PL
 |
EN
Preferencje help
Polish version English version Język
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników

Znaleziono wyników: 26

Liczba wyników na stronie
first rewind previous Strona / 2 next fast forward last
Wyniki wyszukiwania
Wyszukiwano:
w słowach kluczowych:  paleogeography
help Sortuj według:

help Ogranicz wyniki do:
first rewind previous Strona / 2 next fast forward last
1
Content available Katalog basenów sedymentacyjnych Polski
Cymerman Zbigniew, Grabowski Jacek, Jasionowski Marek, Kasiński Jacek, Kiersnowski Hubert, Krobicki Michał, Leszczyński Krzysztof, Narkiewicz Marek, Pacześna Jolanta, Peryt Tadeusz
Prace Państwowego Instytutu Geologicznego
|
2023
|
T. 207
9--90
PL
Na obszarze Polski wyróżniono 48 basenów sedymentacyjnych obejmujących utwory od ediakaru po pliocen. Opierając się głównie na dostępnych opracowaniach publikowanych, w tym kartograficznych, określono granice basenów, stosując oprogramowanie ArcGIS, a także zestawiono krótkie opisy poszczególnych jednostek. W opisach zarysowano ich zasadnicze cechy: plan strukturalny, wiek wypełnienia osadowego i jego charakterystykę, powierzchnię wychodni, zasięg regionalny na tle elementów tektoniki i paleogeografii oraz genezę. Baseny zaliczono do czterech ogólnych kategorii regionalnych: epikontynentalne (24), włączone w górotwór (14), śródgórskie (4) i związane z terranami (6). Większość opisanych jednostek (32) należy do basenów wychodzących poza granice Polski. Powierzchnia wychodni basenów (w granicach kraju) mieści się w szerokim zakresie: od 11 km2 (basen zgorzelecki) do 284 761 km2 (mezozoiczny basen Niżu Polskiego), przy średnim obszarze 27 290 km2. Nieliczne baseny (w zależności od interpretacji podłoża: 9–15) są rozwinięte bezpośrednio na fundamencie krystalicznym, znaczna większość została nałożona na jednostki powstałe wcześniej, nierzadko w wyniku reaktywacji dawniejszych ram tektonicznych. Głównie na podstawie prac publikowanych przedstawiono zarys genezy poszczególnych basenów, a także wstępnie zaliczono je do ośmiu kategorii genetycznych: obrzeże pasywne, pasmo fałdowo-nasuwcze, basen: przedgórski, przedłukowy, pull-apart, śródkratoniczny, ryftowy i załukowy. Baseny poligenetyczne, o wieloetapowej historii rozwoju, zaliczono do kategorii odnoszącej się do etapu inicjacji basenu. Luki w rozpoznaniu niektórych opisanych basenów sprawiają, że w miarę dopływu nowych materiałów badawczych może ulec zmianie ich definicja, ewentualnie nastąpi ich wewnętrzny podział regionalny lub stratygraficzny, czy też połączenie z sąsiednimi jednostkami.
EN
The catalogue provides description of 48 sedimentary basins from the territory of Poland, comprising deposits from Ediacaran to Pliocene. Basin boundaries in the Arc GIS format, as well as short descriptions of particular units, have been based mainly on published data, including cartographic materials. Descriptions include essential characteristics such as: structural plan, age and general features of a sedimentary fill, regional extent against tectonic and paleogeographic boundaries, and brief genetic considerations. The basins were ascribed to four general regional categories: epicontinental (24 units), incorporated in an orogen (14), intramontane (4), and associated with allochthonous terranes (6). The basin area, defined here as the present area of outcrops or subcrops, ranges from 11 km2 (Zgorzelec Basin) to 284,761 km2 (Mesozoic Basin of the Polish Lowlands), with a mean of 27,290 km2. Most of the described units (32) extend beyond the Polish territory into surrounding countries. Some basins (depending on the basement interpretation: 9-15) are developed directly on a crystalline basement. Majority of basins onlap earlier units, commonly due to reactivation of the pre-existing tectonic framework. A brief review of mechanisms that led to basin formation allowed the authors to ascribe the units to eight genetic categories: passive margin, fold-and-thrust belt, foreland, fore-arc, pull-apart, intracratonic, rift, and back-arc basins. In several instances of polygenetic (polyhistory) basins they were included to a category corresponding to the initial stage of basin development. The present study pinpoints some gaps in our knowledge of particular basins. Once filled, they may lead to changes in basin concepts and definitions, and also to their further subdivision or, conversely, unification.
