Wody w otoczeniu Jaskini Radochowskiej (Góry Złote, Sudety)

• Autorzy: Rzonca B. , Buczyński S. , Okraj K. , Tytłak G.

Warianty tytułu

EN

Waters in the surrounding of the Radochowska Cave (Sudety, SW Poland)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

The presented paper concerns the geochemistry of spring waters in the crystallinemountain region of south-west Poland (fig.1). The research group has mapped all surface waters existing in the 4 km2 study area. The resulting map (fig. 1) includes springs, wetlands and watercourses. Some points on the map represent entire spring zones (fig. 1: points 5, 11 and 13). The spring waters as well as waters from the Jaskiniec stream (fig. 1: point D ) were sampled and sent for laboratory chemical analysis (results are presented in Table 1). In addition, the waters of Radochowska Cave (fig. 2) were also sampled (at points 20 and 21). The physical, field parameters of the investigated waters were checked in the field. The chemical analyses of the 11 samples (8 spring water samples, 2 consisted of cave water samples and 1 water sample from the Jaskiniec stream) divided our samples to two groups (Table 1). The first group were slightly mineralized (M 100 mg/L) waters, strongly dominated by sulfate anions. Their cation composition showed magnesium and calcium are in similar equivalent concentrations (fig. 3). The waters are slightly acidic (pH 5,55– 6,76). This water type was named the „sulfate waters” (springs 1, 5a, 5b, 13a, 13b i 19). The second group, „bicarbonate waters” were higher mineralized (over 200 mg/L), strongly dominated by bicarbonates and calcium (fig. 3), and with a neutral pH. Waters from the springs 11a and 11b and the sampled cave waters were of this type. The chemical compositions of the investigated sulfate and bicarbonate waters are very different when considering equivalent proportions (fig. 4). However, in terms of absolute values (mg/L), only the calcium and bicarbonates concentrations differentiate the types (Table 1). All the other ions have similar concentrations in both types of waters (including sulfate). As shown in figure 5, the waters of the investigated area are always related to local marble outcrops. We believe that the sulfate waters, acidic and slightly mineralized, migrate down the natural groundwater flow gradient and then penetrate the marble lens. This aggressive water then dissolves the carbonates, and saturates with the products of this solution process: bicarbonates and calcium. The study of the chemical compositions of the spring and cave waters resulted in an understanding of the water circulation system in the entire rock massif. Until now, it was reported that spring waters in hard rocks of the mountainous areas of the Sudety resulted from very shallow and low residence circulating waters. If this were the case, the various waters chemical types would not be representative of the host rock mineralogy.

Słowa kluczowe

PL

kartowanie; źródła; skały krystaliczne; krenologia; Sudety

EN

mapping; springs; crystalline rock waters; groundwater circulating model; Sudetes

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Przegląd Geologiczny
• Rocznik: 2004
• Tom: Vol. 52, nr 8/1
• Strony: 675--–682
• Opis fizyczny: Bibliogr. 29 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Rzonca B.

• Instytut Nauk Geologicznych, Uniwersytet Wrocławski, pl. M. Borna 9, 50-205 Wrocław

autor

Buczyński S.

• Instytut Nauk Geologicznych, Uniwersytet Wrocławski, pl. M. Borna 9, 50-205 Wrocław

autor

Okraj K.

• Wydział Nauk Przyrodniczych, Uniwersytet Wrocławski,pl. Uniwersytecki 1, 50-137 Wrocław

autor

Tytłak G.

