The fetish of ruin or revitalization of a monument?

• Autorzy: Lasecki Jarosław W.

Identyfikatory

DOI

10.21005/pif.2025.61.B-03

Warianty tytułu

PL

Fetysz ruiny czy rewitalizacja zabytku?

• Języki publikacji: EN PL

Abstrakty

EN

Polish conservation doctrines use terms relating to ruin, most of which are undefined. Nineteenth-century conservation doctrines and the Venice Charter have long lost their relevance, and the restoration and reconstruction procedures of an architectural monument are still rare in Poland due to the fascination with 'permanent ruins'. Reconstruction as a response to the social demand for the care of monuments, refers to the possibility of contemporary use of a monument, and its value is not determined solely by the authenticity of the matter.

PL

W polskich doktrynach konserwatorskich używa się pojęć dotyczących ruiny z których większość jest niezdefiniowanych. Dziewiętnastowieczne doktryny konserwatorskie i Karta Wenecka dawno utraciły swą aktualność, a zabiegi restauracji i rekonstrukcji zabytku architektonicznego są w Polsce nadal rzadkością z powodu fascynacji „trwałą ruiną”. Rekonstrukcja jako odpowiedź na społeczne zapotrzebowanie opieki nad zabytkami dotyczy możliwości współczesnego używania zabytku, a o jego wartości nie decyduje jedynie autentyczność materii.

Słowa kluczowe

EN

conservation; castle; monument; reconstruction; ruin

PL

konserwacja; rekonstrukcja; ruina; zabytek; zamek

• Wydawca: Wydawnictwo Uczelniane Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie
• Czasopismo: Przestrzeń i Forma
• Rocznik: 2025
• Tom: nr 61
• Strony: 51--70
• Opis fizyczny: Bibliogr. 45 poz., fot., rys.

Twórcy

autor

Lasecki Jarosław W.