2
Content available Geological setting and lithological inventory of the Czarna Woda conglomerates (Magura Nappe, Polish Outer Carpathians)
Oszczypko Nestor, Oszczypko-Clowes Marta, Olszewska Barbara
Acta Geologica Polonica
|
2020
|
Vol. 70, no. 3
397--418
EN
During the late Oligocene to early Miocene the residual Magura Basin was located along the front of the Pieniny Klippen Belt (PKB). This basin was supplied with clastic material derived from a south-eastern direction. In the Małe (Little) Pieniny Mts. in Poland, the late Oligocene/early Miocene Kremna Fm. of the Magura Nappe (Krynica subunit) occurs both in front of the PKB as well as in the tectonic windows within the PKB. Lenses of exotic conglomerates in the Kremna Fm. contain frequent clasts of Mesozoic limestones (e.g. limestones with “filaments” microfacies and Urgonian limestones) and Eocene shallow-water limestones. Fragments of crystalline and volcanic rocks occur subordinately. The provenance of these exotic rocks could be probably connected with Eocene exhumation and erosion of the SE part of the Dacia and Tisza Mega-Units.
3
Content available The late Cenomanian oyster Lopha staufferi (Bergquist, 1944) – the oldest ribbed oyster in the Upper Cretaceous of the Western Interior of the United States
Hook S. C., Cobban W. A.
Acta Geologica Polonica
|
2016
|
Vol. 66, no. 4
609--626
EN
Lopha staufferi (Bergquist, 1944) is a medium-sized, ribbed, Late Cretaceous oyster with a slightly curved axis and a zigzag commissure; it appears suddenly and conspicuously in upper Cenomanian rocks in the Western Interior Basin of the United States. At maturity, the ribs on both valves thicken into steep flanks that allow the oyster to increase interior volume without increasing its exterior footprint on the seafloor. Lopha staufferi is the first (earliest) ribbed oyster in the Late Cretaceous of the Western Interior, but has no ancestor in the basin. It disappears from the rock record as suddenly as it appeared, leaving no direct descendent in the basin. In the southern part of the basin where it is well constrained, L. staufferi is restricted stratigraphically to the upper Cenomanian Metoicoceras mosbyense Zone (= Dunveganoceras conditum Zone in the north). Lopha staufferi has an unusual paleogeographic distribution, occurring in only two, widely scattered areas in the basin. It has been found at several localities near the western shoreline of the Late Cretaceous Seaway in west-central New Mexico and adjacent Arizona, and in localities 1,900 km (1,200 mi) to the northeast near the eastern shoreline in northeastern Minnesota, but nowhere in between. In west-central New Mexico and adjacent Arizona, L. staufferi is a guide fossil to the Twowells Tongue of the Dakota Sandstone.
4
Content available Changes in paleo-circulation and the distribution of ammonite faunas at the Coniacian–Santonian transition in central Poland and western Ukraine
Remin Z., Gruszczyński M., Marshall J. D.
Acta Geologica Polonica
|
2016
|
Vol. 66, no. 1
107--124
EN
Ammonite distribution patterns and carbon and oxygen stable isotopes from the Lipnik-Kije (Poland) and Dubovcy (Ukraine) sections allow us to propose a model of sea water paleo-circulation in central Europe for the Coniacian-Santonian interval. The tectonic evolution of the south-eastern part of Poland, and expansion of the Krukienic Island areas, appears to have been one of the most important factors affecting paleotemperatures and the distribution of ammonite faunas in the shallow, epicontinental sea in this part of Europe. In the Lipnik-Kije section, low-latitude Tethyan ammonites, especially of the genera Nowakites, Parapuzosia and Saghalinites, are mixed with the cold water loving ammonite genus Kitchinites in the Lower Santonian. In the Dubovcy section (western Ukraine), Tethyan ammonites disappear abruptly in the earliest Santonian, giving place to temperate ammonites of the Kitchinites group in the early Early Santonian and to Boreal belemnites of the genus Gonioteuthis in the Middle and Late Santonian. Despite evidence for the effects of diagenesis in both sections, bulk-rock δ18O records from the limestones support higher seawater paleotemperatures in the Polish sea and cooler conditions in the western Ukraine. The proposed paleo-circulation model and paleotemperature distribution across Europe is supported independently by changes in faunal and nannoflora evidence (ammonites, foraminifera and nannoplankton), and rather unexpectedly with the bulk δ18O data. These data allow the recognition of the end-Coniacian–Early Santonian cooling event, resulting from cold currents flowing from the north, which is traceable, with different magnitude, in several European sections. Facies changes in both sections are related to the input of terrigenous material, and linked to Subhercynian tectonic movements which affected the eastern (Ukrainian) and central (Holy Cross) segment of the Mid Polish Trough at different times. Uplift and sediment input moved westwards through time. Clastic input is detectable at the Coniacian–Santonian boundary in the Ukrainian segment. Similar facies changes reached the Holy Cross segment in Poland distinctly later, somewhen in the Middle Santonian. It is likely that tectonics together with paleo-circulation changes markedly restricted or even cut-off the western Ukraine area from Tethyan ocean influences in the Early Santonian.
5
Content available Jeszcze raz o terranach w Polsce i ich wędrówce
Nawrocki J.