Bibliografia

• 1. BUCZYŃSKI S., STAŚKO S. & RZONCA B. 2003 - O potrzebie stworzenia bazy danych źródeł. Współ. Probl. Hydrogeol., 11, 1: 253-258.
• 2. BUCZYŃSKI S. 2001 - Wody podziemne źródłowego odcinka Nysy Kłodzkiej, ark. Międzylesie. Arch. Inst. Nauk Geol., Uniw. Wrocł.
• 3. CIĘŻKOWSKI W., KRYZA H., KRYZA J., PULINA M., ŘEHAK J., STAŚKO S. & TARKA R. 1997a - Rozdział 9: Wody podziemne i wpływ czynników antropogenicznych na ich zasoby i jakość. [W:] Jahn A., Kozłowski S. & Pulina M. (red.), Masyw Śnieżnika - zmiany w środowisku przyrodniczym. Wyd. PAE: 147-167.
• 4. CIĘŻKOWSKI W., KRAWCZYK W., KRYZA H., KRYZA J. & ŘEHAK J. 1997b - Mapa hydrogeochemiczna Masywu Śnieżnika (skład chemiczny i jakość wód podziemnych). [W:] Jahn A., Kozłowski S. & Pulina M. (red.), Masyw Śnieżnika - zmiany w środowisku przyrodniczym. Wyd. PAE, Warszawa. Załącznik 6.
• 5. CYMERMAN Z. 1995 - Lewoskrętna strefa ścinania Złoty Stok-Trzebieszowice w Górach Złotych. [W:] Muszer A. (red.), Mat. Konf. Nauk. Góry Złote - geologia, okruszcowanie, ekologia. Wrocław: 11-19.
• 6. DON J., SKÁCEL J. & GOTOWAŁA R. 2003 - Mapa geologiczna metamorfiku Śnieżnika i Kopuły Velkovrbenskiej. Geol. Sudet., 35.
• 7. GAWLIKOWSKA E. 2000 - Ochrona georóżnorodności na Dolnym Śląsku. Państw. Inst. Geol.
• 8. GIŻA W. 1995 - Informacja na temat ekologii Gór Złotych. [W:] Muszer A. (red.), Mat. Konf. Nauk. Góry Złote - geologia, okruszcowanie, ekologia. Wrocław: 78-85.
• 9. HOEG S., UHLENBROOK S. & LEIBUNDGUTC H. 2000 -Hydrograph separation in a mountainous catchment combining hydrochemical and isotopic tracers. Hydrological Processes, 14: 1199-1216.
• 10. KLECZKOWSKI A.S. (red.) 1990 -Mapa obszarów Głównych Zbiorników Wód Podziemnych (GZWP) w Polsce wymagających szczególnej ochrony 1 : 500 000; z objaśnieniami tekstowymi. IHiGI AGH, Kraków.
• 11. KOWALSKI S. 1978 - Kilka obserwacji hydrogeologicznych na obszarze Masywu Śnieżnika. Acta Univ. Wratisl., 313. Pr. Geol.-Miner., 5: 343-348.
• 12. KOWALSKI S. 1992 - Czynniki naturalne warunkujące występowanie wód podziemnych w regionie sudeckim. Acta Univ. Wratisla., 1324, Pr. Geol.-Miner., 25: 1-73.
• 13. MACIOSZCZYK A. 1987 - Hydrogeochemia. Wyd. Geol.
• 14. MACIOSZCZYK A. & DOBRZYŃSKI D. 2002 - Hydrogeochemia strefy aktywnej wymiany wód podziemnych. PWN.
• 15. MODELSKA M. & STAŚKO S. 2003 - Skład chemiczny oraz oddziaływanie wód podziemnych na wody powierzchniowe w górnej części zlewni Kamienicy. Współ. Probl. Hydrogeol., 11, 2: 233-236.
• 16. MROCZKOWSKA B. 2000 -Objaśnienia do mapy hydrogeologicznej Polski w skali 1 : 50000, ark. Złoty Stok (0902). Państw. Inst. Geol.
• 17. MUSZER A. & LUBIENIECKI W. 2001 - Złoty Stok i okolice. Wyd. KORAB, Wrocław.
• 18. OLICHWER T. 2003 - Zasoby wodne w obszarach górskich i przedgórskich na przykładzie Masywu Śnieżnika, Gór Bystrzyckich oraz Rowu górnej Nysy Kłodzkiej. Arch. Uniw. Wrocł., nr W-V/4000/Olichwer.
• 19. PAZDRO Z. & KOZERSKI B. 1990 -Hydrogeologiaogólna. Wyd. Geol.
• 20. PULINA M. (red.) 1996 - Jaskinie Sudetów. PTPNoZ, Warszawa.
• 21. RAZOWSKA L. 1999 - Wskaźniki hydrochemiczne - mało przydatne, czy niedoceniane? Współ. Probl. Hydrogeol., 9: 307-313.
• 22. RZONCA B., BUCZYŃSKI S. & KRAŚNICKI S. 2003 - Wody krasowe wybranych obszarów Ziemi Kłodzkiej. Współ. Probl. Hydrogeol., 11, 1: 215-220.
• 23. STAŚKO S. 1996 - Wody podziemne w skałach krystalicznych na podstawie badań wybranych obszarów Sudetów polskich. Acta Univ. Wratisl., 1870. Pr. Geol.-Miner., 53: 1-85.
• 24. STAŚKO S. 2002 - Zawodnienie szczelinowych skał krystalicznych w Sudetach. Biul. Państw. Inst. Geol., 404: 249-262.
• 25. WALCZAK W. 1956 - Największa jaskinia Sudetów. Wszechświat, 6: 133-135.
• 26. WITCZAK S. & ADAMCZYK A.F. 1995 - Katalog wybranych fizycznych i chemicznych wskaźników zanieczyszczenia wód podziemnych i metod ich oznaczania. Tom II. Biblioteka Monitoringu Środowiska, PIOŚ, Warszawa.
• 27. WOJCIECHOWSKA I. 1993 – Budowa geologiczna i tektonika Gór Złotych i Krowiarek jako tło rozwoju mineralizacji rudnej (Ziemia Kłodzka, Sudety). Acta Universitatis Wratislaviensis, 1412. Pr. Geol.-Miner., 33: 5-61.
• 28. WOJTKOWIAK A. 2000 - Reżim źródeł obszarów krystalicznych Sudetów Zachodnich. Biul. Państw. Inst. Geol., 390: 167-206.
• 29. WOJTOŃ A. 1998 - Jaskinia Radochowska. Jaskinie, 3 (10): 5.