Wykorzystanie wód termalnych w uzdrowiskach sudeckich Polski

• Autorzy: Fistek J.

Warianty tytułu

EN

Thermal water use in health resorts of the Sudety Mountains in Poland

• Konferencja: Geotermia w Polsce - doświadczenia, stan aktualny, perspektywy rozwoju : Ogólnopolski Kongres Geotermalny (17-19.10.2007 ; Radziejowice ; Polska)
• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

W pracy omówiono sposób ujęcia wód termalnych, ich wykorzystanie i możliwości zagospodarowania nowych zasobów tych wód w dolnośląskich uzdrowiskach pasma Sudetów. Spośród 11 uzdrowisk zasoby wód termalnych udokumentowane zostały dotychczas w Lądku, Cieplicach i Dusznikach Zdroju. Skład fizykochemiczny wód w każdym z tych uzdrowisk jest różny. W Lądku eksploatowane są wody termalne, słabo zmineralizowane, 0,2 g/l siarczkowe, fluorkowe, radonowe. W Cieplicach są to wody fluorkowe, krzemowe o mineralizacji 0,6 g/I, a wody w Dusznikach Zdroju zaliczane są do szczaw termalnych HCO_3-Ca-Na-Mg, Fe, Si o mineralizacji 3,4 g/I. Do 1973 r. w Cieplicach Zdroju i Lądku Zdroju eksploatowano ujęcia wód termalnych wykonane w miejscach źródeł lub w ich sąsiedztwie, a także z głębokich studni szybowych oraz płytkich odwiertów (Cieplice). Później wykonano i włączono do eksploatacji głębokie otwory wiertnicze o zdecydowanie wyższych temperaturach i wydajnościach, przy zbliżonych mineralizacjach. W Lądku Zdroju otwór "Zdzisław", głęb. 700 m, temp. wody 45°C, Q=30 m3/h. W Cieplicach Zdroju otwór C-2, głęb. 750 m, temp. wody 63°C, Q=28 m3/h. W wyniku dalszych badań w Cieplicach w 1997 r., w poglębionym otworze C-1, nawiercono wodę o temperaturze 87,5°C i wydajności 50 m3/h, a w 2002 r. w Dusznikach Zdroju wykonano glęboki otwór wiertniczy GT-1 uzyskując szczawę termalną (35°C) o wydajności 30 m3/h przy samowyplywie. Pozyskanie wody termalnej umożliwi uzdrowisku rozszerzenie wskazań leczniczych i zagospodarowanie części wód dla potrzeb rekreacji w parku wodnym.

EN

The way of thermal water intake, use and possible application of new resources in the Lower Silesia health resorts of the Sudety Mountains were discussed in the paper, Hydrogeological reports including thermal water resources' evaluation were prepared for only three of eleven health resorts, namely: Lądek Zdrój, Cieplice Śląskie and Duszniki Zdrój, In those three localities the physical-chemical composition of waters is different. The thermal water produced in Lądek Zdrój is slightly mineralized, 0.2 g/I, and is classified as fluorine-sulfate, radon water. In Cieplice Śląskie there are fluorine and siliceous waters with TDS amounting to 0,6 g/I, while in Duszniki Zdrój they belong to thermal carbonated waters of the HCO_3-Ca-Na-Mg, Fe, S type with TDS amounting to 3.4 g/I. Until 1973, in Cieplice Zdrój and Lądek Zdrój thermal waters were produced from intakes localized at natural springs or in their vicinity, from deep dug wells, and shallow boreholes (Cieplice). In 1972-1973 deep boreholes were drilled there providing water of higher temperature and discharge, but of TDS similar to the previously found in the shallow intakes, These boreholes are: 700 m "Zdzisław", with a temperature of 45°C and Q=30 m3/h in Lądek Zdrój, and 750 m C-2, with a temperature of 63°C and Q=28 m3/h in Cieplice Zdrój. In 1997 as the result of the farther investigations in Cieplice Zdrój, 87,5°C water at a rate of 50 m3/h was obtained in the deepened C-1 borehole. Later on, in 2002 the deep GT-1 borehole was carried out in Duszniki Zdrój. The self-outflow of 30 m3/h carbonated thermal water with a temperature of 35°C was obtained, The newly produced thermal water enables the health resort to enlarge the curative profile and to use the remaining amount of water for recreation purposes in an aqua park.

Słowa kluczowe

PL

Sudety; uzdrowiska; wody termalne; zagospodarowanie wód termalnych; wykorzystanie wód termalnych

EN

Sudetes; health resort; thermal waters; occurrence; direct uses

• Wydawca: Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
• Czasopismo: Technika Poszukiwań Geologicznych
• Rocznik: 2008
• Tom: R. 47, nr 1-2
• Strony: 3--16
• Opis fizyczny: Bibliogr. [45] poz.

Twórcy

autor

Fistek J.

