Główne elementy paleogeograficzne Zachodnich Karpat zewnętrznych w późnej jurze i wczesnej kredzie

• Autorzy: Golonka J. , Krobicki M. , Waśkowska-Oliwa A. , Vasicek Z. , Skupien P.

Warianty tytułu

EN

Main paleogeographical elements of the West Outer Carpathians during Late Jurassic and Early Cretaceous times

• Konferencja: JURASSICA VII : Żywiec/Stramberk, 27--29.09.2008 : artykuły wprowadzające i objaśnienia do wycieczki terenowej. --- Na k. tyt. dod.: Utwory przełomu jury i kredy w zachodnich Karpatach fliszowych polsko-czeskiego pogranicza
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Praca koncentruje się na elementach ważnych dla zrozumienia paleogeografii Zachodnich Karpat zewnętrznych w późnej jurze i wczesnej kredzie w nawiązaniu do litostratygrafii różnych stref facjalnych i opracowania skał macierzystych tworzących się w tym okresie. Opisano szereg elementów paleograficznych: Tetyda alpejska i basen magurski, grzbiet ślaski, basen seweryńsko-mołdawidzki oraz platforma północnoeuropejska. W obrębie tej platformy wyróżniono strefy wyniesione: grzbiet Baska-Inwałd oraz pawłowska platforma węglanowa, a także strefy basenowe: basen bachowicki i basen mikułowski.

EN

The present paper concentrates on the elements important to understanding the paleogeography of the West Carpathians during Late Jurassic and Early Cretaceous times. These elements are linked to the lithostratigraphy of the various facies zones as well as occurrence of hydrocarbon source rocks. Several paleogeographic elements have been described: the Alpine Tethys, Magura Basin, Silesian Ridge, Severin-Moldavidic Basin and North European Platform. The uplifted and basinal zones were distinguished within the platform. The Baska-Inwałd Ridge and Pavlov Carbonate Platform belong to the uplifted elements, while Bachowice and Mikulov basins represent the basinal zones.

Słowa kluczowe

PL

Karpaty zewnętrzne; paleogeografia; tektonika płyt; jura późna; kreda wczesna

EN

Outer Carpathians; paleogeography; plate tectonics; Late Jurassic; Early Cretaceous

• Wydawca: Wydawnictwa AGH
• Czasopismo: Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie
• Rocznik: 2008
• Tom: T. 34, z. 3/1
• Strony: 61--72
• Opis fizyczny: Bibliogr. 54 poz., rys.

Twórcy

autor

Golonka J.

• Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska; al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków

autor

Krobicki M.

• Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska; al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków

autor

Waśkowska-Oliwa A.

• Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska; al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków

autor

Vasicek Z.

• Academy of Sciences of the Czech Republic, Institute of Geonics; Studentska 1768, 70800 Ostrava-Poruba, Czech Republic

autor

Skupien P.

• VSB-Technical University, Institute of Geological Engineering, 17.listopadu, Ostrava-Poruba, Czech Republic

