Metoda jakościowej klasyfikacji samochodowych olejów przekładniowych

• Autorzy: Szczerek M. , Tuszyński W.

Warianty tytułu

EN

A method for assessing performance of automotive gear oils

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Omówiono kryteria i celowość zastępowania kosztownych i czasochłonnych badań stanowiskowych, wykorzystujących rzeczywiste elementy maszyn lub ich zespoły, badaniami na prostych próbkach. Zaproponowano, opracowaną w Zakładzie Tribologii ITeE, nową metodę oceny środków smarowych, realizowaną za pomocą aparatu czterokulowego w warunkach liniowo rosnącego obciążenia. Analizowany jest przebieg zacierania aż do momentu stwierdzenia zatarcia węzła, a także zużycie kulek nieruchomych. Zbadano możliwości wykorzystania metody dla jakościowego klasyfikowania samochodowych olejów przekładniowych (według API GL), bez potrzeby wykonywania serii testów stanowiskowych. W tym celu zbadano blisko 20 handlowych olejów przekładniowych. Stwierdzono, że metoda pozwala na ocenę skuteczności działania zawartych w nich dodatków smarnościowych, a także na jakościowe klasyfikowanie takich olejów. Ma to duże znaczenie utylitarne, gdyż badania czterokulowe pozwalają na znaczną redukcję kosztów, eliminując (przynajmniej na etapie badań wstępnych) konieczność bardzo drogich testów stanowiskowych. Niebagatelny jest także bardzo krótki czas realizacji badań z zastosowaniem nowej metody, w porównaniu do testów stanowiskowych. Nowa metoda może być zatem skutecznie stosowana w laboratoriach przemysłowych, a także uczelnianych i instytutowych przy opracowywaniu optymalnych kompozycji olejów smarowych, szczególnie przekładniowych.

EN

Criteria and rationale for substitution of bench testing for costly and time-consuming component tests have been described. A new test method for investigation of lubricants under extreme pressure conditions has been proposed. The method has been developed at the Tribology Department of ITeE, and is realised using a four-ball tester. During a run the load increases continuously. To assess a tested oil, one should analyse the scuffing propagation until seizure (the stop of the relative movement of the balls) occurs, as well as wear of the stationary balls. The authors have assessed suitability of the proposed method for classification of automotive gear oils with respect to API GL quality levels, without a necessity for performing component tests. About 20 commercial, automotive gear oils were tested. The authors have stated that - using the method - it is possible to investigate the action of AW and EP additives in gear oils, as well as classify such oils. This allows for resigning (at least at the preliminary stage) from very expensive component tests. This is of significant economic importance, since four-ball tests allow to find an optimum, economic oil formulation at a relatively low cost. A very short time of the realisation of the new test method, in comparison with component tests, is its additional advantage. So, the new method can be successfully employed at petroleum laboratories, especially for formulation of gear oils.

Słowa kluczowe

PL

olej przekładniowy; klasa jakościowa API GL; aparat czterokulowy; metoda badawcza; warunki EP

EN

automotive gear oil; API GL quality level; four-ball tester; test methods; extreme pressure conditions

• Wydawca: Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Mechaników Polskich
• Czasopismo: Tribologia
• Rocznik: 2002
• Tom: nr 3
• Strony: 1015--1029
• Opis fizyczny: Bibliogr. 24 poz., tab., rys.

Twórcy

autor

Szczerek M.

• Instytut Technologii Eksploatacji (ITeE), Zakład Tribologii, ul. Pułaskiego 6/10,26-600 Radom

autor

Tuszyński W.