• 53-660 Wrocław, ul. Sokolnicza 32/3

Bibliografia

• BRUSZEWSKA B., 2000 - Warunki geotermiczne Dolnego Śląska. Przegląd Geologiczny 48 (7).
• CIĘŻKOWSKI W.. 1980 - Hydrogeologia i hydrochemia wód termalnych Lądka Zdroju. Probl. Uzdrowiskowe z. 4 (150).
• CIĘŻKOWSKI M.. CIĘŻKOWSKI W., 1982/83 - Źródła Lądka Zdroju. Historia i badania. Balneologia Polska t. XXVII.
• CIĘŻKOWSKI W., MROCZKOWSKA B., 1985 -Anomalia hydrochemiczna Cieplic Śląskich Zdroju, Rocznik PTG V. 55, Kraków.
• CIĘŻKOWSKI W., 1990 - Studium hydrogeochemii wód leczniczych Sudetów polskich. Prace Nauk. Inst. Geotechn. Polit.Wrocł. 60, Wrocław.
• DOWGIAŁŁO J., 1976 - Wody termalne Sudetów. Acta Geol. Pol. vol. 26, nr 4.
• DOWGIAŁŁO J., 1985 - Geochemiczne wskaźniki temperatury i ich zastosowania do sudeckich wód termalnych. [W:] Mat. symp. "Stan rozpoznania i perspektywy wykorzystania wód termalnych", Warszawa-Kraków.
• DOWGIAŁŁO J., 1986 - Zagadnienie wód "kryptotermalnych" w rejonie Sudeckim. Pr. Nauk. Inst. Geotechniki Polit. Wrocławskiej t. 49,
• DOWGIAŁŁO J., 1987 - Problematyka hydrogeotermiczna rejonu sudeckiego. Przegląd Geologiczny nr 6, Warszawa.
• DOWGIAŁŁO J., 1991 - Geotermal System of the Sudetes. Publs. Inst. Geophys. Pol. Acad. Sci. A-19.
• DOWGIAŁŁO J., 2001 - Sudecki region geotermiczny (SRG) - określenie, podział, perspektywy poszukiwawcze. Współczesne problemy hydrogeologii, Wrocław.
• DOWGIAŁŁO J., 2002 - The Sudetic geothermal region of Poland. Geothermics 31.
• DOWGIAŁŁO J., FISTEK J., MIERZEJEWSKI M.P., 1989 - Pochodzenie i krążenie wód termalnych w Kotlinie Jeleniogórskiej w świetle nowych badań strukturalnych i hydrogeologicznych. Pr. Nauk. Inst. Geotech. Politech. Wrocł. Seria 5 8, Konferencje 29, Wrocław.
• DOWGIAŁŁO J., FISTEK J., 1995a - The Jelenia Góra geothermal system (Western Sudetes, Poland). Biul. Pol. Acad. Sc. Earth Sciences. t. 43, nr 4.
• DOWGIAŁŁO J., FISTEK J., 1995b- Poszukiwanie anomalii hydrogeotermicznych związanych z jeleniogórskim systemem geotermicznym. Projekt badawczy 9 S60201204KBN, Arch. ING PAN, Warszawa.
• DOWGIAŁŁO J., FISTEK J. (cz. I), ZWOŹDZIAK J., KABSCH P. (cz. II), SOKOŁOWSKI J., PILECKA E., PŁYTYCZ Z" LANKOF L., PAWLIK E. (cz., III), 1996 - Geologiczne i ekonomiczne aspekty wykorzystania wód termalnych miejscowości Jelenia Góra-Cieplice. Arch. ING PAN, Warszawa.
• DOWGIAŁŁO J., FISTEK J., 1998a - Wstępne wyniki hydrogeologiczne wiercenia C-1 w Jeleniej Górze Cieplicach. Przegląd Geol. 46, 178.
• DOWGIAŁŁO J., FISTEK J., 1998b - Dokumentacja hydrogeologiczna pogłębionego otworu C-1 w Jeleniej Górze Cieplicach, Arch, ING PAN, Warszawa.
• DOWGIAŁŁO J., FISTEK J., 2003 - New findings in the Wałbrzych-Kłodzko geothermal sub-region (Sudetes, Poland), Geothermics 32.
• FISTEKJ., 1957 - Wody mineralne Lądka Zdroju. Przewodnik do XXX Zjazdu PTG w Ziemi Kłodzkiej, Duszniki Zdrój 19-21 maj 1957 r. Wroc, Druk. Naukowa. Wrocław,
• FISTEKJ., 1977 -Szczawy Kotliny Kłodzkiej i Gór Bystrzyckich. Biul. Geol. Uniw. Warszawskiego t. 22, Warszawa..
• FISTEK J., 1979 - Wody lecznicze i mineralne oraz peloidy. Surowce mineralne Dolnego Śląska, Wrocław, Ossolineum.
• FISTEK J., 1983 - Aktualny stan rozpoznania wód leczniczych Sudetów. II Ogólnopolskie Sympozjum: Współczesne problemy hydrogeologii regionalnej, Lądek Zdrój, Wyd., U Wr. Wrocław.
