Zróżnicowanie florystyczne zbiorowisk nieużytkowanych łąk z rzędu Arrhenatheretalia na Pogórzu Przemyskim

• Autorzy: Wolański P. , Rogut K.

Warianty tytułu

EN

Floristic diversity of unused meadow communities of the arrhenatheretalia order in Przemyskie foothills

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W niniejszej pracy opisano 4 zbiorowiska roślinne: Poa pratensis-Festuca rubra, z Festuca rubra, z Agrostis capillaris i z Anthoxanthum odoratum, występujące na nieużytkowanych łąkach i polach Pogórza Przemyskiego (południowo-wschodnia Polska), na tle niektórych czynników ekologicznych określonych metodami laboratoryjnymi i metodą fitoindykacyjną Ellenberga. Zbiorowiska wyróżniono na podstawie 222 zdjęć fitosocjologicznych wykonanych w latach 2006-2010. Uwzględniono bogactwo gatunkowe zbiorowisk oraz wskaźnik różnorodności Shannona-Wienera. Wyróżnione zbiorowiska występowały na glebach mineralnych, umiarkowanie wilgotnych, o odczynie kwaśnym, niskiej zawartości fosforu, średniej azotu i potasu a wysokiej magnezu. Zajmowały południowe i zachodnie stoki wzniesień, dobrze nasłonecznione i umiarkowanie ciepłe. Najwyższą średnią liczbą gatunków w l zdjęciu oraz wartością wskaźnika Shannona-Wienera H' wyróżniało się zbiorowisko z Agrostis capillaris, a najniższą zbiorowisko z Anthoxanthum odoratum. Różnice w składzie florystycznym zbiorowisk, poza gatunkami dominującymi były niewielkie. Duży udział w składzie florystycznym i w pokryciu powierzchni miały gatunki łąkowe charakterystyczne dla rzędu Arrhenatheretalia i klasy Mo linio-Arrhenatheretea. Uwagę zwraca występowanie licznych gatunków ruderalnych i segetalnych, szczególnie w zbiorowisku z Agrostis capillaris, co wskazuje na porolne pochodzenie fitocenoz. Udział drzew i krzewów był największy w zbiorowisku z Anthoxanthu.modoratum, a w pokryciu powierzchni w zbiorowisku z Agrostis capillaris, Gatunki rzadkie i chronione, m. in. Platanthera bifolia, Centauriwn erythraea, Dianthus deltoides, Polygala vulgaris i Cirsium decussatum najliczniej występowały w zbiorowisku z Agrostis capillaris.

EN

Four plant communities are described in this study: Poa pratensis-Festuca rubra, with Festuca rubra, with Agrostis capillarys, and with Anthoxanthum odoratum, occurring on unused meadows and fields of Przemyskie Foothills (SE Poland) in the context of selected ecological factors, calculated with laboratory and phytoindication method by Ellenberg. The communities were identified on the basis of 222 phytosociological releves mare in 2006-2010. Species richness and S-W biodiversity index were taken into consideration. The distinguished communities occurred on mesie mineral and acidic soils with low phosphorus, intermediate nitrogen and potassium, and high magnesium contents. Most commonly they developed on insolated, intermediately warm sites of south and western slopes. The highest average species richness and S-W H' values had communities with Agrostis capillaris, and the lowest with Anthoxanthum odoratum. Except for the dominating species, differences in floristic compositions were slight. Meadow species of the Arrhenatheretalia order and Molinio-Arrhenatheretea class had a substantial share in the floristic composition. There was a conspicuous occurrence of numerous ruderal and segetal species, particularly in the Agrostis capillaris community, which indicates the origin of field-grasslands. The share of trees and shrubs was the highest in the community with Anthoxanthum odoratum, while their cover in the community with Agrostis capillaris. Protected and rare species, such as Platanthera bifolia, Centaurium erythraea, Dianthus deltoides, Polygala vulgaris, and Cirsium decussatum, most commonly occurred in the community with Agrostis capillaris.

Słowa kluczowe

PL

zbiorowisko roślinne; nieużytkowane łąki; odłogowane pola; pochodzenie porolne łąk; bioróżnorodność; Pogórze Przemyskie; ochrona czynna

EN

plant community; unused meadows; fallowed fields; origin of field-grasslands; biodiversity; Przemyskie Foothills; conservation

• Wydawca: Bydgoskie Towarzystwo Naukowe
• Czasopismo: Ekologia i Technika
• Rocznik: 2012
• Tom: R. 20, nr 5
• Strony: 294--305
• Opis fizyczny: Bibliogr. 26 poz., tab.

Twórcy

autor

Wolański P.

autor

Rogut K.