• Właściciel zamku Bobolice i Mirów, Poland

• https://orcid.org/0009-0004-8182-5107

Bibliografia

• 1] Böhme H., (1989). Die Ästhetik der Ruinen, Göttingen 1989.
• [2] Braum M., Baus U. (2009) Rekonstruktion in Deutschland, Positionen zu einem umstrittenen Thema, Basel / Boston / Berlin 2009.
• [3] Bücking K., Ruinen-Ästhetik Über die Spuren der Zeit im Raum der Gegenwart, August 2023, transcript Verlag, Bielefeld 2023.
• [4] Chapman William R., A (2013) Heritage of Ruins: The Ancient Sites of Southeast Asia and Their Conservation Hardcover, University of Hawaii Press, 2013.
• [5] Cooper P., (2024) Fall of Civilazations, Hanover Square, 2024.
• [6] Dahm F. (Hrsg.): Die Römische Ruine im Schlosspark von Schönbrunn. Forschungen – Instandstetzung – Restaurierung. Wissenschaftliche Reihe Schönbrunn. Band 8., Wien, 2003.
• [7] Dryja S., Niewalda W., (2001) Sprawozdanie z pierwszego etapu badań archeologiczno-architektonicznych zamku w Bobolicach, 2001 rok.
• [8] Dryja S., Niewalda W., (2002a) Sprawozdanie z badań archeologiczno-architektonicznych zamku dolnego w Bobolicach, październik–grudzień 2002 roku.
• [9] Dryja S., Niewalda W., (2002b) Sprawozdanie z badań archeologiczno-architektonicznych korpusu głównego (zamek średni i zamek górny), 2002 rok.
• [10] Dubin N. L., Futures & Ruins: Eighteenth-Century Paris and the Art of Hubert Robert, Getty Publications, Getty Research Institute, 2013.
• [11] Falser M., Zwischen Identität und Authentizität. Zur politischen Geschichte der Denkmalpflege in Deutschland, Thelem, Dresden 2008.
• [12] Ficacci L., Piranesi. The Complete Etchings, Taschen Verlag, 2022.
• [13] Gordillo G. R., Rubble. The Afterlife of Destruction, Duke University Press, Durham 2014, s. 8.
• [14] Gruszecki A., Konserwacja fortyfikacji bastionowej zamków XVII-wiecznych, Ochrona Zabytków 12/2 (45), 88-100, 1959.
• [15] Gruszecki A., Opracowanie trwałej ruiny Pałacu Ujazdowskiego w Warszawie, Ochrona Zabytków, 20/1 (76), 3-18, 1967.
• [16] Habeck J. O., Schmitz F. (Hg.), Ruinen und vergessene Orte, transcript Verlag, Bielefeld 2023.
• [17] Hoffmann-Axthelm Dieter, Kann die Denkmalpflege entstaatlicht werden? Gutachten für die Bundestagsfraktion von Bündnis 90/Die Grünen, Berlin 2000.
• [18] ICOMOS (2012) „Karta ochrony historycznych ruin” /zasady ochrony historycznych ruin/, Uchwała Walnego Zgromadzenia Członków PKN ICOMOS, 4 grudnia 2012.
• [19] Jarmontowicz R., Sieczkowski J., (2016) Odkształcalność muru pod wpływem wilgoci i temperatury, Instytut Techniki Budowlanej, Przegląd budowlany 3/2016.
• [20] Jasieńko J., Mierzejewska O., Hamrol K., Misztal W., (2011) Utrwalanie koron murów obiektów historycznych przeznaczonych do ekspozycji w formie trwałej ruiny, Wiadomości Konserwatorskie, 30/2011.
• [21] Kadłuczka A., (2006). Ochrona najnowszej architektury „historycznej”, Wiadomości Konserwatorskie, 20/2006.
• [22] Kalinowski L., O. (1973). Pierwszej nowoczesnej teorii sztuki, profesora Ksawerego Piwockiego, Folia Historiae Artium 1973, t. IX.
• [23] Kamper Dietmar; Christoph Wulf (Hg.), Der Schein des Schönen, Steidl, Göttingen 1989.
• [24] Klingsor T., Hubert Robert et les paysagistes français au XVIIIe siècle, Paris 1913.
• [25] Kurek J., Ruination or reconstruction: dilemma of Krzyżtopór, Bobolice, Mirów and Korzkiew Castles, Space and Form, 59/2024.
• [26] Lasecki J., W., (2012) Jak poprawić los zabytków, Rzeczpospolita 21.06. 2012.
• [27] Lasecki J., W., (2023) Ontologiczne aspekty ochrony zabytków. Wielorakość czy struktura pojęć w ochronie i opiece nad zabytkami?, Renowacje i Zabytki II/2023.
• [28] Lasecki J., W., (2024a) Chybione tłumaczenia Karty Weneckiej i teorii Aloisa Riegla podstawą polskich doktryn konserwatorskich?, Wiadomości Konserwatorskie, 77/2024.
• [29] Lasecki J.W., (2024b) Zamek Bobolice. Rys historyczny, Wydawnictwo Dukle, ISBN 978-83-60718-06-3. Bytom 2024.
• [30] Mackiewicz P., Wpływ zmian temperatury na stan przemieszczeń i naprężeń w płycie betonowej, Budownictwo, Technologie, Architektura, 3-2024.
• [31] Nieszczerzewska M., (2018) Ruinologie. Kontekstualizacje pozostałości architektury, Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Społecznych UAM, Poznań 2018.
• [32] Niewalda W., (2004) Projekt koncepcyjny odbudowy zamku w Bobolicach, Kraków, 2004.
• [33] Olsen B., Pétursdóttir P., An Archeology of Ruins, w: Ruin Memories. Materialities, Aesthetics and the Archaeology of the Recent Past, red. B. Olsen, Þ. Pétursdóttir, Routledge, London–New York 2014, s. 6.
• [34] Petzet M., Fachliche Einführung zum Bayerischen Denkmalschutzgesetz, Monachium, 2015.
• [35] Petzet Michael, Conservation of Monuments and Sites International Princip les in Theory and Practice, ICOMOS, Monumenta II, Beassler Verlag, Berlin, 2013.
• [36] Potocka A. D., Gazda R. W., Destrukcyjny wpływ wilgoci na stan zachowania obiektów zabytkowych na przykładzie dworu Mokronowskich w Jordanowicach, Ochrona Zabytków 54/4 (215), 385-392, 2001.
• [37] Robert H. (1796) Project for the Transformation of the Grande Galerie du Louvre. https://en.wikipedia.org/wiki/Project_for_the_Transformation_of_the_Grande_Galerie_du_Louvre. (Accessed: 22-12-2024).
• [38] Rome in Ruins (2007) Giovanni Battista Piranesi Italian, 1720–1778 View of the Remains of the Dining Room of Nero's Golden House, commonly called the Temple of Peace, c. 1756-1778 Etching Gift of Ruth and Bruce Dayton 2007.49.2.2 https://new.artsmia.org/exhibition/piranesi-rome-in-ruins/ (dostęp 21.01.2025).
• [39] Słownik (2012) Języka Polskiego, PWN, Warszawa.
• [40] Traeger J., Ruine und Rekonstruktion oder Theorie und Praxis, Kunstchronik. Monatsschrift für Kunstwissenschaft, Museumswesen und Denkmalpflege, Jg. 47 Nr. 6, 1994.
• [41] WORLD HERITAGE CONVENTION, UNESCO, 1978.
• [42] Wikipedia (2006), Datei:Wien Schloss Schoenbrunn Park Roemische Ruine. https://de.wikipedia.org/wiki/Datei:Wien_Schloss_Schoenbrunn_Park_Roemische_Ruine.jpg (dostęp 21.01.2025).
• [43] Wikipedia (2008) POL Warsaw Royal Castle 2008, https://commons.wikimedia.org/wiki/File: POL_Warsaw_Royal_Castle_2008_(3).JPG (dostęp 21.01.2025).
• [44] Zachwatowicz J., Program i Zasady Konserwacji Zabytków, 1946, z. 1-2, s. 48-52.
• [45] Zachwatowicz J., Przeszłość w służbie nowego życia, „Skarpa Warszawska" 1945, nr 2, s. 7.