Bibliografia

• Adamek J., 2005. The Jurassic floor of the Bohemian Massif in Moravia — geology and paleogeography. Bulletin of Geosciences, 80, 4, 291-305.
• Aubrecht R. & Tunyi L, 2001. Original orientation of neptunian dykes in the Pieniny Klippen Belt (Western Carpathians): the first results. Contributions to Geophysics and Geodesy,31, 557-578.
• Balintoni I.C., 1998. An evolutionary model for the rift of external Carpathian flysch basin. Studia Universitatis Babes-Bolyai, Geologia, 42, 119 —131.
• Balintoni I.C., 2001. The structure of the Romanian territory. W: Bucur I.I., Filipescu S. & Sasaran E. (eds), Algae and carbonate platforms in the western part of Romania (4th Regional Meeting of IFAA, Cluj-Napoca, Romania, August 29 — September 5, 2001): Field trip Guide Book, p. l- 8, Cluj University Press.
• Birkenmajer K., 1986. Stages of structural evolution of the Pieniny Klippen Belt, Carpathians. Studia Geologica Polonica, 88, 7-32.
• Burtan J., Chowaniec J., & Golonka J., 1984, Wstępne wyniki badań nad egzotycznymi skałami węglanowymi z zachodniej części polskich Karpat fliszowych. Biuletyn Instytutu Geologicznego, 346, 147-159.
• Dercourt J., Gaetani M., Vrielynck B., Barrier E., Biju-Duval B., Brunet M.F., Cadet J.P., Crasquin S. & Sandulescu M. (eds)., 2000. Peri-Tethys Palaeogeographical Atlas, Paris.
• Elias M., 1970. Litologie a sedimentologie szlezske jednotky v Moravoslezskych Beskydech. Sbornik Geologickych Ved, Geologie, 18, 7-99.
• Elias M., 1979. Facies and paleogeography of the Silesian unit in the western part of the Czechoslovak Flysch Carpathians. Vestnik Ustredniho ustavu geologickeho, 54, 6, 327-339.
• Elias M., 1984. Facies and paleogeography of the Jurassic in the western part of the Outer Flysch Carpathians in Czechoslovakia. Sbornik Geologickych Ved, Geologie, 39, 105-170.
• Elias M. & Eliasova H., 1984. Facies and paleogeography of the Jurassic in the western part of the Outer Flysch Carpathians in Czechoslovakia. Sbornik Geologickych Ved, Geologie, 39, 105 —170.
• Elias M., Vasicek Z. & Skupien P., 2003. Zakladni rysy pozdnejurske a spodnokridove sedimentace ve slezske jednotce na ceske, uzemi (vnejsi Zapadni Karpaty). Sbornik vedeckych Praci Vysoke Skoly banske - TU, Rada hornicko-geologicka, Monografie, 8, 117-126.
• Faryad S.W., 1997. Petrological model for blueschist facies metamorphism in the Pieniny Klippen Belt. W: Grecula P., Hovorka D. & Putis M. (eds), Geological evolution of the Western Carpathians. Mineralia Slovaca-Monograph, Bratislava, 155-162.
• Faryad S.W., Shulmann K. & Lexa O., 2004. Pre-conference field trip: structure and Metamorphism of the Meliata Unit. Geolines, 17, 113-120.
• Golonka J., 2000. Cambrian-Neogene Plate Tectonic Maps. Wydawnictwa Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, 1-125.
• Golonka J., 2004. Plate tectonic evolution of the southern margin of Eurasia in the Mesozoic and Cenozoic, Tectonophysics, 381, 235-273.
• Golonka J., 2007. Phanerozoic Paleoenvironment and Paleolithofacies Maps. Mesozoic. Kwartalnik AGH Geologia, 33, 2, 211-264.
• Golonka J. & Sikora W., 1981. Mikrofacje ścienionych sedymentacyjnie utworów jury i kredy dolnej pienińskiego pasa skałkowego w Polsce. Biuletyn Instytutu Geologicznego, 31,7-37.
• Golonka J. & Kiessling, W., 2002. Phanerozoic time scale and definition of time slices. W: Kiessling W., Flugel, E. & Golonka J. (eds), Phanerozoic reef patterns. SEPM (Society for Sedimentary Geology) Special Publication, 72, 11-20.
• Golonka J. & Krobicki M., 2001. Upwelling regime in the Carpathian Tethys: a Jurassic-Cretaceous palaeogeographic and palaeoclimatic perspective. Geological Quarterly, 45, 15-32.
• Golonka J. & Krobicki M., 2004. Jurassic paleogeography of the Pieniny and Outer Carpathian basins. Rivista Italiana di Paleontologia e Stratigrafia, 110, 5-14.
• Golonka J., Oszczypko N. & Ślączka A., 2000. Late Carboniferous—Neogene geodynamic evolution and paleogeography of the Circum-Carpathian region and adjacent areas. Annales Societatis Geologorum Poloniae, 70, 107-136.
