Analiza i ocena ryzyka związanego z użytkowaniem sieci trakcji elektrycznej przewodowej w zakładach górniczych

• Autorzy: Gawor P.

Warianty tytułu

EN

Analysis and assessment of risk involved in the operation of wired electric traction system in mines

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy przeprowadzono analizę dwóch najistotniejszych zagrożeń związanych z użytkowaniem trakcji elektrycznej przewodowej w zakładach górniczych, tzn. zagrożenia przy robotach strzelniczych, wynikającego z występowania prądów błądzących oraz zagrożenia porażeniowego dotyczącego osób przebywających w pobliżu urządzeń trakcji elektrycznej przewodowej. Rozważania przeprowadzono pod kątem potrzeby i możliwości opracowania prostych procedur analizy i oceny ryzyka związanego z użytkowaniem trakcji elektrycznej, jako niezbędnego składnika zarządzania bezpieczeństwem w zakładach górniczych. W pracy zaproponowano oryginalna metodę analizy i oceny ryzyka oparta na szczegółowym badaniu elementów i czynników ryzyka, wynikających ze sporządzonych drzew niezdatności (FTA) prowadzących do obydwu zagrożeń. Metoda to pozwala w prosty sposób przyporządkować każdemu z wielu czynników ryzyka ilościowy wskaźnik charakteryzujący stan tego czynnika. Na podstawie łącznej oceny wszystkich analizowanych czynników określić można wskaźniki charakteryzujące prawdopodobieństwo wystąpienia zagrożenia i prawdopodobieństwo wystąpienia ciężkości skutków w odniesieniu do każdego z zagrożeń. W pracy przedstawiono sposób oceny prawdopodobieństwa przedostania się prądów błądzących do obwodów strzałowych i prawdopodobieństwa ograniczenia względnych wartości prądu błądzącego w obwodzie strzałowym w kategoriach: pewne - niemożliwe. Zasady oceny ryzyka związanego z prądami błądzącymi opracowano wariantowo w zależności od tego, czy istnieją racjonalne przesłanki do przyjęcia ciężkości skutków na określonym poziomie. Przedstawiono również zasady oceny skutków porażenia prądem elektrycznym płynącym wzdłuż różnych dróg i przystosowano je do potrzeb praktycznej oceny ryzyka. W załączniku przedstawiono opracowane podstawy danych o wypadkach porażeń prądem elektrycznym. Zawierają one te wszystkie elementy, których uwzględnienie pozwoli w szerszym zakresie przeprowadzić okresową aktualizację zawartych w pracy propozycji.

EN

The scope of the paper is the analysis of two most essential hazards involved in the operation of wired electric traction in mines: the blasting works hazard resulting from stray currents, and electric shock hazard to people in the vicinity of wired electric traction. The discussion in focused on the need and possibility of designing simple procedures of analyzing and assessing the risks involved in the operation of electric traction, which is an indispensable elements of safety in coal mines. The author's own method presented in the paper enables the analysis and assessment of risk on the bases of detailed examination of risk elements and factors, deriver from the FTA (Fault Trees analysis) and leading to both of the above mentioned hazards. The method makes it possible to assign a quantitative ration to numerous risk elements. The discussed method assesses the probability of stray currents penetration to blast circuits and the probability of reducing the relative values of the stray current in the blast circuit to the categories of: certain - impossible. The principles of the assessment of the risk involved in stray currents were formulated for various options, depending on the presence of rational premises for the assumption of the gravity of circumstances on a given level. The principles estimating the consequences of shock by electric current running along various paths were also discussed and next adjusted for the practical purposes of risk assessment. The attachment contains the presentation of the database on electric shock accidents. They include all the elements for further consideration in a comprehensive and periodic update of the discussed proposals.

Słowa kluczowe

PL

zagrożenia elektryczne; ocena ryzyka; drzewo niezdatności; FTA; porażenie prądem elektrycznym; trakcja elektryczna w kopalni

EN

electric hazards; assessing the risk; fault trees analysis; FTA; electric shock; electric traction in coal mine

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Śląskiej
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe. Górnictwo / Politechnika Śląska
• Rocznik: 2005
• Tom: z. 264
• Strony: 1--200
• Opis fizyczny: Bibliogr. 108 poz.

