Pstry piaskowiec w Górach Świętokrzyskich: chronostratygrafia i korelacja litostratygraficzna z basenem turyńskim

• Autorzy: Ptaszyński T. , Niedźwiedzki G.

Warianty tytułu

EN

Buntsandstein in the Holy Cross Mountains: chronostratigraphy and lithostratigraphical correlation with the Thuringian Basin

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

The study was performed to attempt the lithostratigraphic correlation of the Buntsandstein in the margin of Holy Cross Mountains region with that of the Thuringian Basin, and simultaneously, to clarify its position in the chronostratigraphic scheme, basing on biostratigraphic data (microflora, conchostracans), and on the existence of regional discordances. The authors found strong analogies with other Buntsandstein sections of the Europe. On the other hand, because of the position of the studied area within the marginal part of the Central European Basin, Buntsandstein of the Holy Cross Mountains region is developed in different facies, more fluvial, instead of lacustrine ones. The common presence of Conchostraca representing the same species as in other parts of the Central European Basin (Thuringia), enables possible the correlation of the investigated area with the Thuringian Basin, and helps to locate stratigraphic gaps and discordances. The authors found that the lower boundary of the Buntsandstein and the boundary between the Lower and Middle Buntsandstein in the Polish study area are not equivalents of those in other areas. Also note worthy is the presence at the margin of the Holy Cross Mountains of youngest Permian terrigenous deposits not connected with the Zechstein salinar sedimentation, included to date to Zechstein or to Buntsandstein. The key for understanding the lithostratigraphic scheme of the Buntsandstein of Holy Cross Mountains region is an assumption, that the Zagnańsk Formation is mostly of fluvial, instead of lacustrine origin, consisting of equivalents of the whole Lower Buntsandstein, and that of the lower Volpriehausen Formation of the Middle Buntsandstein, with the Volpriehausen discordance present within. Authors also assume, that at least in this case, differences in the marginal part of the sedimentary basin, in comparison with its central part, depend on the presence of fluvial facies instead of lacustrine ones, and onthe presence of sedimentary gaps and discordances whose duration is progressively longer towards the basin margin enlarges in the direction to the basin margin.

Słowa kluczowe

PL

cechsztyn; pstry piaskowiec; chronostratygrafia; litostratygrafia; korelacja litostratygraficzna; basen turyński

EN

Buntsandstein; Zechstein; chronostratigraphy; lithostratigraphy; Holy Cross Mountains; Thuringian Basin; correlation; Conchostraca

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Przegląd Geologiczny
• Rocznik: 2006
• Tom: Vol. 54, nr 6
• Strony: 525--533
• Opis fizyczny: bibliogr. 55 poz., wykr.

Twórcy

autor

Ptaszyński T.

autor

Niedźwiedzki G.