• Golonka J., Krobicki M., Oszczypko N., Ślączka A. & Słomka T., 2003. Geodynamic evolution and palaeogeography of the Polish Carpathians and adjacent areas during Neo-Cimmerian and preceding events (latest Triassic-earliest Cretaceous). W: McCann T. & Saintot A. (eds), Tracing tectonic deformation using the sedimentary record. Geological Society of London, Special Publication, 208, 138-158.
• Golonka J.. Krobicki M., Matyszkiewicz J., Olszewska B., Ślączka A. & Słomka T., 2005. Geodynamics of ridges and development of carbonate platform within the Carpathian realm in Poland. Slovak Geological Magazine, 11, 5-16.
• Golonka J. Gahagan L., Krobicki M., Marko F., Oszczypko N. & Ślączka A., 2006a. Plate Tectonic Evolution and Paleogeography of the Circum-Carpathian Region. W: Golonka J. & Picha F. (eds), The Carpathians and their foreland: Geology and hydrocarbon resources. American Association of Petroleum Geologists, Memoir, 84, 11-46.
• Golonka J., Krobicki M., Oszczypko N. & Ślączka A., 2006b. Modelowanie palinspastyczne i mapy paleogeograficzne Karpat w fanerozoiku. W: Oszczypko N., Uchman A. & Malata E. (eds), Rozwój paleotektoniczny basenów Karpat zewnętrznych i pienińskiego pasa skałkowego. Instytut Nauk Geologicznych Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, 19-43.
• Golonka J., Vasicek Z., Skupien P., Waśkowska-Oliwa A., Krobicki M., Cieszkowski M., Ślączka A. & Słomka T., 2008a. Litostratygrafia osadów jury i dolnej kredy zachodniej części Karpat zewnętrznych. W: Krobicki M. (Ed.), Utwory przełomu jury i kredy w zachodnich Karpatach ,fliszowych polsko-czeskiego pogranicza, Jurassica VII, 27-29.09.2008 - Żywiec/Stramberk. Kwartalnik AGH Geologia, 34, 3/1, 9-31.
• Golonka J. Matyasik I., Więcław D., Waśkowska-Oliwa A., Krobicki M., Strzeboński P., Skupien P. & Vasicek Z., 2008b. Górnojurajsko-dolnokredowe skały macierzyste w zachodniej części Karpat fliszowych. W: Krobicki M. (Ed.), Utwory przełomu jury i kredy w zachodnich Karpatach fliszowych polsko-czeskiego pogranicza, Jurassica VII, 27-29.09.2008 -Żywiec/Stramberk. Kwartalnik AGH Geologia, 34, 3/1, 73-81.
• Grabowski J., Krobicki M. & Sobień K., 2008. New palaeomagnetic results from the Polish part of the Pieniny Klippen Belt, Carpathians - evidence for the palaeogeographic position of the Czorsztyn Ridge in the Mesozoic Geological Quarterly, 52, 1, 31-44.
• Grabowski J., Krzemiński L., Nescieruk P., Szydło A., Paszkowski A., Pecskay Z. & Wójtowicz A., 2003. Geochronology of teschenitic intrusions in the Outer Western Carpathians of Poland - constraints from 40K/40Ar ages and biostratigraphy. Geologica Carpathica, 54, 6, 385-393.
• Grabowski J., Krzemiński, L., Nescieruk P., Paszkowski A., Szydło A., Pecskay Z. & Wójtowicz A., 2004. Nowe dane o wieku skał cieszynitowych (Karpaty zewnętrzne, jednostka śląska) - rezultaty datowań metodą K-Ar. Przegląd Geologiczny, 52, 1, 40-46.
• Kratochvilova L., Dolejsova M, Skupien P. & Vasicek Z., 2003. Obsahy organiceskeho uhliku v nejvyssi casti hradist'skeho souvrstvi a ve verovickem souvrstvi (svrchni apt, vnejsi Zapadni Karpaty, Ceska republika). Sbornik vedeckych Pracy Vysoke Skoly banske- TU Rada hornicko-geologicka, Monografie, 8, 53-64.
• Krobicki M. & Wierzbowski A., 2004. Pozycja stratygraficzna i paleogeograficzne znaczenie bajoskich wapieni krynoidowych w ewolucji pienińskiego basenu skałkowego. Tomy, Jurajskie, 2, 69-82.
• Książkiewicz M., 1965. Les cordilleres dans les mers cretacees et paleogenes des Carpates du Nord. Bulletin Societe Geologique France 7-e serie, 7, 443-455.
• Książkiewicz M., 1977a. Hypothesis of plate tectonics and the origin of the Carpathians. Annales Societatis Geologorum Poloniae, 47, 329-353.
• Książkiewicz M., 1977b. Tectonics of the Carpathians. W: Pożaryski W. (Ed.), Geology of Poland, Tectonics. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa, 476-604.