Twórcy

autor

Gawor P.

• Katedra Elektryfikacji i Automatyzacji Górnictwa Politechniki Śląskiej, 44-100 Gliwice, ul. Akademicka 2, tel.: [phone],

Bibliografia

• 1. Antoni H., Biegelmeier G., Kieback D.: Konwentionelle Grenzwerte mit vertretbarem Risiko für das Auftreten von Herzkammer flimmern bei elektrischen Durchströmungen mit Wechselstrom 50/60 Hz bzw. Gleichstrom. Schriftenreihe der Stiftung Elektroschutz, Bericht nr 3, Wien 2001.
• 2. Bahl H., Biegelmeier G., Hirtler R.: Körperimpedanzen des Menschen bei trockenen, wassernassen und salznassen Berührungsflächen verschiedener Größe. Schriftenreihe der Stiftung Elektroschutz, Bericht nr 2, Wien 2001.
• 3. Biegelmeier G.: Schutz gegen elektrischen Schlag - Beurteilung der Grenzrisiken - Wertigkeitsvergleiche. Schriftenreihe der Stiftung Elektroschutz, Bericht nr 4, Wien 2001.
• 4. Biegelmeier G., Mörx A.: Ganzheitzbetrachtungen und Grundregeln für den Schutz gegen elektrischen Schlag in Niederspannungsanlagen. Materiały XIII Międzynarodowej Konferencji Naukowo-Technicznej: „Bezpieczeństwo elektryczne ELSAF 2001”. Wrocław, 12-14 września 2001.
• 5. Boroń W., Gawor P., Mazur M.: Aktualne problemy bezpiecznej eksploatacji górniczych sieci elektroenergetycznych. Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa 1998, nr 10.
• 6. Boroń W., Gawor P., Mazur M.: Wybrane problemy bezpieczeństwa eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych w zakładach górniczych. Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa, 2001 nr 9.
• 7. Bugesz J.: Zagrożenia przy stosowaniu środków strzałowych w górnictwie podziemnym. Bezpieczeństwo Pracy w Górnictwie 1969, nr 1.
• 8. Cholewa A., Gawor P.: Ochrona przeciwporażeniowa w sieciach kopalnianych w ujęciu przepisów. Materiały XI Międzynarodowej Konferencji Naukowo-Technicznej „Bezpieczeństwo elektryczne”, Wrocław 1997.
• 9. Cichowski E.: Zagrożenia pyłowe w górnictwie węgla kamiennego - model celowej techniki bezpieczeństwa. Zesz. Nauk. Politechniki Śląskiej, Seria Górnictwo, z. 211, Gliwice 1993.
• 10. Cybulski W., Krzystolik P.: Strzelanie elektryczne w górnictwie. Wyd. „Śląsk”, Katowice 1970.
• 11. Danielski L.: Śmiertelne wypadki porażeń prądem elektrycznym w Polsce w latach 1990-95. Materiały XI Międzynarodowej Konferencji „Bezpieczeństwo elektryczne”, Wrocław 1997.
• 12. Dokumentacje wypadków elektrycznych w zakładach górniczych w latach 1980, 1988 - 1997. Archiwum Wyższego Urzędu Górniczego.
• 13. Drenda J.: Dyskomfort cieplny w środowiskach pracy kopalń głębokich. Zesz. Nauk. Politechniki Śląskiej, Seria Górnictwo, z. 213, Gliwice 1993.
• 14. Dworok R.: Bezpieczeństwo zapalników elektrycznych wobec nadajników fal elektromagnetycznych wysokiej częstotliwości. Materiały Konferencji „Materiały wybuchowe i technika strzelnicza. Aktualny stan i perspektywy rozwoju”. Ustroń-Jaszowiec 1996.
• 15. Dworok R.: Ryzyko niezamierzonego zainicjowania zapalników elektrycznych od linii przesyłowych wysokiego napięcia. Materiały Konferencji „Materiały wybuchowe i technika strzelnicza. Aktualny stan i perspektywy rozwoju”. Ustroń-Jaszowiec 1996.
• 16. Frycz A.: Klimatyzacja kopalń. Wyd. „Śląsk”, Katowice 1981.
• 17. Gawor P., Błaż J.: Prądy błądzące w wyrobiskach podziemnych spowodowane zelektryfikowaną trakcją na powierzchni. Przegląd Górniczy 1973, nr 12.
