNESCO's assistance to join the Global Geoparks Network. Global Geoparks Network. 2010, UNESCO.
• 17.KICIŃSKA A. 2009 - Nowe propozycje zagospodarowania turystycznego w polskich uzdrowiskach - trasy geoturystyczne w uzdrowiskach beskidzkich. [W:] Golba J. & Rymarczyk-Wajda K. (red.) Innowacyjne kierunki rozwoju turystyki uzdrowiskowej i lecznictwa uzdrowiskowego. XVIII Kongres Uzdrowisk Polskich, Muszyna 4-6 czerwca 2009.
• 18.KICIŃSKA-ŚWIDERSKA A. & ŁASAK M. 2005 - Trasa geoturystyczna w dolinie potoku Złockiego. Geoturystyka, 2: 33-42. KRUKAR W. & LUBOŃSKI P. (red.) 2007 - Beskid Niski: przewodnik dla prawdziwego turysty. Oficyna Wydawnicza Rewasz, Pruszków.
• 19.LEŚNIAK P. 1980 - The origin of the chloride waters at Wysowa, West Carpathians - chemical and isotopic approach. Acta Geol. Pol., 30: 519-550.
• 20.MIŚKIEWICZ K. 2006 - Projekt utworzenia transgranicznego geoparku w Pieninach. [W:] Koźma J. (red.) Geopark £uk Mużakowa - szansą rozwoju turystycznego. Artykuły dyskusyjne 5. spotkania roboczego w Łęknicy 28-29 września 2006. Stowarzyszenie Geopark Łuk Mużakowa, 80: 17-20.
• 21.MIŚKIEWICZ K. 2009 - Geoturystyka na obszarach chronionych Karpat polskich - stan obecny i perspektywy rozwoju na wybranych przykładach. Rozprawa doktorska. Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, AGH, Kraków.
• 22.MIŚKIEWICZ K. & GOLONKA J. 2007 - Pieniny. A proposed new cross-border Polish-Slovak Geopark. European Geoparks Network Abstracts. 7th European Geopark Network Open Conference in Scotland. Landscape and People - Earth Heritage, Culture and Economy, Ulapool, Scotland, 13-16 September 2007. UK North West Highland Geopark: 3.
• 23.MIŚKIEWICZ K. & GOLONKA J. 2010 - Transgraniczne geoparki na obszarze Karpat. [W:] GeoTop 2009. Geotypy i współpraca międzynarodowa. Materiały VIII niemiecko-polskiej konferencji poświęconej tematowi Geoparku Łuk Mużakowa: 84-89.
• 24.OSZCZYPKO N. 2004- The structural position and tectonosedimentary evolution of the Polish Outer Carpathians. Prz. Geol., 52: 780-791.
• 25.OSZCZYPKO N., MALATA E., OSZCZYPKO-CLOWES M. & DUŃCZYK L. 1999 - Budowa geologiczna Krynicy (płaszczowina magurska). Prz. Geol., 47: 549-559.
• 26.OSZCZYPKO N. & PORĘBSKI S. 1986 - Potok Życzanowski. [W:] Birkenmajer K. & Poprawa D. (red). Przewodnik 57. Zjazdu Polskiego Towarzystwa Geologicznego, Pieniński Pas Skałkowy, 18-20 września 1986, Kraków: 120-123.
• 27.OSZCZYPKO N. & ZUBER A. 2002 - Geological and isotopic evidence of diagenetic waters in the Polish Flysch Carpathians. Geol. Carpath., 53: 1-13.
• 28.OSZCZYPKO N. & ZUCHIEWICZ W. 2007 - Geology of Krynica Spa, Western Outer Carpathians, Poland. Ann. Soc. Geol. Pol., 77: 69-92.
• 29.PAUL C.M. 1869 - Die geologische Verhältnisse des nördlischen Sároser und Zempliner Comitates. Jahr. Geol. Reich., 19: 265-279. PAUL Z. 1991 - Szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1 : 50 000, ark. Grybów (1036). Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• 30.RAJCHEL L. 2000 - Źródła wód siarczkowych w Karpatach polskich. Kwart. AGH Geologia, 26: 309-373.
