Geologiczno-inżynierskie i geomorfologiczne uwarunkowania erozji wąwozowej w lessach w rejonie Kazimierza Dolnego (wąwóz Opolska Droga)

• Autorzy: Frankowski Z. , Grabowski D.

Warianty tytułu

EN

Engineering-geological and geomorphological conditions of gully erosion in loess deposits in the Kazimierz Dolny area (Opolska Droga Gully)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

The article presents the problem of intense erosion in loess gullies in the locality Kazimierz Dolny. Primary reasons for such a quick development of gullies are: lithogenetic and physical-mechanical characteristics of loess, geomorphological and climatic conditions of the region and also human activity. Gully erosion impedes rural activity and communication in the area and causes considerable damages to local roads. In one of the loess gullies typical for the region, called ,,Opolska Droga” near Kwaskowa Góra, physical and mechanical parameters were examined by field and laboratory tests. The results revealed a clear correlation: shear strength of loess considerably decreases when its natural moisture content increases. What is also important, the structure of loess — loose soil skeleton mostly built of quartz and small amount of cementing clay particles — is prone to erosion. Thus, its adverse susceptibility to influence of water occurs to be primary reason of intensive gully erosion development in the area of Nałęczów Plateau . Additionally, geomorphological and climatic conditions, together with human rural activity (often using gullies as local ways of road transport) result in faster erosion development and, in effect, they lead to disastrous results like those that took place in the region during extreme rainfalls some years ago. Any stabilizing engineering works within loess gullies should be preceded by appropriately designed system for the regulation of run-off in the drainage area.

Słowa kluczowe

PL

erozja gleby; erozja wąwozowa; pokrywa lessowa; geomorfologia; Kazimierz Dolny

EN

loess gully erosion; shear strength and natural moisture content in loess

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Przegląd Geologiczny
• Rocznik: 2006
• Tom: Vol. 54, nr 9
• Strony: 777--783
• Opis fizyczny: bibliogr. 23 poz., tab., wykr.

Twórcy

autor

Frankowski Z.

autor

Grabowski D.

• Państwowy Instytut Geologiczny, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa,

Bibliografia

• BOROWCZYK M. & FRANKOWSKI Z. 1979 - Wytyczne wykonywania badań lessów metodami polowymi. Instrukcja i metody badań geologicznych, z. 40, Instytut Geologiczny, Warszawa: 5-26.
• BURACZYŃSKI J., HENKIEL A. & SZWAJGIER 2005 - Szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1 : 50 000 wraz z objaśnieniami, arkusz Nałęczów. CAG PaŃstw. Inst. Geol.
• DOWGIAŁŁO W.D. 1981 - Szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1 : 50 000, arkusz Kazimierz Dolny. Państw. Instyt. Geol.
• FRANKOWSKI Z. 1979-Wpływ litogenezy na fizyczno-mechaniczne właściwości lessów określane metodami polowymi. Prz. Geol., 27: 31-36.
• GARDZIEL Z., HARASIMIUK M. & RODZIK J. 1996 - Dynamika procesów geomorfologicznych w zlewni Grodarza i związane z nimi zagrożenia dla Kazimierza Dolnego. [W:] M. Kucharczyk (red.) - Małopolski przełom Wisły - walory, zagrożenia, ochrona. Wydawnictwo UMCS, Lublin: 21-31.
• GARDZIEL Z. & RODZIK J. 2001-Drogi gruntowe jako stymulator przemian silnie urzeźbionego krajobrazu lessowego okolic Kazimierza, [W:] K. German & J. Balon (red.) Przemiany środowiska przyrodniczego Polski a jego funkcjonowanie. Problemy Ekologii Krajobrazu t. 10: 305-311.
• GRABOWSKA-OLSZEWSKA B. 1988 - Wiązania strukturalne w lessach i ich wpływ na osiadanie zapadowe. Prz. Geol., 418: 65-69.
• GRABOWSKA-OLSZEWSKA B. 1998 - Inżyniersko-geologiczna rejonizacja lessów polskich, [W:] Współczesne Problemy Geologii Inżynierskiej w Polsce. WIND, Wrocław: 139-145.
• HARASIMIUK M. & HENKIEL A. 1978 - Wpływ budowy geologicznej i rzeźby podłoża na ukształtowanie pokrywy lessowej w zachodniej części Płaskowyżu Nałęczowskiego. Ann. UMCS, sec. B, 30/31: 55-80.
• LISZKOWSKI J. 1971 - Filtracyjne deformacje utworów lessowych. Biul. Geol. UW, t. 13: 87-126.
• LISZKOWSKI J. 1994 - Reliktowe cechy mikrostrukturalne i fizyczne lessów i ich paleośrodowiskowa interpretacja. GEORAMA 2, Sosnowiec: 3-11.
• MARUSZCZAK H. 1973-Erozja wąwozowa we wschodniej części pasa wyżyn południowopolskich. Z. Nauk. Post. Nauk. Roln., 151: 15-30.
• MARUSZCZAK H. 1986 - Tendencje sekularne i zjawiska ekstremalne w rozwoju rzeźby małopolskich wyżyn lessowych w czasach historycznych. Czas. Geograf., 57: 271-282.
• MARUSZCZAK H. 1991 - Zróżnicowanie stratygraficzne lessów w Polsce, [W:] H. Matuszczak (red.) - Podstawowe profile lessów w Polsce. Wyd. UMCS, Lublin, A: 13-35.
• MARUSZCZAK H., MICHALCZYK Z. & RODZIK J. 1984 - Warunki geomorfologiczne i hydrogeologiczne rozwoju denudacji w dorzeczu Grodarza na Wyżynie Lubelskiej. Ann. UMCS, sec. B., 39: 117-145.
• MYŚLIŃSKA E. 2004 - Występowanie agregatów w gruntach spoistych i ich wpływ na ocenę niektórych właściwości tych gruntów. Prz. Geol., 52: 653-656.
• NOWOCIEŃ E. 1996 - Dynamika rozwoju wąwozów drogowych na obszarach lessowych. Pam. Puł. Pr. IUNG, 107: 101-111.
• RODZIK J., JANICKI G. & ZGŁOBICKI W. 1996 - Reakcja agrśkosystemu zlewni lessowej na epizodyczny spływ podczas gwałtownej ulewy. [W:] A. Józefaciuk (red.) - Ochrona agroekosystemów zagrożonych erozją, IUNG K(11/1). Pr. Naukowe cz., 1: 201-214.
• RODZIK. J. & ZGŁOBICKI W. 2000 - Współczesny rozwój wąwozu lessowego na tle układu pól. [W:] S. Radwan, Z. Lorkiewicz (red.) - Problemy ochrony i użytkowania obszarów wiejskich o dużych walorach przyrodniczych. Wyd. UMCS, Lublin: 257-261.
• ZGŁOBICKI W. 1998 - Wąwozy drogowe północno-zachodniej części Płaskowyżu Nałęczowskiego, [W:] R. Dobrowolski (red.) - Główne kierunki badań geomorfologicznych w Polsce. Stan aktualny i perspektywy. IV Zjazd Geomorfologów Polskich. III. Przewodnik wycieczkowy. Wyd. UMCS, Lublin 1998: 175-179.
• ZGŁOBICKI W. 2002-Dynamika procesów denudacyjnych w północno- zachodniej części Wyżyny Lubelskiej. Wydawnictwo UMCS, Lublin.
• PN-86/B-02480 - Grunty budowlane. Określenia, symbole, podział i opis gruntów
• BS 1377:1975 - Soils for civil engineering purposes