• 18. Gawor P., Boron S.: Komputerowe wspomaganie oceny ryzyka wypadków porażeń prądem elektrycznym w niskonapięciowych sieciach zakładów górniczych. Materiały XII Międzynarodowej Konferencji Naukowo-Technicznej „Bezpieczeństwo elektryczne”, Wrocław 1999.
• 19. Gawor P., Cholewa A., Boron S.: Zwalczanie zagrożeń od prądów błądzących w zakładach górniczych - analiza i ocena ryzyka zagrożeń stwarzanych przez prądy błądzące. Raport merytoryczny z realizacji pracy BK-218/RG1/99 (nie publikowany) Prace Katedry Elektryfikacji i Automatyzacji Górnictwa Politechniki Śląskiej, Gliwice 1999.
• 20. Gawor P.: Analiza rozkładu potencjałów i prądu w szynach trakcji elektrycznej dołowej z lokalnym uziemieniem szyn. Zesz. Nauk. Politechniki Śląskiej, Seria Górnictwo z. 184, Gliwice 1990.
• 21. Gawor P.: Badania źródeł prądów błądzących i ich wpływ na zagrożenia w kopalniach ROW. Praca doktorska (niepublikowana), Gliwice 1976.
• 22. Gawor P.: Baza danych o wypadkach elektrycznych w zakładach górniczych. Materiały XII Międzynarodowej Konferencji Naukowo-Technicznej „Bezpieczeństwo elektryczne”, Wrocław 1999.
• 23. Gawor P.: Elementy ryzyka wypadków elektrycznych w warunkach kopalnianych. Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa 1998, nr 6.
• 24. Gawor P.: Ergomonics aspects of electric shock risk in the conditions of an undergdound mine. Archives of Mining Sciences 47, 1 (2002).
• 25. Gawor P.: Możliwości automatycznej kontroli stanu sieci dolnej kopalnianej trakcji elektrycznej jako przyczyny prądów błądzących. Materiały XI Krajowej Konferencji Automatyki. Białystok-Białowieża 1991.
• 26. Gawor P., Krasucki F.: Shot Firing Danger caused by Stray Currents with pulsing character. XIX International Conference of Research Institutes in Safety in Mines. Katowice 1981.
• 27. Gawor P.: Napięcia dotykowe przy rażeniach od urządzeń trakcji elektrycznej w kopalniach. Materiały X Międzynarodowej Konferencji Naukowo-Technicznej „Ochrona przeciwporażeniowa w urządzeniach elektrycznych”. Wrocław 1995.
• 28. Gawor P., Neuwert J., Szepe H.: O możliwości występowania i mierzenia prądów błądzących impulsowych. Zesz. Nauk. Polit. Śl. Seria Górnictwo, z.82, Gliwice 1979.
• 29. Gawor P.: Opracowanie bazy danych o wypadkach elektrycznych w zakładach górniczych. Raport merytoryczny z realizacji pracy BW-487/RG-1/98/3 9 (nie publikowany) Prace Katedry Elektryfikacji i Automatyzacji Górnictwa Politechniki Śląskiej, Gliwice 1998.
• 30. Gawor P.: O potrzebie i zasadach tworzenia ekspertowych systemów oceny bezpieczeństwa użytkowania energii elektrycznej w zakładach górniczych. Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa 1997, nr 6-7.
• 31. Gawor P.: O potrzebie normalizacyjnego uregulowania zasad zwalczania zagrożenia od prądów błądzących przy robotach strzelniczych. Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie 1997, nr 8.
• 32. Gawor P.: Ocena stanu sieci szynowej trakcji elektrycznej dołowej jako przyczyny prądów błądzących. Zesz. Nauk. Politechniki Śląskiej, seria Górnictwo, z. 133, Gliwice 1985.
• 33 Gawor P.: Potrzeby i możliwości monitorowania zagrożeń stwarzanych przez prądy błądzące w zakładach górniczych. Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa 1999, nr 4-5.
• 34. Gawor P.: Prądy błądzące w kopalniach wywołane pracą trakcji elektrycznej przewodowej. Seminarium elektryfikacji i automatyzacji kopalń. Praca zbiorowa pod red F. Krasuckiego. Gliwice 1983.