Przegląd Geologiczny
|
2015
|
Vol. 63, nr 11
1272--1283
EN
Results of interdisciplinary studies conducted until now lead to a univocal conclusion that Poland should be regarded as a collage of terranes of different ages and provenances of the basement, and different amalgamation and accretion scenarios. Geophysical and tectonic-structural investigations have allowed defining, with different accuracies, the boundaries between particular terranes. Terranes located in the area of Paleozoic platform were subjected to two or three phases of mobility. The first phase of transcontinental scale was manifested by large-scale tectonic transport during rebuilding of global paleogeography. The second mobility phase of regional scaleaffected the Teisseyre-Tornquist terrane assemblage and was linked with the Laurentia and Avalonia collision. This process put in motion the escape tectonics in the earliest Devonian. As its result, some of terranes were reshuffled during their tectonic transportation in the SE direction. The third, Carboniferous phase of mobility of only local scale was related mainly to the dextral strike-slip tectonic activity. Unfortunately, in the case of several tectonostratigraphic units, an answer to the questions concerning their initial location and way of migration is still impossible. It is valid also in the case of the Teisseyre-Tornquist terrane assemblage, now located to the SE of the Moravia and Grójec fault zones. This reticence in geological diagnosis occurs in spite of generally good access to the rocks of the Brunovistulia and Małopolska terranes that could contain substantial information about the earliest stages of evolution of these units. In order to eliminate numerous gaps in our knowledge about the Polish terranes a new interdisciplinary scientific program should be developed.
6
Content available Zapis lądowych etapów historii geologicznej Gór Świętokrzyskich w osadach i formach krasowych – wybrane przykłady
Urban J.
Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
|
2013
|
nr 454
77--101
PL
Artykuł prezentuje trzy przykłady interpretacji zdarzeń geologicznych oraz warunków paleogeograficznych i paleośrodowiskowych dokonanych na podstawie badań form krasowych w skałach węglanowych dewonu Gór Świętokrzyskich. Pierwszy relacjonowany kierunek badań dotyczy kopalnych form krasowych w dwu stanowiskach Wietrznia oraz Jaworznia i dokumentuje późnopermską ewolucję rzeźby i jej tektoniczne odmłodzenie na początku triasu. Następne interpretacje dotyczą form krasu kenozoicznego. Analiza przestrzennego rozwoju podziemnych systemów krasowych umożliwiła określenie poziomów stabilizacji bazy erozyjnej w neogenie. Najwyższy poziom krasowy (Łagów) był zapewne związany z poziomem neogeńskiego zbiornika morskiego w zapadlisku przedkarpackim. Z kolei badania osadów piaszczystych w wypełnieniach form krasowych, w tym przede wszystkim analiza obtoczenia i kształtu ziarn pozwoliły na wyróżnienie pięciu typów ziarn piasków o różnym pochodzeniu, w tym pochodzących z lokalnych zwietrzelin różnych skał oraz ziarn pirogenicznych. Analiza ta stała się podstawą do określenia zasięgu pokrywy dolnotriasowej, oceny rozwoju krasu w czwartorzędzie, a także do sformułowania sugestii dotyczących paleośrodowiska neogenu.
EN
The paper presents three examples of interpretations of geological events and paleogeographic and paleoenvironmental conditions made on the basis of studies of karst forms in Devonian carbonate rocks of the Świętokrzyskie (Holy Cross) Mountains, central Poland. The first study concerns paleokarst forms in two sites: Wietrznia and Jaworznia which record the Late Permian relief evolution and its tectonic rejuvenation at the beginning of the Triassic period. The next two interpretations concern the Cenozoic karst forms. Analysis of spatial development of subsurface karst systems made possible to determine of erosional base stabilization levels during the Neogene. The highest karst horizon (Łagów) was most probably related to the level of one of the transgressions in the Fore-Carpathian marine basin. In turn, the study of sand sediments filling karst forms, particularly analysis of roundness and shape of sand grains enables to distinguish five types of sand grains of different genesis, among which are grains originated from various local weathered rocks as well as pyrogenic particles. On the basis of this analysis the extent of Lower Triassic cover was determined and karst development during the Quaternary period was assessed, as well as some suggestions on the Neogene paleoenvironment were formulated.
7
Content available Phanerozoic paleoenvironment and paleolithofacies maps : Early Paleozoic
Golonka J.
Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie
|
2009
|
T. 35, z. 4
589-654
EN
The paper presents the detailed plate tectonic, paleogeographic, paleoenvironment and plaeolithofacies maps for eight Early Paleozoic time intervals. Forty maps, generated using PLATES and PALEOMAP programs, contain information about plate tectonics, paleoenvironment, and plaeolithofacies during Cambrian, Ordovician and Silurian. Disintegration of supercontinent Pannotia and origin of Gondwana, Laurentia and Baltica occur during Early Cambrian. Oceans spreading continued during Late Cambrian and Early Ordovician; vast platform flooded by shallow seas existed on the continents. The plate tectonic reorganization happened during Middle Ordovician. Silurian was a time of Caledonian orogeny, closing of Early Paleozoic oceans and origin of supercontinent Laurussia as a result of Laurentia and Baltica collision. Information contained within global and regional papers were posted on the maps and the detailed paleoenvironment and plaeolithofacies zones were distinguished within the platforms, basins and ridges.