• ul. Strońska 1 m 12, 01-461 Warszawa;,

Bibliografia

• AKSAMITOWSKA A. 2003 - Środowiska sedymentacji i rozwój depozycji osadów górnego czerwonego spągowca w rejonie Poznania. Prz. Geol., 51: 168-174.
• BACHMANN G. H. & KOZUR H. W. 2004 - The Germanic Triassic: correlations with the international chronostratigraphic scale, numerical ages and Milankovitch cyclity. Hallesches Jahrb. Geowiss. B 26: 17-62.
• BACHMANN G. H., BEUTLER G., SZURLIES M., BARNASCH J. & FRANZ M. 2005 - International Field Workshop on the Triassic of Germany and surrounding countries. Halle, July 14-20, 2005: 1-75.
• BARCZUK A. 1979 - Studium petrograficzne utworów pstrego piaskowca w północno-wschodnim obrzeżeniu Gór Świętokrzyskich. Arch. Miner., 35: 87-155.
• BOCHEŃSKI T. 1957 - Tymczasowa wiadomość o występowaniu formy roślinnej typu Glossopteris: Glossopteridium J. Czarnockii n. sp. -w pstrym piaskowcu w otworze Radoszyce 3. [W:] Łotocka Z. (red.), Wyniki wiercenia Radoszyce 3. Biul. Inst. Geol., 124: 181-184.
• DEMBOWSKA J. 1957 - Triassic. [W:] Łotocka Z. (red.), Wyniki wiercenia Radoszyce 3. Biul. Inst. Geol., 124: 167-170.
• DEMBOWSKA J., KWIATKOWSKI S. & PAWŁOWSKA K. 1957 -Opis profilu Radoszyce 3. [W:] Łotocka Z. (red.), Wyniki wiercenia Radoszyce 3. Biul. Inst. Geol., 124: 11-59.
• FIJAŁKOWSKA A. 1992 - Palinostratygrafia osadów cechsztynu i dolnego pstrego piaskowca w północno-zachodniej części Gór Świętokrzyskich. Prz. Geol., 40: 468-473.
• FIJAŁKOWSKA A. 1994 -Palynostratigraphy of the Lower and Middle Buntsandstein in north-western part of the Holy Cross Mts. Kwart. Geol., 38: 59-84.
• FIJAŁKOWSKA-MADER A. 1997 -Correlation of the Zechstein microflora from southern Poland. [W:] Podemski M., Dybova-Jachowicz S., Jaworowski K., Jureczka J. & Wagner R. (red.). Proceedings of the XIII International Congress on the Carboniferous and Permian, 28th August -2nd September, 1995 Kraków, Poland. Part 1. Pr. Państw. Inst. Geol., 157: 229-234.
• FIJAŁKOWSKA-MADER A. 1998 -Palynostratigraphy, Palaeścology and Palaeoclimatology of the Triassic in South-Eastern Poland. [W:] Bachmann G. H. & Lerche I. (red.), Epicontinental Triassic 1. International Symposium, Halle/Saale, September 21-23, 1998. Zentralblatt für Geologie und Paläontologie: 601-627.
• FILONOWICZ P. 1979 -Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski, ark. Skarżysko-Kamienna (779), 1 : 50 000: 1-71.
• GRADZIŃSKI R., GĄGOL J. & ŚLĄCZKA, A. 1979 -The Tumlin Sandstone (Holy Cross Mts., Central Poland): Lower Triassic deposits of aeolian dunes and interdune areas. Acta Geol. Pol., 29: 151-175.
• KARNKOWSKI P. H. 1997 - Palaeogeography and palaeotectonics of the Rotliegend in the Polish Permian Basin. Podemski M., Dybova-Jachowicz S., Jaworowski K., Jureczka J. & Wagner R. (red.), Proceedings of the XIII International Congress on the Carboniferous and Permian, 28th August-2nd September, 1995 Kraków, Poland. Part 2. Pr. Państw. Inst. Geol., 157: 97-106.
• KIERSNOWSKI H. 1997 - Upper Permian eolian complex in Poland. [W:] Podemski M., Dybova-Jachowicz S., Jaworowski K., Jureczka J. & Wagner R. (red.), Proceedings of the XIII International Congress on the Carboniferous and Permian, 28th August - 2nd September, 1995 Kraków, Poland. Part 2. Pr. Państw. Inst. Geol., 157: 107-110.
• KOZUR H. 1988 - The Permian-Triassic boundary in marine and continental sediments. Zentralblatt für Geologie und Paläontologie, 1: 1245-1277.
• KOZUR H. 1993a -Annotated correlation tables of the Germanic Buntsandstein and Keuper. [W:] Lucas S. G. & Morales M. (red.), The Nonmarine Triassic. New Mexico Mus. Nat. Hist. Sc. Bull., 3: 243-247.