• 35. Gawor P.: Wymagania norm i przepisów w zakresie ochrony przeciwporażeniowej w pomieszczeniach lub ich strefach zagrożonych wybuchem. Materiały III Konferencji Naukowo-Techniczne: „Sposoby zabezpieczania obiektów w strefach zagrożonych pożarem i wybuchem”, ZONA ’99. Międzyzdroje, 27-30 września 1999.
• 36. Gawor P.: Wpływ rezystancji złącza podłużnego szyn trakcji elektrycznej na powstawanie prądów błądzących. Zesz. Nauk Politechniki Śląskiej, seria Elektryka, z. 78, Gliwice 1982.
• 37. Gawor P.: Zagrożenie porażeniowe od kopalnianych urządzeń prądu stałego - napięcia dotykowe przy rażeniach od urządzeń trakcji elektrycznej w kopalniach. Raport merytoryczny z realizacji pracy BW-450/RG1/95/1 (nie publikowany). Prace Katedry Elektryfikacji i Automatyzacji Górnictwa Politechniki Śląskiej, Gliwice 1995.
• 38. Gawor P.: Zagrożenie porażeniowe od kopalnianych urządzeń prądu stałego - badania napięć dotykowych i warunków środowiskowych w miejscach szczególnego zagrożenia przy dotyku pośrednim. Raport merytoryczny z realizacji pracy BW-409/RG1/96 (nie publikowany) Prace Katedry Elektryfikacji i Automatyzacji Górnictwa Politechniki Śląskiej, Gliwice 1996.
• 39. Gierasimiuk J., Pawłowska Z., Zawieska M.: Ryzyko zawodowe - koncepcja skomputeryzowanego systemu eksperckiego. Bezpieczeństwo Pracy 1997, nr 3.
• 40. Gierlotka S.: Klimatyczne warunki pracy w kopalniach węgla i ich wpływ na możliwość rażenia prądem elektrycznym pracownika dołowego kopalni. Bezpieczeństwo Pracy 2002, nr 1.
• 41. Gierlotka S.: Wpływ uciążliwości ergonomicznych występujących w kopalniach węgla kamiennego na impedancję elektryczną ciała człowieka. Zesz. Nauk. Politechniki Śląskiej, seria Górnictwo, z. 225, Gliwice 2002.
• 42. Goworkow W.A.: Pola elektryczne i magnetyczne. WNT, Warszawa 1962.
• 43. Guderska H., Guderski R.: Ochrona przeciwporażeniowa w urządzeniach elektrycznych prądu stałego. Materiały VII Międzynarodowej Konferencji Naukowo- Technicznej „Ochrona przeciwporażeniowa w urządzeniach elektrycznych. Problemy normalizacji, projektowania i eksploatacji”. Łódź, maj 1989.
• 44. Gwóźdź B., Gabryś J.: Sposoby ochrony pracującego człowieka przed przegrzaniem miejscowym i ogólnym. Ergonomia 1997, t. 20, nr 1, wyd. PAN.
• 45. Gwóźdź B.: Skutki przegrzania organizmu ludzkiego. Ergonomia 1997, t. 20, nr 1, wyd. PAN.
• 46. Jabłoński W.: O celowości zmian i ujednolicenia niektórych polskich terminów i ich oznaczeń dotyczących zagrożenia porażeniowego ze stosowanymi w IEC i CENE- LEC. Informacje o Normach i Przepisach Elektrycznych. 2001, nr 42.
• 47. Jaźwiński J., Ważyńska-Fiok K.: Bezpieczeństwo systemów. PWN, Warszawa 1993.
• 48. Kabziński A.: Kierunki rozwoju techniki strzelniczej w aspekcie występujących zagrożeń. Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie 2003, nr 2.
• 49. Komiluk W., Busłowski A., Romaniuk J.: Projekt systemu eksperckiego dotyczącego ochrony przeciwporażeniowej w urządzeniach elektroenergetycznych niskiego napięcia. Materiały IX Międzynarodowej Konferencji Naukowo-Technicznej „Ochrona przeciwporażeniowa w urządzeniach elektrycznych”. Łódź 1993.
• 50. Komiluk W., Lejdy B., Sobolewski R.A.: Problemy zarządzania bezpieczeństwem porażeniowym użytkowników urządzeń elektrycznych niskiego napięcia. Materiały XI Międzynarodowej Konferencji N-T „Bezpieczeństwo elektryczne”. Wrocław 1997.