PL
Artykuł przedstawia szczegółowe mapy paleogeograficzne dla ośmiu przedziałów czasowych w obrębie wczesnego paleozoiku. Czterdzieści map, skonstruowanych przy użyciu programów PLATES i PALEOMAP, zawiera informacje dotyczące tektoniki płyt, paleośrodowiska i paleolitofacji w czasie kambru, ordowiku i syluru. We wczesnym kambrze nastąpił rozpad superkontynentu Pannotia i utworzyły się kontynenty: Gondwana, Laurencja, Bałtyka i Syberia. W późnym kambrze i wczesnym ordowiku w dalszym ciągu ma miejsce spreding oceanów, istnieją też w tym czasie rozległe platformy zalane przez płytkie morza na kontynentach. Reorganizacja płyt litosfery nastąpiła w środkowym ordowiku. Sylur był okresem orogenezy kaledońskiej, zamknięciem wczesno- paleozoicznych oceanów i powstania superkontynentu Laurosji z połączenia Laurencji i Bałtyki. Informacje zawarte w szeregu globalnych i regionalnych prac zostały naniesione na mapy, a w obrębie platform, basenów i grzbietów wydzielono poszczególne strefy paleośrodowiskowe i paleolitofacjalne
8
Content available Phanerozoic paleoenvironment and paleolithofacies maps : Cenozoic
Golonka J.
Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie
|
2009
|
T. 35, z. 4
507-587
EN
The paper presents the detailed plate tectonic, paleogeographic, paleoenvironment and plaeolithofacies maps for seven Cenozoic time intervals. Thirty five maps, generated using PLATES and PALEOMAP programs, contain information about plate tectonics, paleoenvironment, and paleolithofacies during Paleocene, Eocene, Oligocene, Miocene and Pliocene, time slices. The spatial reconstruction of basin architectures during their origin, expansion, closure and inversion as well as the dynamic of intrabasinal ridges were obtained by palinspastic modeling. This modeling utilized paleomagnetic data and stratigraphic-facies analysis of basins and ridges. Information contained within global and regional papers were selected and posted on the maps. The detailed paleoenvironment and plaeolithofacies zones were distinguished within the basins. The paleogeographic maps illustrate the geodynamic evolution of Earth from Late Cretaceous to Neogene, spreading and origin of new oceans, oceans closing, collisions, continents accretion and origin of new supercontinents.
PL
Artykuł przedstawia szczegółowe mapy paleogeograficzne dla siedmiu przedziałów czasowych w obrębie kenozoiku. Trzydzieści pięć map, skonstruowanych przy użyciu programów PLATES i PALEOMAP, zawiera informacje dotyczące tektoniki płyt, paleośrodowiska i paleolitofacji w czasie paleocenu, eocenu, oligocenu, miocenu i pliocenu. Przestrzenną rekonstrukcję architektury basenów w okresie ich powstawania, ekspansji, zamykania i inwersji oraz analizę dynamiki grzbietów śródbasenowych uzyskano, wykonując modelowanie palinspastyczne, przy uwzględnieniu badań paleomagnetycznych oraz analizy stratygraficzno-facjalnej basenów i rozdzielających je grzbietów. Informacje zawarte w szeregu globalnych i regionalnych prac zostały wyselekcjonowane i naniesione na mapy. W obrębie basenów wydzielono poszczególne strefy paleośrodowiskowe i paleolitofacjalne. Mapy paleogeograficzne ilustrują geodynamiczną ewolucję Ziemi od późnej kredy po neogen, rozrost (spreding) i tworzenie się oceanów, zamykanie się oceanów, kolizje, łączenie się kontynentów i tworzenie się nowych superkontynentów.
9
Content available Rzeźba i osady równiny aluwialnej dolnego biegu Przemszy (Wyżyna Śląska) jako wskaźnik zmian środowiska przyrodniczego
Panek I.
Przegląd Geologiczny
|
2008
|
Vol. 56, nr 2
124-130
EN
Paleogeography of the lower Przemsza River valley was studied in detail. By means of sedimentological methods, C.exp.14 dating and analysis of archival cartographic sources, the chronology of environmental events has been established, along with the types of the sedimentological processes and indirectly the role of neotectonics in the shaping of the valley. The lower Przemsza River section turned out to be the area where the fluvial processes of the Vistula and Przemsza Rivers took place, which can be seen in the formation of two different lithological types of the overbank facies. These types are of key importance in distinguishing between climatic and anthropogenic phases in the upper Vistula River valley.
10
Content available Główne elementy paleogeograficzne Zachodnich Karpat zewnętrznych w późnej jurze i wczesnej kredzie
Golonka J., Krobicki M., Waśkowska-Oliwa A., Vasicek Z., Skupien P.
Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie
|
2008
|
T. 34, z. 3/1
61-72
PL
Praca koncentruje się na elementach ważnych dla zrozumienia paleogeografii Zachodnich Karpat zewnętrznych w późnej jurze i wczesnej kredzie w nawiązaniu do litostratygrafii różnych stref facjalnych i opracowania skał macierzystych tworzących się w tym okresie. Opisano szereg elementów paleograficznych: Tetyda alpejska i basen magurski, grzbiet ślaski, basen seweryńsko-mołdawidzki oraz platforma północnoeuropejska. W obrębie tej platformy wyróżniono strefy wyniesione: grzbiet Baska-Inwałd oraz pawłowska platforma węglanowa, a także strefy basenowe: basen bachowicki i basen mikułowski.
EN
The present paper concentrates on the elements important to understanding the paleogeography of the West Carpathians during Late Jurassic and Early Cretaceous times. These elements are linked to the lithostratigraphy of the various facies zones as well as occurrence of hydrocarbon source rocks. Several paleogeographic elements have been described: the Alpine Tethys, Magura Basin, Silesian Ridge, Severin-Moldavidic Basin and North European Platform. The uplifted and basinal zones were distinguished within the platform. The Baska-Inwałd Ridge and Pavlov Carbonate Platform belong to the uplifted elements, while Bachowice and Mikulov basins represent the basinal zones.
11
Content available Comparison of latest Kimmeridgian to Early Volgian ammonite faunas of Polish Lowland and Middle Voga area and its significance for paleogeography
Rogov M.
Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie
|
2008
|
T. 34, z. 3/1
201-203
12
Content available remote Late Paleozoic geodynamics of the Małopolska Massif in the light of new paleomagnetic data for the southern Holy Cross Mountains
Szaniawski R.
Acta Geologica Polonica
|
2008
|
Vol. 58, no. 1
1-12
EN
Paleomagnetic studies of Devonian carbonate rocks in the southern Holy Cross Mountains have been conducted, the general aim being to verify the occurrence of hypothetical pre-Variscan rotations of the Małopolska Massif as well as to examine time-relationships between remagnetizations and successive stages in tectonic deformations. The paleomagnetic analysis confirms the presence of the three components of characteristic remnant magnetization. Two magnetite-bearing components display reversed (component A) and normal (component B) polarity. The third component (C) is recorded on hematite and shows reversed polarity. Component B is of synfolding origin and has been recorded during the Visean, whereas components A and C are of postfolding origin and represent Early Permian and Permo-Triassic overprints. These results confirm the stable position of the Małopolska Massif with respect to the East European craton, at least since the Visean. Results of fold tests imply that the earliest phases of Variscan deformation can be dated most probably as Visean, while formation of the main Variscan fold structures was completed during the Early Permian. It is also documented that representative Variscan folds did not significantly change their geometry during Maastrichtian-Paleocene reactivation.
13
Content available Phanerozoic paleoenvironment and paleolithofacies maps : Mesozoic
Golonka J.
Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie
|
2007
|
T. 33, z. 2
211-264
EN
The paper presents the detailed plate tectonic, paleogeographic, paleoenvironment and paleolithofacies maps for eight Mesozoic time intervals. The most significant Triassic convergent event was the Indosinian orogeny, the collision of Indochina and Indonesia with South China, and consolidation of Chinese blocks. The continued northward drift of the Cimmerian continents corresponded with the closing of the Paleotethys and opening of the Neotethys Ocean. Plate tectonic activity around the Triassic-Jurassic boundary caused paleogeographic and paleoclimatic change, which triggered mass extinction. The rifting in the Atlantic during the Early Jurassic was followed by Middle and Late Jurassic spreading. Cretaceous was the time of the farther spreading of Central Atlantic, as well as origin of South Atlantic and Indian oceans. These events were leading to the maximum dispersion of continents during Phanerozoic times.
PL
Artykuł przedstawia szczegółowe mapy obrazujące tektonikę płyt, paleogeografię, paleośrodowisko i paleolitofacje ośmiu mezozoicznych przedziałów czasowych. Mapy te dotyczą przedziałów czasowych w obrębie triasu, jury i kredy. Głównym konwergentnym wydarzeniem w okresie późnego triasu była orogeneza indochińska, czyli kolizja Indochin i Indonezji z południowymi Chinami, oraz konsolidacja bloków chińskich. Postępujący w kierunku północnym dryft płyt kimeryjskich spowodował zamykanie oceanu Paleotetyda i otwieranie się oceanu Neotetyda. Aktywna tektonika płyt na granicy triasu i jury spowodowała zmiany paleogeograficzne i paleoklimatyczne, które wywołały masowe wymieranie gatunków fauny i flory. Rifting Atlantyku centralnego w okresie wczesnej jury poprzedził środkowojurajski i późnojurajski spreding tego oceanu. W kredzie nastąpił dalszy spreding Atlantyku centralnego, jak również narodziny Atlantyku południowego i Oceanu Indyjskiego. Wydarzenia te prowadziły do największego w fanerozoiku rozproszenia kontynentów.