• Instytut Technologii Eksploatacji (ITeE), Zakład Tribologii, ul. Pułaskiego 6/10,26-600 Radom

Bibliografia

• 1. Włostowska E.: Samochodowe oleje przekładniowe (część 2), Paliwa, oleje i smary w eksploatacji, nr 21, 1995, s. 22-26.
• 2. Alliston-Greiner A.F.: Test methods in tribology, Materiały 1 Światowego Kongresu Tribologicznego w Londynie, 1997, s. 85-93.
• 3. F. van de Velde i inni: Substitution of inexpensive bench tests for the FZG scuffing test - Part I: Calculations, Tribology Trans., t. 42, 1999, s. 63-70.
• 4. F. van de Velde i inni: Substitution of inexpensive bench tests for the FZG scuffing test - Part II: Oil tests, Tribology Trans., t. 42, 1999, s. 71-75.
• 5. Lacey P.I.: Development of a gear oil scuff test (GOST) procedurę to predict adhesive wear resistance of turbinę engine lubricants, Tribology Trans., t. 41, 1998, s. 307-316.
• 6. Boruta J., Wachal A.: Analiza warunków pracy olejów przy tarciu ślizgowym, Technika smarownicza, Trybologia, nr 3, 1978, s. 77-82.
• 7. Sheasby J.S., Caughlin T.A., Mackwood W.A.: The effect of steel hardness on the performance of antiwear additives, Wear, t. 201, 1996, s. 209-216.
• 8. Ozimina D.: Tribologiczne aspekty formowania warstw granicznych w procesie oddziaływań związków metaloorganicznych, Zagadnienia Eksploatacji Maszyn, z. 4, 1995, s. 521-536.
• 9. Forbes E.S.: The load carrying action of organo-sulphur compounds - a review, Wear, t. 15, 1970, s. 87-96.
• 10. Hiver P., Dicko A., Paquer D.: Electron probe microanalysis of monosulfides as extreme-pressure additives, Wear, t. 211, 1997, s. 203-207.
• 11. Fiszer S. i inni: The influence of some additives on the lubricating properties of semisynthetic ester oils, Tribologia, nr 6, 2000, s. 1031-1045.
• 12. Pytko S.: Podstawy tribologii i techniki smarowniczej, Wyd. AGH, Kraków 1989.
• 13. Szczerek M.; Metodologiczne problemy systematyzacji eksperymentalnych badań tribologicznych, Wyd. ITeE, Radom 1997.
• 14. Tuszyński W.: Badanie przeciwzużyciowych oddziaływań środków smarowych (rozprawa doktorska). WITPiS, Sulejówek 1999.
• 15. Szczerek M., Tuszyński W.: Badania tribologiczne. Zacieranie, Wyd. ITeE, Radom 2000.
• 16. Piekoszewski W., Szczerek M., Tuszyński W.: The action of lubricants under extreme pressure conditions in a modified four-ball tester, Wear, t. 249, 2001, s. 188-193.
• 17. Piekoszewski W., Szczerek M., Tuszyński W.: Method for scuffing propagation assessment, Tribotest, t. 7, nr 3, 2001, s. 219-228.
• 18. Lech J., Piekoszewski W., Szczerek M., Tuszyński W.: Metoda oceny przeciwzatarciowych własności środków smarowych na aparacie czterokulowym, patent nr P 179123.
• 19. Bisht R.P.S., Singhal S.: A laboratory technique for the evaluation of automotive gear oils of API GL-4 level, Tribotest, t. 6, nr 1, 1999, s. 69-77.
• 20. Cann P., Spikes H.A., Cameron A.: Thick film formation by zinc dialkyldithiophosphates, ASLE Trans., t. 26, 1983, s. 48-52.
• 21. Godfrey D.: Boundary Lubrication, Materiały sympozjum „Interdisciplinary approach to friction and wear" w San Antonio, 1967, s. 335-384.
• 22. Coy R.C., Quinn T.F.J.: The use of physical methods of analysis to identify surface layers formed by organosulphur compounds in wear tests, ASLE Trans., t. 18, 1975, s. 163-174.
• 23. Tuszyński W., Szczerek M.: Tribochemiczne oddziaływania środków smarowych, Tribologia, nr 3, 1998, s. 403-411.
• 24. Wachal, A.: Analysis of boundary layer estimating criteria in lubricating oils investigations, ZEM, z. 3, 1983, s. 325-332.