Z dziejów klasycyzmu na Łotwie na przykładzie Pałacu Mezotne

• Autorzy: Tołłoczko Z.

Warianty tytułu

EN

From the history of classicism łn Latvia on the example of Mezotne palace

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Artykuł jest poświęcony dziejom budowy i konserwacji pałacu Mezotne, położonego koło miasta Bauska. Obiekt ten należy do najcenniejszych przykładów klasycyzmu w Republice Łotewskiej. Pałac został wzniesiony w latach 1798-1802 przez J.G.A. Berlitza i G. Quarenghiego i był darem Katarzyny II Wielkiej dla Charlotty von Lieven, guwernantki i wychowawczyni czworga wnucząt carowej. Nie tylko cesarzowa, ale jej syn Paweł I oraz jego synowie, Aleksander I i Mikołaj I, okazywali wdzięczność Charlottcie von Lieven, obsypując ją najwyższymi tytułami arystokratycznymi, co ułatwiło temu rodowi niebywałą karierę zarówno w Imperium, jak i w Europie. Tak zatem losy pałacu ściśle wiążą się z ważnymi obszarami historii XIX stulecia. Na uwagę zasługuje fakt, że pałac Mezotne został zaprojektowany w stylu palladianizmu angielskiego, którego prekursorem w Rosji był właśnie G. Quarenghi, i w tym sensie zalicza się ten obiekt, w łotewskiej literaturze przedmiotu, do kręgu sztuki okresu romantyzmu. Takie stanowisko potwierdzają znaczące akcenty empiru występujące w wyposażeniu wnętrz.

EN

Built between 1798-1802 by J.G.A. Beritz and G. Quarenghi, the castle of baroness Charlotte von Lieven is one of the most remarkable monuments of Classicism in Latvia. It is located on the right bank of the Lielupe river, 10 km westwards from the Riga-Bauska motorway. J.G.A. Berlitz, who was in charge of the construction work, slightly changed one of the designs worked out by G. Quarenghi, thus creating a magnificent three-storey building with powerfully projected bay windows in both wings. An lonic four-column portico of the main entrance, facing the courtyard on the front side, and a semi-circular apse, facing a picturesque landscape park in the rear side of the building, mark the central axis of the strictly symmetrical composition. One of the artistically most impressive interiors is the Cupola Hall adomed with painted imitation of lacunae (restored in the 1970s). Comprehensive restoration and reconstruction work was carried out in 2000-2001, when a hotel, cafeteria and restaurant as well as premises for conferences and exhibitions were made.

Słowa kluczowe

PL

empire; historia; historia architektury; klasycyzm; konserwacja zabytków; Łotwa; palladianizm angielski; Rosja

EN

classicism; empire; English Palladianism; history; history of architecture; Latvi; preservation of monuments; Russia

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej im. Tadeusza Kościuszki
• Czasopismo: Czasopismo Techniczne. Architektura
• Rocznik: 2006
• Tom: R. 103, z. 14-A
• Strony: 115--132
• Opis fizyczny: Bibliogr. 24 poz.,

Twórcy

autor

Tołłoczko Z.

• Instytut Historii Architektury i Konserwacji Zabytków, Wydział Architektury, Politechnika Krakowska, ul. Warszawska 24, Kraków

Bibliografia

• T. Chrzanowski, Sztuka w Polsce od I do III Rzeczypospolitej. Zarys dziejów, Warszawa 1998, s. 265 i n..
• J. Białostocki, Sztuka cenniejsza niż złoto. Opowieść o sztuce europejskiej naszej ery, Warszawa 2001, s. 569 i n..
• T.S. Jaroszewski, Od klasycyzmu do nowoczesności. O architekturze polskiej XVIII, XIX i XX wieku, Warszawa 1996, s. 9-15.
• Z. Tołłoczko, Główne nurty historyzmu i eklektyzmu w sztuce XIX wieku, t. I. Architektura, Kraków 2005, s. 7-80.
• L. Bremša, A. Brasliņa, D. Bruġis, S. Pelše, I. Pujāte, Latvijas mākslas vēsture, Rīga 2003, s. 199 i n..
• J. Krastiņš, Rīgas arhitektūras meistari 1850-1940, The masters of architecture of Riga, Rīga 2002, s. 10 i n..
• D. Dolgner, Architektur im 19. Jahrhundert. Ludwig Bohnstedt. Leben und Werk, Weimar 1979, s. 255 i n..
• Z. Tołłoczko, Architektura i społeczeństwo. Przegląd zagadnień budownictwa i urbanistyki w Niemczech od około roku 1850 do około roku 2000. Od późnoromantycznego historyzmu do późnego socmodernizmu, Kraków 2005, s. 11 -54.
• F. Claudon et al., Encyklopedia romantyzmu. Malarstwo, rzeźba, architektura, literatura, muzyka, Warszawa 1992, s. 199-200.
• D. Dolgner, Historismus. Deutsche Baukunst 1815-1900, Leipzig 1993, s. 66 i n.
• Z. Tołłoczko, „Sen architekta" czyli o historii i historyzmie architektury XIX i XX wieku. Studia i materiały, Kraków 2002, s. 11-96.
• G. Ābols, The Contribution of History to Latvian Identity, Riga 2003.
• I. Lancmanis, Liepāja no baroka līdz klasiscismam, Rīga 1983; Ernst Johann Biron. 1690--1990. Katalog der Ausstellung im Schloss Rundāle/Ruhental, Rīga 1993.
• Z. Tołłoczko, Barok i rokoko na Łotwie. Pałac Książąt Kurlandii w Jełgawie. Kartki z dziejów budowy i konserwacji, Wiadomości Konserwatorskie (w druku).
• J. Krastiņš, I. Strautmanis, Rīga. The Complete Guide to Architecture, Rīga 2004, s. 326.
• A. Bilmanis, A History of Latvia, Westport 1951.
• A.V. Berkis, The Reign of Duke James in Curland, 1638-1682, Lincoln 1960.
• I. Lancmanis, Mežotnes pils, Rīga 1993.
• J. Orieux, Talleyrand czyli niezrozumiany sfinks, Warszawa 1989, s. 448 i n.
• A. von Lieven, Urkunden und Nachrichten zu einer Familiengeschichte der Barone, Freiherren und Fursten Lieven, II Theil. Die Lieven in Kurland und in den Grenzgebieten von Litauen, Mitau 1911, s. 482 i n.
• J. Krastiņš, Mežaparks, Rīga 1997.
• S. Diewiatow, J. Żurawlewa, Pałace Kremla, Warszawa 2004, s. 129 i n..
• D. Watkin, Historia architektury zachodniej, Warszawa 1996, s. 365.
• I. Lancmanis, I. Janele, Mežotnes muiža, Rīga 1993, s. 1-26.