• FISTEK J., 1989 - Rola Qskoku Pstrążna-Gorzanów w kształtowaniu warunków hydrogeologicznych SW obniżenia synklinorium śródsudeckiego, Pr. Nauk. Inst. Geot., Wyd, Politech. Wrocławska, 58 konferencje (28),
• FISTEK J., 1995a - Wody termalne uzdrowisk dolnośląskich szansą poprawy ochrony środowiska i rozwoju lecznictwa uzdrowiskowego. Balneologia Polska t. XXXVII, z. I.
• FISTEK J., 1995b- Projekt prac hydrogeologicznych na pogłębienie otworu termalnego Cieplice-1 w Jeleniej Górze-Cieplicach. Arch. Urzędu Miejskiego w Jeleniej Górze.
• FISTEK J., 1988 - Projekt badań geologicznych dla rozpoznania występowania wód termalnych w rejonach Dusznik Zdroju i Jeleniowa (woj. wałbrzyskie). Arch. ING PAN, Warszawa.
• FISTEK J., DOWGIAŁŁO J., 2003 - Wody termalne Cieplic Śląskich w świetle badań geologiczno-poszukiwawczych wykonanych w latach 1969-1973 i 1997-1998. [W:] Sudety Zachodnie: od wendu do czwartorzędu. LXXIV Zjazdu Pol. Tow. Geol. Cieplice ŚI. Zdrój. Wyd. Wind., Wrocław.
• FISTEK J., FISTEK A, 1996 - Projekt prac geologicznych dla udokumentowania zasobów wód termalnych w otworze badawczym Dusznik GT-1. Arch. CAG, Warszawa.
• FISTEK J., FISTEK A, 2002a - Dokumentacja hydrogeologiczna zasobów eksploatacyjnych szczaw termalnych ujętych otworem Duszniki GT-1. Arch. Urząd Miejski Duszniki Zdrój.
• FISTEK J., FISTEK A, 2002b - Geotermia Dolnego Śląska - zasoby, wykorzystanie, koszty inwestycyjne. [W:] "Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii na przykładzie Dolnego Śląska". Materiały konferencyjne Polskiego Klubu Ekologicznego, Okręg Dolnośląski, Wrocław.
• FISTEK J., FISTEK A., 2005 - Wody termalne polskiej części masywu Karkonoskiego. [W:] Karkonosze. Przyroda nieożywiona i człowiek, pod red. M. P. Mierzejewskiego. Wyd. Uniw. Wrocławskiego.
• FISTEK J., SZARSZEWSKA Z., 1975 - Nowe ujęcie wody termalnej w Lądku Zdroju. Przewodnik XLVII Zjazdu PTG Wyd. Geol., Warszawa.
• FISTEK J., SZARSZEWSKA Z., 1978 - Studium dotyczące możliwości ujęcia wód termalnych w rejonie Polanicy, Dusznik i Kudowy Zdroju. Maszynopis Arch. "ZUK" SA, Polanica Zdrój.
• FISTEK J., TĘSIOROWSKA H., 1967 - Wody termalne Cieplic Śląskich Zdroju. Przewodnik XL Zjazdu PTG, Kraków.
• FISTEK J., TĘSIOROWSKA H., 1973 - Problemy Genezy wód termalnych Cieplic Śląskich Zdroju. Biul. Instytutu Geologicznego 264, Warszawa.
• FRECH Fr., 1904 - Reinerz das Zentrum der Glatzer Mineralquellen.
• FRECH Fr., 1911 -Schlesiens Heilquellen in ihrer Beziehung wm Bau der Gebirge. Ztsch.Balneol. IV No 15. Berlin-Wien.
• GIERWIELANIEC J., 1968 - Lądek Zdrój i jego wody mineralne. Kwartalnik Geol. 12 (3), Warszawa.
• IWANOWSKI S., 1976 - Dokumentacja hydrogeologiczna wód leczniczych z otworów Cieplice-1 i Cieplice-2 w Cieplicach Śląskich Zdroju. Arch. BP "Balneoprojekt", Warszawa.
• KARCZMARZYK-TĘSIOROWSKA H., 1965 - Dokumentacja hydrogeologiczna źródeł wód mineralnych Cieplic ŚI. Zdroju. Arch. Uzdrowisko Cieplice.
• SZARSZEWSKA Z.,1967 - Dokumentacja hydrogeologiczna złoża wód leczniczych Lądka Zdroju. Arch. Uzdrowiska Lądek Zdrój.
• SZARSZEWSKA Z., 1969 - Projekt badań geologicznych na ujęcie wód termalnych w Lądku Zdroju. Arch. Uzdrowiska Lądek Zdrój.
• TEISSEYRE J., 1961 - The mineral springs in the Sudety Mountains. "Nauka o Ziemi" V, Seria B, nr 8, Wrocław.
• TĘSIOROWSKA H., FISTEK J., 1969 - Projekt robót hydrogeologicznych dla ujęcia wód termalnych z granitu Karkonoszy w Cieplicach Śląskich. Maszynopis Centr. Arch. Geol. PIG, Warszawa.