• 31.RAJCHEL L. & RAJCHEL J. 2000 - Mofeta i źródła szczaw w okolicach Muszyny. Almanach Muszyny, 10: 89-96.
• 32.RAJCHEL L. & RAJCHEL J. 2006 - Mofeta ze Złockiego (Beskid Sądecki) atrakcją geologiczną. Prz. Geol., 54: 1089-1092.
• 33.SŁOMKA T. & KICIŃSKA A. 2009 - Turystyka uzdrowiskowa i rekreacja jako podstawa nowoczesnego produktu uzdrowiskowego. [W:] Golba J. & Rymarczyk-Wajda K. (red.) Innowacyjne kierunki rozwoju turystyki uzdrowiskowej i lecznictwa uzdrowiskowego. XVIII Kongres Uzdrowisk Polskich, Muszyna 4-6 czerwca 2009.
• 34.SZYMAKOWSKA F. 1979 - Budowa geologiczna południowego skrzydła fałdu Gorlic między Gorlicami a Krygiem (Karpaty Środkowe). Rocznik Pol. Tow. Geol., 49: 85-103.
• 35.ŚLĄCZKA A. & KAMINSKI M.A. 1998 - Guidebook to excursions in the Polish flysch Carpathians. Grzybowski Foudation Spec. Publ., 6: 173.
• 36.ŚLĄCZKA A., KRUGLOW S., GOLONKA J., OSZCZYPKO N. & POPADYUK I. 2006 - The General Geology of the Outer Carpathians, Poland, Slovakia, and Ukraine. [W:] Picha F. & Golonka J. (red.) The Carpathians and their foreland. Geology and hydrocarbon resources. American Association of Petroleum Geologists, Memoir: 84, 221-258.
• 37.ŚWIDZIŃSKI H. 1965 - Naturalne ekshalacje dwutlenku węgla w Karpatach polskich. Rocznik Pol. Tow. Geol., 35: 417-429.
• 38.ŚWIDZIŃSKI H. 1966 - Wody mineralne Polski jako surowiec. Zeszyty Naukowe AGH, 139: 363-375.
• 39.VOZÁR J., VOJTKO R. & SLIVA K. (red.) 2002 - Guide to geological excursions. Congress of Carpathian-Balkan Geological Association, Beatislava 2002, Slovak Republic. Geological Survey of Slovak Republic, Dionýz Štúr Publishers, Bratislava.
• 40.WAGNER R. (red.) 2008 - Tabela stratygraficzna Polski. Karpaty. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• 41.WALTER H. & DUNIKOWSKI E. 1882 - Geologiczna budowa nafto-nośnego obszaru zachodnio-galicyjskiego Karpat. Część I. Kosmos, 7: 263-302.
• 42.WALTER H. & DUNIKOWSKI E. 1883 - Geologiczna budowa nafto-nośnego obszaru zachodnio-galicyjskiego Karpat. Część II. Kosmos, 8: 309-334.
• 43.WAŚKOWSKA A. & GOLONKA J. 2010 - Beloveza Formation in the Raca Unit, Magura nappe in Hańczowa Mts. (Polish Flysch Carpathians) and adjacent part of Slovakia and remarks on the Beloveza Formation -Hieroglyphic Beds controversy. Min. Slov., 4: 519-520.
• 44.WELC E.M. 2005 - Propozycje tras geoturystycznych w paśmie Magury Wątkowskiej (Beskid Niski). Geoturystyka, 2: 43-52.
• 45.WĘCŁAWIK S. 1967 - Mineral waters in the region of the Polish-Czechoslovakian state boundary, Carpathians. Bull. Acad. Pol. Sc., Sér. Sc. Géol. Géogr., 15: 179-185.
• 46.WĘCŁAWIK S. 1969 - Budowa geologiczna płaszczowiny magurskiej miedzy Uściem Gorlickim a Tyliczem. Pr. Geol. PAN, 59: 1-96.
• 47.WĘCŁAWIK S. 1991 - Kompleksowa metodyka badań ochrony surowców balneologicznych przed oddziaływaniem przemysłu. Studia i Rozprawy, 11. Wyd. CPPGSMiE PAN, Kraków.