• 51. Komiluk W., Sobolewski R.. Metoda oceny ryzyka zawodowego związanego z porażeniem prądem elektrycznym niskiego napięcia. Podstawowe założenia i algorytm. Materiały XIII Międzynarodowej Konferencji Naukowo-Technicznej „Bezpieczeństwo elektryczne”. Wrocław 2001.
• 52. Komiluk W., Sobolewski R.: Metoda oceny ryzyka zawodowego związanego z porażeniem prądem elektrycznym niskiego napięcia. Modele matematyczne ryzyka. Materiały XIII Międzynarodowej Konferencji Naukowo-Technicznej „Bezpieczeństwo elektryczne”. Wrocław 2001.
• 53. Komiluk W.: Probabilistyczne metody oceny skuteczności ochrony przeciwporażeniowej w urządzeniach elektrycznych niskiego napięcia Rozprawy Naukowe nr 17. Wydawnictwa Politechniki Białostockiej, Białystok 1993.
• 54. Krakowski M.: Obwody ziemnopowrotne. WNT, Warszawa 1979.
• 55. Krasucki F.: Deterministyczne i probabilistyczne modele zagrożeń elektrycznych. Zesz. Nauk. Politechniki Śląskiej, seria Górnictwo, z. 125, Gliwice 1984.
• 56. Krasucki F.: Zagrożenia elektryczne w górnictwie. Wyd. „Śląsk”, Katowice 1984.
• 57. Krzemień S.: Koncepcja zintegrowanego systemu zarządzania bezpieczeństwem w kopalni. Konferencja Naukowo-Techniczne „Zarządzanie bezpieczeństwem w państwie i przedsiębiorstwie”. GIG, CIOP, Ustroń 1996.
• 58. Krzemień S., Mocek P.: Określenie ryzyka zawodowego charakteryzującego potencjalne zagrożenie powstałe w wyrobiskach podziemnych w wyniku oddziaływania pyłu węglowego na organizm ludzki. KOMAG, Seria Konferencje, Katowice 1999.
• 59. Kupfer J.: Hearth in the way of electric current - the practical consequences. Materiały XIII Międzynarodowej Konferencji Naukowo-Technicznej: „Bezpieczeństwo elektryczne ELSAF 2001”. Wrocław, 12-14 września 2001.
• 60. Manojlov W., Je.: Osnowy elektrobiezopasnosti. Energoatomizdat, Leningrad 1991.
• 61. Markiewicz H.: Bezpieczeństwo w elektroenergetyce. WNT, Warszawa 1999.
• 62. Markiewicz H.: Podstawowe kryteria wymiarowania środków ochrony przeciwporażeniowej w urządzeniach prądu stałego. Materiały IX Międzynarodowej Konferencji „Ochrona przeciwporażeniowa w urządzeniach elektrycznych”. Łódź 1993.
• 63. Masny J.: Ogólny model matematyczny procesów diagnostycznych systemów bezpieczeństwa elektrycznego. Materiały X Międzynarodowej Konferencji Naukowo-Technicznej „Ochrona przeciwporażeniowa w urządzeniach elektrycznych”. Wrocław 1995.
• 64. Miedziński B., Okraszewski Z., Szkółka S„ Szymański A.: Prądy błądzące i sposób pracy punktu neutralnego sieci kopalnianej średniego napięcia. Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa 2001, nr 4.
• 65. Mocek P.: „Grosz” - Górniczy system oceny ryzyka zdrowotnego. Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie 2003, nr 8.
• 66. Musiał E., Jabłoński W.: Warunki techniczne jakim powinny odpowiadać urządzenia elektroenergetyczne niskiego napięcia w zakresie ochrony przeciwporażeniowej - nowelizacja projektu. Biuletyn SEP Informator o Normach i Przepisach Elektrycznych 1999, nr 24.
• 67. Nawrat S.: Wpływ cieplnych warunków pracy na wypadkowość w kopalni podziemnej w świetle badań. Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie 2003, nr 2.
• 68. Niczyporuk Z.: Kształtowanie bezpieczeństwa na przykładzie eksploatacji zmechanizowanych kompleksów ścianowych w kopalniach węgla kamiennego. Prace Naukowe GIG, nr 81, Katowice 1996.