14
Content available Phanerozoic paleoenvironment and paleolithofacies maps : late Palezoic
Golonka J.
Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie
|
2007
|
T. 33, z. 2
145-209
EN
The paper presents the detailed plate tectonic, paleogeographic, paleoenvironment and paleolithofacies maps for eight Late Paleozoic time intervals. These maps are dealing with the Devonian, Carboniferous and Permian time slices. The relationship of the continental configuration, lithofacies, tectonics and climate from the disassembly of Oldredia to the assembly of Pangea is clearly depicted on this series of reconstructions. The distribution of lithofacies shows climatic change associated with continental disassembly and assembly. The breakup of continents and origin of oceans generated basins related to rifting and passive margin development. The assembly of continents contributed to the formation of foreland basins. The subduction zones are related to the back--arc basins. The biological extinction events were perhaps related to the plate reorganization and mantle plume activity.
PL
Artykuł przedstawia szczegółowe mapy obrazujące tektonikę płyt, paleogeografię, paleośrodowisko i paleolitofacje ośmiu przedziałów czasowych późnego paleozoiku. Mapy dotyczą szeregu przedziałów czasowych w obrębie dewonu, karbonu i permu. Wzajemne stosunki pomiędzy konfiguracją kontynentów, litofacjami, tektoniką płyt i klimatem, jakie panowały w okresie od rozpadu superkontynentu Oldredia aż po powstania nowego superkontynentu Pangen, są wyraźnie zaznaczone na poszczególnych mapach tworzących spójną serię rekonstrukcji palinspastycznych. Rozkład litofacji jest wyraźnie związany z rozpadem i łączeniem się kontynentów, a także ze zmianami klimatu wywołanymi tektoniką płyt. Rozpad kontynentów i tworzenie się oceanów wpłynęło na powstanie basenów związanych z ryftingiem i rozwojem krawędzi pasywnych. Łączenie się kontynentów przyczyniło się do tworzenia basenów przedgórskich. Strefy subdukcji związane są z basenami załukowymi. Zmiany klimatu i wymieranie są związane z reorganizacją płyt i aktywnością pióropuszy płaszcza.
15
Content available Permian to Triassic paleokarst of the Świętokrzyskie (Holy Cross) Mts, central Poland
Urban J.
Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie
|
2007
|
T. 33, z. 1
5-50
EN
This paper presents classification of the Permian and Triassic paleokarst forms in the Świętokrzyskie Mts, systematic description of the groups of forms and their fillings as well as conclusions concerning environmental conditions of their development. Four groups were distinguished among paleokarst forms developed before the deposition of the Buntsandstein whereas five ones developed during the Buntsandstein deposition (proceeding diachronically) and/or the Middle Triassic time. The Permian-Triassic paleokarst was conditioned by the Variscan tectonic movements and up-lift as well as subsequent formation of the Danish-Polish Trough. The Permian karst developed in the area of mountainous morphology and were often connected with hydrothermal processes. The Triassic karst formed due to tectonic activity stimulating morphological rejuvenation of the region. Wide and low passages representing one of the Triassic paleokarst group presumably formed in fresh and sea waters mixing zone.
PL
Artykuł prezentuje klasyfikację permskich i triasowych form paleokrasowych w Górach Świętokrzyskich, systematyczny opis poszczególnych typów tych form oraz ich wypełnień, jak również wnioski dotyczące warunków ich rozwoju. Wyróżniono cztery typy form pseudokrasowych powstałych przed sedymentacją osadów pstrego piaskowca oraz pięć typów tworzących się w trakcie sedymentacji pstrego piaskowca (następującej diachronicznie) oraz/lub środkowego triasu. Permsko--triasowy kras kopalny był warunkowany waryscyjskimi ruchami tektonicznymi oraz wyniesieniem regionu, a następnie tworzeniem się niecki duńsko-polskiej. Kras permski rozwijał się na obszarze o górskiej rzeźbie i był często związany z procesami hydrotermalnymi. Kras triasowy powstał w rezultacie aktywności tektonicznej powodującej odnowienie rzeźby regionu. Szerokie i niskie kanały reprezentujące jedną z generacji krasu triasowego utworzyły się prawdopodobnie w strefie mieszania się wód słodkich i słonych.
16
Content available remote Rozwój facjalny i paleogeografia podjednostki Siar płaszczowiny magurskiej na południe od Gorlic
Kopciowski R.
Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
|
2007
|
nr 426
91-114
PL
Osady obejmujące wiekowy interwał od późnego mastrychtu po późny eocen w podjednostce Siar to efekt rozwoju punktowego zasilania stożka podmorskiego, natomiast osady wczesnego oligocenu to wynik linearnie zasilanego skłonu fartuchowego w facji piaszczystej lub zasilanej wielopunktowo mułowo-piaszczystej rampy. Dane biostratygraficzne oraz przesłanki związane z rozwojem facjalnym, tempem sedymentacji i stratygrafią sekwencji wskazują na dwa etapy tworzenia się osadów podjednostki Siar, tj. etap późny mastrycht - późny eocen oraz etap wczesnooligoceński. Duże podobieństwo osadów podjednostki Siar płaszczowiny magurskiej i osadów jednostki dukielskiej pozwala przypuszczać, że ich sedymentacja była związana z tym samym subbasenem występującym w obrębie basenu Karpat fliszowych i często były zasilane z tych samych obszarów alimentacyjnych.
EN
The Late Maastrichtian to Late Eocene deposits of the Siary Subunit were accumulated as a point source submarine fan, whereas the Early Oligocene deposits were originated as linear source slope apron-sand rich or multiple source ramp-mud/sand rich. Facies development, sedimentation rate and sequence stratigraphy suggest two stages of accumulation of sediments in the present Siary succession: the Late Maastrichtian-Late Eocene and the Early Oligocene. Considerable similarity of sediments of the Siary Subunit and of the Dukla Unit suggests that accumulation of their depositional systems took place in the same basin supplied by the same alimentary areas.
17
Content available Formy lodowcowe i wodnolodowcowe w Dolinie Kościeliskiej (Tatry Zachodnie)
Nowacki Ł
Przegląd Geologiczny
|
2006
|
Vol. 54, nr 7
605-609
EN
In the upper part of Kościeliska Valley several erosive (cirque and glacial trimlines) and accumulative (terminal moraines, marginal moraines, interlobate moraines and fossil rock glacier) glacial forms can be easily seen. Basing on their order and extent as well as on correlation other Tatrya valleys the deglaciation process of last mountain glaciations (Würm — Białka Stadial) in the Kościeliska Valley can be tentatively reconstructed.
18
Content available Egzotyki strefy krynickiej (płaszczowina magurska) i ich znaczenie paleogeograficzne
Oszczypko N., Oszczypko-Clowes M., Salata D.
Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie
|
2006
|
T. 32, z. 1
21-45
PL
Poziomy egzotykowe w strefie krynickiej grupują się w utworach formacji szczawnickiej, zarzeckiej i magurskiej. Wśród egzotyków skał osadowych strefy krynickiej rozpoznano: pelagiczne wapienie tytonu-neokomu oraz litotamniowe wapienie paleogenu. W egzotykach magmowych większość to wulkanity, natomiast skały metamorficzne to głównie łupki łyszczykowe i gnejsy. Egzotyki skał osadowych i krystalicznych strefy krynickiej różnią się od tych z formacji jarmuckiej (mastrycht--paleocen) jednostki Grajcarka. Egzotyki eocenu i oligocenu strefy krynickiej nie wykazują bezpośredniego związku z pienińskim pasem skałkowym, a skały krystaliczne pochodzą z erozji terranu kontynentalnego. Pochodzenie egzotyków może być związane z eoceńską ekshumacją podłoża basenu magurskiego lub z domeną wewnętrznokarpacką (wewnętrzne Dacydy i/lub terran Cisy (Tisza))
EN
Sedimentary beds containing exotic pebbles occur in the Krynica Subunit. They occur mainly in deposits of the Szczawnica, Zarzecze and Magura fms. Pelagic limestones (Tithonian- -Neocomian) and lithothamnium limestones (Palaeogene) were recognized among sedimentary rocks of the Krynica Zone. Volcanites, rarely granitoides as well as schists, gneisses, quartzites and cataclasites were found in the group of crystalline exotic pebbles. The exotic pebbles from the Eocene--Oligocene beds of the Krynica Zone differ from those found in the Jarmuta Fm (Maastrichtian--Palaeocene) of the Grajcarek Unit. The exotic pebbles of the Krynica Subunit do not have direct connection with the Pieniny Klippen Belt, whereas crystalline rocks derived from a continental terrain. The provenance of these rocks could be connected with Eocene exhumation of the Magura Basin basement or with the Inner Carpathian realm (Inner Dacides and/or Tisza terrain)
19
Content available remote Paleogeografia utworów poziomu dolomitu głównego polskiego basenu cechsztyńskiego w aspekcie poszukiwań węglowodorów
Zych I.
Technika Poszukiwań Geologicznych
|
2005
|
R. 44, nr 3
35-43
PL
Dolomit główny jest perspektywicznym poziomem roponośnym cechsztynu na Niżu Polskim. Pierwsze złoże ropy naftowej w dolomicie głównym zostało odkryte w 1961 roku w miejscowości Rybaki. Do najważniejszych odkryć należy zaliczyć między innymi złoża: Kamień Pomorski, Jeniniec oraz BMB (ryc.5). Aby określić własności zbiornikowe utworów dolomitu głównego, wykonano analizę paleogeograficzną tego poziomu. Sedymentacja dolomitu głównego odbywała się w pięciu strefach, o różnym wykształceniu litofacjalnym: w strefie głębokowodnej, lokalnych spłyceń, przedbarierowej, barierowej oraz lagunowej. Wyróżniono cztery główne facje węglanowe: madstony, węglanowe facje ziarnowe, wakstony i pakstony muszlowe i muszlowce oraz biolity (Gąsiewicz i inni, 1989). Wtórne procesy diagenetyczne ograniczają pierwotną porowatość i przepuszczalność utworów węglanowych. Większość złóż ropy naftowej i gazu ziemnego występuje wzdłuż krawędzi platformy węglanowej. Migrujące węglowodory spotkały na swej drodze szczelne zamknięcia litologiczne, w wyniku czego doszło do powstania szeregu pułapek (Pikulski, 2004).