• KOZUR H. 1993b - Range charts of conchostracans in the German Basin. [W:] Lucas S. G. & Morales M. (red.), The Nonmarine Triassic. New Mexico Museum of Natural History & Sc. Bull., 3: 249-253.
• KOZUR H. 1993c - The Importance of Conchostracans for the Correlation of Continental and Marine Beds. [W:] Lucas S. G. & Morales M. (red.), The Nonmarine Triassic. New Mexico Museum of Natural History & Sc. Bull., 3: 261-266.
• KOZUR H. 1993d - Stratigraphic and palaeobiogeographic importance of the Latest Olenekian and Early Anisian conchostracans of Middle Europe. [W:] Lucas S. G. & Morales M. (red.), The Nonmarine Triassic. New Mexico Museum of Natural History & Sc. Bull., 3: 255-258.
• KOZUR H. 1994 - The Correlation of the Zechstein with the Marine Standard. Jahrbuch der Geologischen Bundesanstalt, 137: 85-103.
• KOZUR H. 1998a -The correlation of the Germanic Buntsandstein and Muschelkalk with the Tethyan scale. Zentralblatt für Geologie und Paläontologie, 1998: 701-725.
• KOZUR H. 1998b - Some aspects of the Permian-Triassic boundary (PTB) and of the possible causes for the biotic crisis around this boundary. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeścology, 143: 227-272.
• KOZUR H. 1998c - Problems for evaluation of the scenario of the permian-triassic boundary biotic crisis and of its causes. Geol. Croatica, 51: 135-162.
• KOZUR H. 2003 - Integrated ammonoid, conodont and radiolarian zonation of the Triassic. Hallesches Jahrb. Geowiss., 25: 49-79.
• KOZUR H. 2005a - Pelagic uppermost Permian and the Permian- Triassic boundary conodonts of Iran. Part II: Investigated sections and evaluation of the conodont faunas. Hallesches Jahrb. Geowiss., B 19: 49-86
• KOZUR H. 2005b - Correlation of the continental uppermost Permian and lower Triassic of the Germanic Basin with the marine scale in the light of new data from China and Iran. Albertiana, 33: 48-51.
• KOZUR H. & BACHMANN G. 2005 - Correlation of the German Triassic with the international scale. Albertiana, 32: 21-35.
• KULETAM. 2000 -Osady pstrego piaskowca w kamieniołomie Zachełmie. Posiedz. Nauk. Państw. Inst. Geol., 56: 128-130.
• KULETAM. & NAWROCKI J. 2000 - Litostratygrafia i magnetostratygrafia pstrego piaskowca w północnym obrzeżeniu Gór Świętokrzyskich. Arch. PIG, Kielce.
• NAWROCKI J., WAGNER R. & GRABOWSKI J. 1993 -The Permian/ Triassic boundary in the Polish Basin in the light of paleomagnetic data. Geol. Quart., 37: 565-578.
• NAWROCKI J. 1995 - Skala magnetostratygraficzna dla utworów czerwonego spągowca, cechsztynu i pstrego piaskowca z obszaru Polski. Prz. Geol., 43: 1027-1029.
• NAWROCKI J. 1997 - Permian to Early Triassic magnetostratigraphy from the Central European Basin in Poland: Implications on regional and worldwide correlations. Earth and Planetary Sc. Lett., 152: 37-58.
• NAWROCKI J., KULETAM. & ZBROJA S. 2003 -Buntsandstein magnetostratigraphy from the northern part of the Holy Cross Mountains. Geol. Quart., 47: 253-260.
• PAWŁOWSKA K. 1978a - Charakterystyka utworów permskich (cechsztyn) z Zatoki Kieleckiej w Górach Świętokrzyskich na podstawie materiałów z otworu wiertniczego w Rudzie Strawczyńskiej. Biul. Inst. Geol., 309: 83-97.
• PAWŁOWSKA 1978b - Charakterystyka triasu Niecki Promnickiej na podstawie otworu w Rudzie Strawczyńskiej. Biul. Inst. Geol., 309: 99-120.
• PIEŃKOWSKI G. 1989- Sedymentologiczne kryterium wyróżniania granicy cechsztyn/pstry piaskowiec oraz perm/trias w Polsce. Prz. Geol., 37: 237-247.