• Michalik J., 1994. Notes on the paleogeography and paleotectonics of the Western Carpathian area during the Mesozoic. Mitteilungen Osterreichische Geologische Geselschaft, 86, 101-110.
• Narębski W., 1990. Early rifts in the evolution of western part of the Carpathians; geochemical evidence from limburgite and teschenite rock series. Geologicky Zbornik- Geologica Carpathica, 41, 521-528.
• Olszewska B. & Wieczorek J., 2001. Jurassic sediments and microfossils of the Andrychów Klippes (Outer Carpathians). Geologica Carpathica, 52, 217-228.
• Oszczypko N., Golonka J. Malata T., Poprawa P., Słomka T. & Uchman A., 2003. Tectonostratigraphic evolution of the Outer Carpathian basins (Western Carpathians, Poland). Mineralia Slovaca, 35, 17-20.
• Oszczypko N., Oszczypko-Clowes M., Golonka J. & Krobicki M., 2005. Position of the Marmarosh Flysch (Eastern Carpathians) and its relation to the Magura Nappe (Western Carpathians). Acta Geologica Hungarica, 48, 3, 259-282.
• Picha F., Stranik Z. & Krejci S., 2006. Geology and Hydrocarbon Resources of the Outer West Carpathians and their foreland, Czech Republic. W: Picha F. & Golonka J. (eds), The Carpathians and their foreland: Geology and hydrocarbon resources. American Association of Petroleum Geologists, Memoir, 84, 49-175.
• Poprawa P., Malata T., Pecskay Z., Banaś M., Skulich J., Paszkowski M. & Kusiak M.A., 2004. Geochronology of crystalline basement of the western Outer Carpathians' sediment source areas - preliminary data. Mineralogical Society of Poland - Special Papers, 24, 329-332.
• Sandulescu M., 1988. Cenozoic Tectonic History of the Carpathians. W: Royden L. & Horvath F. (eds), The Pannonian Basin: A study in basin evolution. American Association of Petroleum Geologists, Memoir, 45, 17-25.
• Skupien P., 2006. Obsahy organickeho uhliku a palynofacie spodni kridy slezske jednotky. Zpravy o geologickych vyzkumech v roce 200, Praha, 45-48.
• Słomka T., 1986a. Analiza sedymentacji warstw cieszyńskich metodami statystyki matematycznej. Annales Societatis Geologorum Poloniae, 56, 227-336.
• Słomka T., 1986b. Utwory podmorskich ruchów masowych w łupkach cieszyńskich dolnych. Kwartalnik AGH Geologia, 12, 4, 25-35.
• Słomka T., 2001. Osady wczesnokredowych spływów rumoszowych w warstwach cieszyńskich rejonu Żywca. Kwartalnik AGH Geologia, 27, 1, 89-110.
• Słomka T., Golonka J., Krobicki M., Matyszkiewicz J., Olszewska B., Oszczypko N. & Wieczorek J., 2004. Znaczenie egzotyków w rekonstrukcjach budowy geologicznej obszarów źródłowych i geotektonicznej ewolucji basenów karpackich. W: Krobicki M. (Ed.), Egzotyki karpackie - znaczenie w rekonstrukcjach paleogeograficzno-geotektonicznych, Ogólnopolskie seminarium, 13 grudnia 2004, Kraków, 5-8.
• Słomka T., Malata T., Leśniak T., Oszczypko N. & Poprawa P., 2006. Ewolucja basenu śląsko- -podśląskiego. W: Oszczypko N., Uchman A. & Malata E. (eds), Rozwój paleotektoniczny basenów Karpat zewnętrznych i pienińskiego pasa skałkowego, Instytut Nauk Geologicznych Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, 111-126.
• Ślączka A., Oszczypko N., Malata E. & Cieszkowski M., 1999. An early history of the Outer Carpathian basin. Geologica Carpathica, 50, 170-172.
• Ślączka A., Kruglow S., Golonka J., Oszczypko N. & Popadyuk I., 2006. The General Geology of the Outer Carpathians, Poland, Slovakia, and Ukraine. W: Golonka J. & Picha F. (eds), The Carpathians and their foreland, Geology and hydrocarbon resources, American Association of Petroleum Geologists, Memoir, 84, 221-258.
• Unrug R., 1968. Kordyliera śląska jako obszar źródłowy materiału klastycznego piaskowców fliszowych Beskidu Śląskiego i Beskidu Wysokiego (polskie Karpaty zachodnie). Rocznik Polskiego Towarzystwa Geologicznego, 38, 1, 81-164.
• Vasicek Z., Michalik J. & Rehakova D., 1994. Marly Cretaceous stratigraphy, paleogeography and life in the Western Carpathians. Beringeria, 10, 1-169.