• 69. Ollendorff F.: Erdströme. Birkhäuser Verlag, Basel 1969.
• 70. Pawłowska Z.: Harmonizacja statystyk w zakresie wypadków przy pracy w krajach europejskich. Bezpieczeństwo Pracy 2002, nr 10.
• 71. Pawłowska Z., Pietrzak L., Kowalewski S.: Ryzyko zawodowe - zasady analizy i oceny. Bezpieczeństwo Pracy 1996, nr 5.
• 72. Pawłowska Z.: Ryzyko zawodowe - zasady oceny. Bezpieczeństwo Pracy 1996 nr 6.
• 73. Raport Techniczny IEC nr 479-1. Skutki działania prądu na ludzi i zwierzęta domowe. Część 1: Aspekty ogólne. Polski Komitet Normalizacyjny, Warszawa 1999.
• 74. Rosmus P., Sóbala J.: System zarządzania bezpieczeństwem pracy w zakładach górniczych. cz.I do VIII. Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie 1996, nr 2 do 9.
• 75. Safema J.: Analiza wypadków porażeń prądem elektrycznym jako podstawa oceny środków ochrony przeciwporażeniowej. Materiały Konferencji N-T „Ochrona przeciwporażeniowa w urządzeniach elektrycznych o napięciu do 1 kV, Problemy normalizacji i jakości”. Łódź 1987.
• 76. Sóbala J., Sóbala J.: Ocena bezpieczeństwa oraz ryzyka zapłonu metanu i/lub pyłu węglowego przez roboty strzałowe. Materiały Międzynarodowej Konferencji Naukowo-Technicznej: „Materiały wybuchowe i technika strzelnicza. Aktualny stan i perspektywy rozwoju.” Ustroń-Jaszowiec, 12-13 grudnia 1996.
• 77. Striżewskij I. W.: Tieoria i rasczot drienażnoj i katodnoj zaszczity ot korrozii błużdajuszczimi tokami. Moskwa 1963.
• 78. Striżewskij I.W., Tomlianowicz D.K.: Błużdajuszczije toki i mietody zaszczity ot korozii. Moskwa 1957.
• 79. Studenski R,: Organizacja bezpiecznej pracy w przedsiębiorstwie. Wyd. Politechniki Śląskiej, Gliwice 1996.
• 80. Szczucki F., Rydzy F.: Zabezpieczenie przed rażeniem elektrycznym od sieci trakcyjnej w podziemiach kopalń. Bezpieczeństwo Pracy w Górnictwie 1970, nr 8.
• 81. Szymański A., Miedziński B., Okraszewski Z., Wnorowski C.: Wyznaczanie rozpływu prądów błądzących na obszarze odkrywki kopalni węgla brunatnego. Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa 2003, nr 7.
• 82. Teresiak Z.: Modelowe opory ciała ludzkiego w technice ochrony przeciwporażeniowej. Zesz. Nauk. Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 1968, nr 196.
• 83. Wasilewski S.: Zagrożenia naturalne w polskim górnictwie węglowym w świetle wypadków i katastrof w latach 1960-1994, cz.I i II. Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie 1997, nr 1 i 2.
• 84. Zięblińska B.: Etyczne aspekty ryzyka w badaniach i innowacjach technicznych. Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa 1998, nr 6.
• Rozporządzenia, normy, przepisy
• 85. PN-EN 1050:1999 Maszyny. Bezpieczeństwo - Zasady oceny ryzyka.
• 86. PN-EN 292-1:2000 Bezpieczeństwo maszyn - Pojęcia podstawowe, ogólne zasady projektowania (konstruowania). Część 1: Podstawowa terminologia, metodologia.
• 87. PN-EN 292-2:2000 Bezpieczeństwo maszyn - Pojęcia podstawowe, ogólne zasady projektowania (konstruowania). Część 2: Zasady i wymagania techniczne.
• 88. PN-EN 61508-1:2000(U) Bezpieczeństwo funkcjonalne elektrycznych / elektronicznych / programowalnych systemów związanych z bezpieczeństwem - Wymagania ogólne.
• 89. PN-G-02700-1:1999 Ochrona pracy w górnictwie - Zwalczanie zagrożenia stwarzanego przez prądy błądzące w zakładach górniczych - Wymagania ogólne.