• Uniwersytet Rzeszowski, Wydział Biologiczno-Rolniczy, Katedra Agroekologii i Architektury Krajobrazu, 35-601 Rzeszów, ul. M. Ćwiklińskiej 2/D3

Bibliografia

• 1. Bać S., Koźmiński C., Rójek M. 1993. Agrometeorologia. PWN, Warszawa, ss. 249.
• 2. Balcerkiewicz S., Pawlak G. 1997. Polana śródleśna po kilkunastu latach od zaprzestania użytkowania rolniczego (Studium geobotaniczne). Przegląd Przyrodniczy, VIII(l/2): 149-154.
• 3. Barabasz B. 1994. Wpływ modyfikacji tradycyjnych metod gospodarowania na przemiany roślinności łąk i pastwisk z klasy Molinio-Arrhenatheretea. Wiad. Bot. 38(1/2): 85-94.
• 4. Barabasz B. 1997. Zmiany roślinności łąk północnej części Puszczy Niepołomickiej w ciągu 20 lat. Studia Naturae 43: 1-99.
• 5. Barabasz-Krasny B. 2002. Sukcesja roślinności na łąkach, pastwiskach i nieużytkach porolnych Pogórza Przemyskiego. Fragm.. Flor. et Geobot. Polonica, Suppł. 4, ss. 81.
• 6. Barabasz-Krasny B. 2011. Zróżnicowanie roślinności i sukcesja wtórna na odłogach wielkopowierzchniowych Pogórza Przemyskiego. Wyd. Instytut Botaniki im. W. Szafera, PAN, Kraków, ss. 179.
• 7. Dubiel E. 1984. Dolina Wierzbanówki: Rozwój roślinności na odłogach. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. DCCV1I1(12): 97-111.
• 8. Ellenberg H., Weber Hę., Duli R., Wirth V„ Werner W., Paulissner D. 1992. Zeigerwerte von Pflanzen iri Mitteleuropa. Scripta Geobot. 18: 1-258
• 9. Grzegorczyk S., Grabowski K., Benedycki S. 1999. Wpływ braku użytkowania na kształtowanie się roślinności łąkowej obiektu Siód-mak. Folia Univ. Agric. Stetin., 197, Agric. 75: 107-112.
• 10. Kompała-Bąba A., Baba W. 2007. Przemiany składu florystycznego zbiorowisk łąkowych Kotliny Dąbrowskiej (Wyżyna Śląska) jako wynik zaprzestania tradycyjnych form użytkowania i degradacji środowiska. Acta BotanicaWarmiae et Masuriae, 4: 173-186.
• 11. Kondracki J. 2002. Geografia regionalna Polski. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa, ss. 440.
• 12. Kornaś J. 1990. Jak i dlaczego giną nasze zespoły roślinne. Wiad. Bot. 34(2): 7-16.
• 13. Kornaś J., Dubiel E. 1991. Land use vegetation changes in the hay meadows of the Ojców National Park during the last thirty years Veroff. Geobot. Inst. ETH, Stiftung Rubel, Zurich, 106: 208-231.
• 14. Krebs J. Ch. 2001. Ekologia. Wyd. PWN, Warszawa, ss. 658.
• 15. KryszakA., Kryszak J., GryniaM. 2007. Zmiany degradacyjne na łąkach i pastwiskach wyłączonych z użytkowania. Acta Botanica Warmiae et Masuriae, 4: 205-214.
• 16. Kryszak J., Kryszak A. 2007. Użytkowanie a walory przyrodnicze zbiorowisk łąkowych. Fragm. Agron. XXIV, 3(95): 258-267.
• 17. Kucharski L., Pierzanowska J. 2004. Niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris), [W:] Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 -podręcznik metodyczny. T. 3. Murawy, łąki, ziołorośla, wrzosowiska, zarośla, (red. J. Her-bich), Ministerstwo Środowiska, Warszawa: 192-211.
• 18. Matuszkiewicz W. 2008. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Vad. Geobot., PWN, Warszawa, ss. 537.
• 19. Mirek Z., Piękoś-Mirkowa H., Zając A., Zając H. 2002. Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. W. Szafer Inst. of Bot., Polish Acad. of Sciences, Kraków, ss. 442.
• 20. Pawłowski B. 1977. Skład i budowa zbiorowisk roślinnych oraz metody ich badania. [W: ] Szata roślinna Polski, T. l: 237-269, (red. W Szafer, K. Zarzycki). PWN, Warszawa.
• 21. Skrzyczyńska J., Stachowicz P. 2007. Zbiorowiska roślinne odłogów Podlaskiego Przełomu Bugu. Acta Botanica Warmiae et Masuriae 4: 187-203.
• 22. Stypiński R, Grobelna D. 2000. Kierunki sukcesji zbiorowisk roślinnych na zdegradowanych i wyłączonych z użytkowania dawnych terenach łąkowych. Łąk. Poi. 3: 151-158.
• 23. Szoszkiewicz K., Szoszkiewicz J. 1999. Ocena różnorodności gatunkowej wybranych fitocenoz łąkowych o zróżnicowanej wartości rolniczej. Zesz. Nauk. AR w Szczecinie, Rolnictwo 197(75): 307-312.
• 24. Trąba Cz., Wolański P., Oklejewicz K. 2004. Zbiorowiska roślinne nieużytkowanych łąk i pól w dolinie Sanu. Łąk. Poi. 7: 204-238.
• 25. Trzaskoś M., Niedźwiecki E., Malinowski R. 2007. Wpływ warunków siedliskowych i zaniechania pratotechniki na zmiany florystyczne w zbiorowiskach łąkowych na madach rzecznych polderu Cedyńskiego Parku Krajobrazowego. Acta Bot. War. et Mas. 4: 239-251.
• 26. Wład P. 1996. Województwo przemyskie - zarys geograficzny. Biblioteka Przemyska XXXI, Wydawnictwo Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Przemyślu, ss. 246.