• PIEŃKOWSKI G. 1991 - Facies criteria for delimitating Zechstein/ Buntsandstein and Permian/Triassic boundaries in Poland. Zentralblatt für Geologie und Paläontologie, 1: 893-912.
• POKORSKI J. 1997 - Sedymentacja, paleogeografia i paleotektonika. [W:] Marek S. & Pajchlowa M. (red.), Epikontynentalny perm i mezozoik w Polsce. Pr. Państw. Inst. Geol., 153: 45-62.
• PTASZYŃSKI T. 1979 - Budowa geologiczna okolic Nietuliska koło Ostrowca Świętokrzyskiego. Arch. Inst. Geol. Podst. Uniw. Warsz.
• PTASZYŃSKI T. 1981 - Konodonty w wapieniu muszlowym okolic Nietuliska (północne obrzeżenie Gór Świętokrzyskich). [W:] Senkowiczowa H. i in. (Komitet Organizacyjny), Fauna i flora triasu obrzeżenia Gór Świętokrzyskich. Mat. V Kraj. Konferencji Paleontol. Kielce- Sosnowiec 1981: 45-51.
• PTASZYŃSKI T. 2000 -Tropy kręgowców z piaskowca tumlińskiego Góry Grodowej - Góry Świętokrzyskie. Prz. Geol., 48: 418-421.
• PTASZYŃSKI T. & NIEDŹWIDZKI G. 2002 - Nowe znaleziska tropów kręgowców z pstrego piaskowca Gór Świętokrzyskich. Prz. Geol., 50: 441-446.
• PTASZYŃSKI T. & NIEDŹWIEDZKI G. 2004a - Late Permian vertebrate tracks from the Tumlin sandstone, Holy Cross Mountains, Poland. Acta Palaeont. Pol., 49: 289-320.
• PTASZYŃSKI T. & NIEDŹWIEDZKI G. 2004b - Conchostraca (muszloraczki) z najniższego pstrego piaskowca Zachełmia, Góry Świętokrzyskie. Prz. Geol., 52: 1151-1155.
• PTASZYŃSKI T. & NIEDŹWIEDZKI G. 2005 - Conchostraca (muszloraczki) z najniższego pstrego piaskowca Zachełmia, Góry Świętokrzyskie - odpowiedŹ. Prz. Geol., 53: 225-229.
• RACKI G. 2005 - "Late Permian" vertebrate tracks from the Tumlin Sandstone of Poland -a commentary on some major implications. Acta Palaeont. Pol., 50: 394-396.
• RDZANEK K. 1980 - Uwagi o litostratygrafii triasu wąwozu Bukowia (Góry Świętokrzyskie). Prz. Geol., 28: 24-31.
• RDZANEK K. 1981 - Megaspory flory przejściowej pomiędzy piaskowcem pstrym środkowym i retem z Bukowia (Góry Świętokrzyskie). [W:] Senkowiczowa H. i in. (Komitet Organizacyjny), Fauna i flora triasu obrzeżenia Gór Świętokrzyskich. Mat. V Krajowej Konferencji Paleontologów. Kielce-Sosnowiec 1981: 68-73.
• RDZANEK K. 1984 - Stratygrafia piaskowca pstrego Brachyantykliny Bukowia (NE obrzeżenie Gór Świętokrzyskich) na podstawie megaspor. Rocz. Pol. Tow. Geol. 52: 211-230.
• ROMAN [BECKER] A. 2004 - Sequenzstratigraphie und Fazies des Unteren und Mittleren Buntsandsteins im östlichen Teil des Germanischen Beckens (Deutschland, Polen). Dissertation zur Erlangung des akademischen Grades Doctor rerum naturalium (Dr. rer. nat.) vorgelegt an der Matematisch-Naturwissenschaftlich-Technischen Fakultät der Martin-Luther-Universität Halle-Wittenberg. [http://sundoc.bibliothek. uni-halle.de/diss-online/04/04H038/prom.pdf]
• SZYPERKO-TELLER A. 1997a - Trias dolny (pstry piaskowiec). Formalne i nieformalne jednostki litostratygraficzne. [W:] Marek S. & Pajchlowa M. (red.), Epikontynentalny perm i mezozoik w Polsce. Pr. Państw. Inst. Geol., 153: 112-117.
• SZYPERKO-TELLER A. 1997b - Trias dolny (pstry piaskowiec). Sedymentacja, paleogeografia i paleotektonika. [W:] Marek S. & Pajchlowa M. (red.), Epikontynentalny perm i mezozoik w Polsce. Pr. Państw. Inst.Geol., 153: 121-132.
• TRAMMER J. 1975 - Stratigraphy and facies development of the Muschelkalk in the south-western Holy Cross Mts. Acta Geol. Pol., 25: 179-216.
• WAGNER R. 1997 - Perm górny (cechsztyn). [W:] Marek S. & Pajchlowa M. (red.), Epikontynentalny perm i mezozoik w Polsce. Pr. Państw. Inst. Geol., 153: 63-82.