Lead and zinc concentrations in livers and kidneys of roe deer (Capreolus capreolus) from various regions of the Malopolska province

• Autorzy: Wieczorek J. , Gambuś F.

Warianty tytułu

PL

Zawartość ołowiu i cynku w wątrobie i nerkach saren (Capreolus capreolus) z różnych rejonów województwa małopolskiego

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The results of lead and zinc concentrations determined in livers and kidneys of roe deer killed in various areas of the Malopolska province differently liable to anthropogenic pollution were presented. Altogether 179 liver sampIes and 163 kidney samples were analysed. Mean lead concentrations in the tested organs were relatively little diversified, on an average 2.5 mg · kg^-1 d.m. was found in liver and 3.2 mg · kg^-1 d.m. in kidneys. The highest lead concentrations in roe deer internal organs were found in animals inhabiting the north-west part of the province adjoining the Olkusz-Bukowno region of lead-and-zinc ore exploitation. This metal content in livers and kidneys of roe deer from Malopolska were comparable with mean lead concentrations found in the analogous organs of animals from the whole area of Poland, but as much as four times higher than the mean contents in animals living in the north of Poland. Mean contents ofzinc in roe deer livers and kidneys were respectively 108.2 mg and 178.6 mg · kg^-1 d.m. and did not diverge from average concentrations of this element found in terrestrial mammals. Mean concentrations of this metal in the studied organs of roe deer from different regions of Malopolska were significantly diversified. The highest amounts of zinc in internal organs were noted in animals hunted in the areas situated south of Krakow, where relatively strongly acidified soils are prevalent. On the other hand the least quantities of this element accumulated in the livers of roe deer from the Krynica region and in kidneys of animals inhabiting the areas north of Kraków.

PL

W pracy zamieszczono wyniki oznaczeń zawartości ołowiu i cynku w wątrobie i nerkach saren upolowanych na terenach województwa małopolskiego w różnym stopniu narażonych na zanieczyszczenia pochodzenia antropogennego. Łącznie przeanalizowano 179 próbek wątroby i 163 próbki nerek. Średnia zawartość ołowiu w badanych narządach była stosunkowo mało zróżnicowana i wynosiła średnio w wątrobie 2,5 mg · kg^-1 d.m., a w nerkach 3,2 mg · kg^-1s.m. Największe koncentracje ołowiu w narządach wewnętrznych saren stwierdzono u zwierząt bytujących w północno-zachodniej części województwa, sąsiadujących z rejonem wydobycia rud ołowiowo-cynkowych Olkusz-Bukowno. Zawartości tego metalu w wątrobie i nerkach saren z Małopolski były porównywalne ze średnimi zawartościami ołowiu w analogicznych narządach zwierząt pochodzących z całego obszaru Polski, ale aż czterokrotnie większe w porównaniu do średnich zawartości u osobników żyjących na północnych terenach naszego kraju. Średnie zawartości cynku w wątrobie i nerkach saren wynosiły odpowiednio 108,2 mg and 178,6 mg · kg^-1 s.m. i nie odbiegały od przeciętnych koncentracji tego pierwiastka spotykanych u ssaków lądowych. Średnie koncentracje tego metalu w badanych narządach saren z poszczególnych rejonów Małopolski były istotnie zróżnicowane. Największe ilości cynku w organach wewnętrznych odnotowano u zwierząt pozyskanych na obszarach leżących na południe od Krakowa, wyróżniających się glebami stosunkowo silnie zakwaszonymi. Natomiast najmniej tego pierwiastka znaleziono w wątrobach saren z okolic Krynicy i w nerkach osobników bytujących na terenach na północ od Krakowa.

Słowa kluczowe

EN

lead; zinc; liver; kidneys; roe deer

PL

ołów; cynk; wątroba; nerki; sarna

• Wydawca: Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
• Czasopismo: Chemia i Inżynieria Ekologiczna
• Rocznik: 2004
• Tom: Vol. 11, nr 4-5
• Strony: 385--393
• Opis fizyczny: Bibliogr. 18 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Wieczorek J.

• Department of Agricultural Chemistry, University of Agriculture, Al. A. Mickiewicza 21, 31-120 Kraków, tel. 0/.../12/662 43 49, tel./fax 0/.../12/662 43 41

autor

Gambuś F.

• Department of Agricultural Chemistry, University of Agriculture, Al. A. Mickiewicza 21, 31-120 Kraków, tel. 0/.../12/662 43 49, tel./fax 0/.../12/662 43 41

Bibliografia

• [1] Kabata-Pendias A. and Pendias H.: Biogeochemia pierwiastków śladowych. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa 1999, pp. 397.
• [2] Tokarz M. and Turzański P. (eds.): Ocena stanu zanieczyszczenia gleb województwa małopolskiego metalami ciężkimi i siarką. Bibl. Monitor. Środow., PIOŚ, Kraków 1999, pp. 117.
• [3] Turzański P. and Wertz J. (eds.); Raport o stanie środowiska w województwie małopolskim w 1999 roku. Bibl. Monitor. Środow., PIOŚ, Kraków 2000, pp. 283.
• [4] Brandys J. (ed.): Toksykologia. Wyd. UJ, Kraków 1999, pp. 302.
• [5] Seńczuk W.: Toksykologia. Wyd. Lekarskie PZWL, Warszawa 1999, pp. 888.
• [6] Kołacz R. and Bodak E. [in:] Ekotoksykologiczne problemy chowu zwierząt w rejonach skażeń metalami, (eds.) Bodak E. and Dobrzański Z., Centrum Badawczo-Projektowe Miedzi “Cuprum”, Wrocław-Rudna 1997, 43-54.
• [7] Zabłocki Z., Fudali E., Podlasińska J. and Kiepas-Kokot A.: Pozarolnicze obciążenia środowiska. Wyd. AR. Szczecin 1998, pp. 269.
• [8] Gambuś F.: Zesz. Nauk. AR, Kraków, Ser. Rozpr. Habii., 1993, (176).
• [9] Grodzińska K. (ed.); Monitoring ekologiczny województwa krakowskiego w latach 1993-1995. Bibl. Monitor. Środow., PIOŚ, Kraków 1996, pp. 48.
• [10] Wieczorek J. and Gambuś F.: Chem. Inż. Ekol., 2003, 10(9), 991-999.
• [11] Szkoda J. and Żmudzki J.: Med. Wet., 2001, 57(12), 883-886.
• [12] Falandysz J.: Sci. Total Environ., 1994, 141, 59-73.
• [13] Find'o S.. Heli P.. Farkaš J., Maňkovská B., Žilinec M., Stanovsky M. and Z. Jagdwiss.: 1993, 39, 181-189.
• [14] Froslie A., Silversten T. and Lochmiller R. [in:] Ecotoxicology of Wild Mammals, (eds.) Shore R. and Rattner B., John Wiley and Sons Ltd., Chichester 2001, 497-550.
• [15] Turzański P. and Wertz J. (eds.); Raport o stanie środowiska w województwie krakowskim w 1996 roku. Bibl. Monitor. Środow., PIOŚ, Kraków 1997, pp. 287.
• [16] Żmudzki J. and Michalska K.: Med. Wet., 1992, 48(3), 127-129.
• [17] Trafas M., Gruszczyński S., Gruszczyńska J. and Zawodny Z.: Zesz. Nauk. AGH, 1368, Sozologia i Sozotechnika, 1990, (32), 143-162.
• [18] Niemyska-Łukaszuk J., Miechówka A. and Mazurek R.: Zesz. Nauk. AR, Kraków, 1997, (315), 133-144.