EN
Main Dolomite structures are important target of hydrocarbon search in the Polish part of Zechstein Basin. In 1961 in the Rybaki first deposit of crude oil in Main Dolomite struktures was uncovered. The most important discoveries of hydrocarbons deposits were: Kamień Pomorski, Jeniniec and BMB (ryc. 5). Paleogeographical analysis of the Main Dolomite unit in the Polish Zechstein Basin area have been described. Zones of the sedimentation of the carbonate structures have been defined: open marine, major offshore bank, shelf margins and shelf lagoon (ryc. 3). Following four main carbonate lithofacies have been distinguished: mudstones, carbonate sandy facies, bioclaslastic wackestones and packstones, and lumachells, as well as biolithites. These lithofacies are charakterized by different values of porosity and permeability (Gąsiewicz et al., 1989). The discovery of other big hydrocarbon fields in the Main Dolomite in Polish Zechstain Basin can be expected.
20
Content available remote Litostratygrafia ordowiku strefy Biłgoraj-Narol (SE Polska)
Modliński Z., Szymański B.
Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
|
2005
|
nr 416
45-79
PL
Zaprezentowano propozycję sformalizowanego schematu podziału litostratygraficznego osadów klastyczno-węglanowych ordowiku strefy Biłgoraj-Narol (SE Polska), których sekwencja składa się z trzech cyklów transgresyjno-regresywnych: dolnego - tremadockiego, środkowego - arenidzko-lanwirnskiego i górnego - górnolanwirnsko (uhaku)-aszgilskiego. W sekwencji litologicznej systemu wyróżniono - opierając się na makroskopowej zmienności pierwotnych cech sedymentacyjnych i sedymentacyjno-diastroficznych osadów - 10 formalnych jednostek litostratygraficznych, w tym: 5 jednostek o randze formacji oraz 5 rangi ogniwa. Są to następujące formacje, poczynając od najstarszej: formacja piaskowców i iłowców z Biłgoraja, formacja iłowców Tanwi, formacja wapieni z Suśca, formacja iłowców i wapieni z Cieszanowa i formacja iłowców wapnistych z Narola. W obrębie trzech wyróżnionych formacji ustanowiono jednostki niższego rzędu o randze ogniwa: w formacji biłgorajskiej - ogniwo piaskowców z Frampola i ogniwo iłowców i mułowców z Goraja; w formacji wapieni z Suśca - ogniwo wapienia z Paar i ogniwo wapienia z Rebizant oraz w formacji cieszanowskiej - ogniwo wapienia z Osuch. Z ustanowionych jednostek część ograniczona jest regionalnymi powierzchniami nieciągłości sedymentacyjnych lub sedymentacyjno-erozyjnych i spełnia kryteria właściwe kategoriom litostratygraficznym o charakterze allostratygraficznym (allostratigraphic units). Zespoły skalne poszczególnych formacji skorelowano z litostratygraficznymi i genetycznymi ich odpowiednikami w profilach obszarów sąsiednich: bloku małopolskiego, regionu lubelskiego, zachodniej części obniżenia bałtyckiego i regionu łysogórskiego Gór Świętokrzyskich.
EN
The Ordovician rocks of Biłgoraj - Narol area were penetrated by 6 boreholes: Doliny 1, Osuchy 1, Kozaki 1, Dyle IG 1, Narol IG 1 and Narol PIG 2. Ten new formal lithostratigraphical units were distinguished and defined: the Biłgoraj Sandstones and Claystones Formation (Lower Tremadoc) with the Frampol Sandstones Member and Goraj Claystones and Silstones Member; next: the Tanew Claystones Formation (Lower Arenig); the Susiec Limestones Formation (Upper Arenig-Llanvirn) with the Paary Limestone Member and the Rebizanty Limestone Member; then the Cieszanów Claystones and Limestones Formation (Upper Llanvirn-Caradoc) with Osuchy Limestone Member. The youngest unit described is the Narol Limy Claystones Formation (Ashgill). Some of the units have a character of the allostratigraphical units ones sensu "North American..." (1983), because are bordered by the sedimentary or sedimentary-erosional unconformities. The lithology, stratigraphical position, thickness, paleontological data and spatial relation of the particular units are presented in Figure 3. Their boundaries have been established and stratotypical sections are proposed.
first rewind previous Strona / 2 next fast forward last
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.