Tytuł artykułu
Autorzy
Identyfikatory
Warianty tytułu
Postindustrial areas in downtown - the development chance for Silesian towns?
Języki publikacji
Abstrakty
Problemy rozwoju i modernizacji centrów usługowo-administracyjnych w miastach krajów środkowoeuropejskich związane są z procesem transformacji ekonomicznej zainicjowanej na przełomie lat 80 i 90. Również w wielu miastach śląskich równolegle ze zmianami ekonomicznymi, obserwujemy procesy transformacji przestrzennej i funkcjonalnej terenów poprzemysłowych i adaptacji ich dla nowych funkcji. Decyzje lokalizacyjne dotyczące zakładów przemysłowych były zwykle podejmowane na bazie solidnych ekonomicznych analiz. Uwarunkowania formalno-przestrzenne i socjologiczne albo w ogóle nie były brane pod uwagę (szczególnie na przełomie XIX i XX wieku) lub też, jak np. po II Wojnie Światowej, stanowiły margines tych analiz. Najważniejszym czynnikiem branym pod uwagę były oczywiście złoża surowców. Powiązania komunikacyjne i zaplecze siły roboczej również były przedmiotem analiz. Gdy kształtowały się zagłębia przemysłowe w środkowej Europie podaż siły roboczej nie była zbyt wysoka. Organizacja produkcji i interes przedsiębiorcy wymagał więc z czasem skupienia większych rzesz robotników wokół zakładów niż można było pozyskać i zatrudnić spośród ludności miejscowej. Tak więc przedsiębiorcy, wzorem doświadczeń z regionów przemysłowych zachodniej Europy, coraz częściej budowali w pobliżu zakładów przemysłowych tanie i zwykle prymitywne osiedla robotnicze. W ten sposób „wiązano" z zakładami przemysłowymi całe rodziny robotnicze. Udostępniane im mieszkania na osiedlach przyzakładowych, z czasem stawały się czynnikiem uzależniającym bez reszty tych ludzi od ich pracodawców. Równocześnie poczucie tymczasowości, wyobcowanie kulturowe, wydłużony do maksimum dzień pracy a przede wszystkim względy ekonomiczne, tzn. powszechne ubóstwo stanowiły czynniki hamujące rozwój kulturalny i ograniczające do minimum funkcje usługowe. Ten klasyczny scenariusz miał miejsce w wielu miastach Górnego Śląska. Teraz, gdy tereny przemysłowe są likwidowane, ich centralne położenie pomiędzy terenami osiedleńczymi, powoduje, że uzasadniona staje się transformacja i adaptacja na funkcje usługowo-handlowe, gastronomiczne, kulturalne i biurowe w dalszych etapach także na zespoły budynków mieszkaniowych. Tereny zakładów przemysłowych w okresie ich funkcjonowania pozostają we wzajemnych relacjach z wieloma różnymi elementami swojego otoczenia (naturalnymi, społeczno-gospodarczymi, technicznymi itp.) Relacje te zanikają lub wręcz znikają po ustaniu działalności zakładów. Zaanektowanie ich dla nowo powstających układów funkcjonalno-przestrzennych wymaga wytworzenia nowych powiązań. Podjęte więc muszą być tu działania mające na celu nie tylko kształtowanie nowych struktur na danym terenie lecz także, a często przede wszystkim - wytworzenie nowego stanu równowagi pomiędzy terenem byłego zakładu i obszarami otaczającymi. Przekształcenie terenów przemysłowych może być realizowane pod wpływem rozmaitych warunków i w różnych okolicznościach. Zawsze jednak proces ten powinien odbywać się w wysokim stopniu świadomości społecznej i przekonaniu o tym, że opuszczanie zużytych, zdegradowanych przez przemysł terenów i zajmowanie nowych nie skutkuje stworzeniem lepszych warunków życia czy szybszym rozwojem ekonomicznym. Poszukiwanie natomiast tego "nowego stanu równowagi" (przy zachowaniu zasad zrównoważonego rozwoju), poprzez przekształcanie terenów poprzemysłowych i adaptowanie ich dla potrzeb funkcji usługowych jest niepowtarzalną szansą zarówno dla rewitalizacji opuszczanych przez przemysł terenów jak i rozwoju centrów tych miast. Autor prezentuje dwa zwycięskie, konkursowe projekty zagospodarowania terenu poprzemysłowego (po byłej kopalni "Michał"), przeznaczonego na funkcje usługowe i mieszkaniowe w Siemianowicach Śląskich.
The issues of the development and modernisation of services and administration city centres, in Central European countries, are connected with the process of economic transformation first initiated in the late 1980s and '90s. However, in many cities of the region, parallel to the problems of economic transformation is the process of transformation of post industrial areas, and adapting them for new functions. The decisions concerning location of industrial plants have been always made on the basis of solid economic analysis. The formal-spatial or sociological conditions were either not taken into consideration at all - particularly at the end of 19th and beginning of 20th century - or instead they constituted an unimportant margin of those analysis (after World War II). The most important factor for localising an extravation plant would be the occurrence of the appropriate minerals. The transportation connections of the area, as well as workpower supply were also essential. As the industrial areas of central Europe were being formed, the supply of workpower was relatively high. However, the production organisation and the intentions of the employers required a further concentration of workers around the plant. The employers often intended to link the entire workers families with the industrial plant, by building cheap and primitive rent housing estates in the neighbourhood, with inhabitants dependent from the employees. Meanwhile, the sense of footlessness, cultural alienation, the working hours prolonged to the limit, and most of all economic conditions that constitute common poverty slowed down the cultural development and limited the services functions to minimum. This common scenario has took place in many cities in Upper Silesia. At present, when industrial plants are being liquidated, their central location between residential areas make them reasonable to be transformed into areas of services, commerce, catering, culture, administration and offices. The terrain's of functioning industrial plants remain in relation to diverse elements of their surroundings (natural, socio-economic, technical etc). These relations vanish or disappear after the end of the plants operation. Re-use of the areas for new functions requires creating new connections. Therefore activities are needed not only to form the new structures on a given area, but also to create a new balance between the area of former industrial plant and the surrounding areas. Transformation of the industrial areas might be influenced by various conditions and circumstances. However, this process should be supported by a high degree of social awareness, the inhabitants knowing that leaving the used out areas degraded by industry, and settling on new areas, does not result in better living conditions or faster economic development. The search for a 'new balance', by transforming the industrial areas and adapting them for the needs of services functions is an unique chance for the development of central urban areas. The author presents example of two competition projects of developing post-industrial area of the former coal mine, designated for services and housing and located in Siemianowice Śląskie.
Czasopismo
Rocznik
Tom
Strony
258--269
Opis fizyczny
Bibliogr. 11poz., il.
Twórcy
autor
- Biuro Urbanistyki i Architektury, Gliwice
Bibliografia
Typ dokumentu
Bibliografia
Identyfikator YADDA
bwmeta1.element.baztech-article-BTB2-0015-0205
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.