• 90. PN-G-02700-2:2000 Ochrona pracy w górnictwie - Zwalczanie zagrożenia stwarzanego przez prądy błądzące w zakładach górniczych - Ograniczanie powstawania i rozprzestrzeniania się prądów błądzących.
• 91. PN-G-02700-3:2000 Ochrona pracy w górnictwie - Zwalczanie zagrożenia stwarzanego przez prądy błądzące w zakładach górniczych - Pomiary prądów błądzących i ocena zagrożenia w miejscach prowadzenia robót strzelniczych i składowania środków strzałowych.
• 92. PN-G-42041:1997 Środki ochronne i zabezpieczające w elektroenergetyce kopalnianej - System uziemiających przewodów ochronnych - Wymagania.
• 93. PN-G-50090:1997 Ochrona pracy w górnictwie - Sieć elektryczna trakcji przewodowej - Wymagania.
• 94. PN-IEC 1025:1994 Analiza drzew niezdatności (FTA)
• 95. PN-IEC 60050-826 Międzynarodowy słownik terminologiczny elektryki. Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.
• 96. PN-IEC 60300-3-9:1999 Zarządzanie niezawodnością - Przewodnik zastosowań - Analiza ryzyka w systemach technicznych.
• 97. PN-IEC 60364-3 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych - Ustalenie ogólnych charakterystyk.
• 98. PN-IEC 60364-4-41:2000 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych - Ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa - Ochrona przeciwporażeniowa.
• 99. PN-N-18001:1999 Systemy zarządzenia bezpieczeństwem i higiena pracy - Wymagania.
• 100. PN-N-18002:2000 Systemy zarządzenia bezpieczeństwem i higiena pracy - Ogólne wytyczne do oceny ryzyka zawodowego.
• 101. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 17 czerwca 2002 r. w sprawie nabywania, przechowywania i używania środków strzałowych w zakładach górniczych. Dz. U. 2002, nr 92, poz. 818.
• 102. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 28 czerwca 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpożarowego w podziemnych zakładach górniczych. Dz. U. 2002, nr 139, poz. 1169.
• 103. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Dz. U. 1997, nr 129, poz. 844.
• 104. Rozporządzenie Ministra Przemysłu z 8 października 1990 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać urządzenia elektroenergetyczne w zakresie ochrony przeciwporażeniowej. Dz. U. 1990, nr 81, poz. 473.
• 105. Rozporządzenie Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 14 kwietnia 1995 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpożarowego w podziemnych zakładach górniczych. Dz. U. 1995, nr 67, poz.342.
• 106. Załącznik nr 2: „Dokument bezpieczeństwa”, do Rozporządzenia Ministra Gospodarki w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpożarowego w podziemnych zakładach górniczych. z 28 czerwca 2002 r. Dz. U. 2002, nr 139, poz. 1169.
• 107. Załącznik nr 21: „Instalowanie, eksploatacja, organizacja i wykonywanie prac oraz kontrola urządzeń elektroenergetycznych”, do Rozporządzenia Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 14 kwietnia 1995 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpożarowego w podziemnych zakładach górniczych. Dz. U. 1995, nr 67, poz. 342.
• 108. Załącznik nr 4: „Szczegółowe zasady prowadzenia ruchu w wyrobiskach”, do Rozporządzenia Ministra Gospodarki w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpożarowego w podziemnych zakładach górniczych, z 28 czerwca 2002 r. Dz. U. 2002, nr 139, poz. 1169