The importance of the vehicle driver's cognitive processes in shaping road safety

• Autorzy: Krzewniak Daria

Identyfikatory

DOI

10.5604/01.3001.0014.9785

Warianty tytułu

PL

Znaczenie procesów poznawczych osoby kierującej pojazdem w kształtowaniu bezpieczeństwa ruchu drogowego

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The article addresses road traffic safety. The issue constitutes a contemporary and fundamental social problem. That is because over 1.3 million people die on roads annually globally, while in Poland alone about 3,000 people. The article aims to discuss the factors influencing road safety, emphasizing the human factor and its complexity. A hypothesis was made that the efficiency and nature of cognitive processes affect human activity during road traffic. The method of analyzing the subject literature and the available statistical data and the method of synthesis were used to verify the formulated hypothesis. The text presents the characteristics of the most important cognitive processes and attempts to analyze their significance for the proper functioning of the person driving the vehicle. It is an issue that requires particular emphasis in the process of building road safety. Scientific research and social practice indicate that a significant proportion of road accidents result from inappropriate reception of stimuli from the environment and storage, transformation, and use of information, i.e., broadly understood disorders of cognitive processes.

PL

Przedmiotem artykułu jest bezpieczeństwo ruchu drogowego. Problematyka ta stanowi współcześnie aktualny i niezwykle ważny problem społeczny. Wynika to z faktu, iż rocznie na świecie śmierć na drogach ponosi ponad 1,3 mln ludzi, zaś w samej Polsce ginie ok. 3 tys. osób. Celem artykułu jest omówienie czynników kształtujących bezpieczeństwo ruchu drogowego, ze szczególnym uwzględnieniem czynnika ludzkiego i jego złożoności. Postawiono hipotezę zakładającą, że sprawność i charakter procesów poznawczych wpływa na aktywność człowieka podczas ruchu drogowego. Weryfikacji tak sformułowanej hipotezy posłużyły metoda analizy literatury przedmiotu i dostępnych danych statystycznych oraz metoda syntezy. W tekście przedstawiono charakterystykę najważniejszych procesów poznawczych oraz podjęto próbę analizy ich znaczenia dla właściwego funkcjonowania osoby kierującej pojazdem. Jest to kwestia, która wymaga szczególnego wyeksponowania w procesie budowania bezpieczeństwa ruchu drogowego. Badania naukowe i społeczna praktyka wskazują bowiem, że znaczna część zdarzeń drogowych stanowi konsekwencję niewłaściwego odbioru bodźców z otoczenia, przechowywania, przekształcania i wykorzystywania informacji, czyli szeroko rozumianych zaburzeń procesów poznawczych.

Słowa kluczowe

EN

safety; driver; cognitive process; road traffic

PL

bezpieczeństwo; kierowca; proces poznawczy; ruch drogowy

• Wydawca: Wydawnictwo Akademii Wojsk Lądowych imienia generała Tadeusza Kościuszki
• Czasopismo: Scientific Journal of the Military University of Land Forces
• Rocznik: 2021
• Tom: Vol. 53, No. 2(200)
• Strony: 285--302
• Opis fizyczny: Bibliogr. 19 poz., rys.

Twórcy

autor

Krzewniak Daria

• Faculty of Social Sciences, Siedlce University of Natural Sciences and Humanities, Poland

• https://orcid.org/0000-0003-1085-8361

Bibliografia

• 1. Death on the roads. Based on the WHO Global Status Report on Road Safety 2018, [online]. Extranet.who.int. (b.d.). Available at: https://extranet.who.int/roadsafety/death-on-the-roads/#ticker/all_road_users/all [Accessed: 5 July 2020].
• 2. Krajowa Rada Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego. Narodowy Program Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego 2013-2020. Warszawa: Ministerstwo Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej; 2013.
• 3. Mamcarz P (ed.). Psychologia transportu. Psychologiczne aspekty bezpieczeństwa w transporcie. Warszawa: Difin; 2018.
• 4. Bąk-Gajda D, Bąk J. Psychologia transportu i bezpieczeństwa ruchu drogowego. Warszawa: Difin; 2010.
• 5. Krajowa Rada Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego. Stan bezpieczeństwa ruchu drogowego oraz działania realizowane w tym zakresie w 2018 roku. Warszawa: Ministerstwo Infrastruktury; 2019.
• 6. Komenda Główna Policji. Wypadki drogowe w Polsce w 2019 roku. Warszawa: Komenda Główna Policji, Instytut Transportu Samochodowego, Polskie Obserwatorium Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego; 2020.
• 7. 2018 road safety statistics: what is behind the figures?, [online]. Portal Ec.europa.eu. 04.04.2019. Available at: https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/MEMO_19_1990 [Accessed: 20 January 2020].
• 8. Ministerstwo Infrastruktury. Bezpieczeństwo ruchu drogowego. Program szkoleń Krajowej Rady Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego. Warszawa: Ministerstwo Infrastruktury; 2005.
• 9. Wontorczyk A. Niebezpieczne zachowania kierowców. Psychologiczny model regulacji zachowań w ruchu drogowym. Kraków: Uniwersytet Jagielloński; 2011.
• 10. Nęcka E, Orzechowski J, Szymura B. Psychologia poznawcza. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe; 2006.
• 11. Maruszewski T. Psychologia poznania. Umysł i świat. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne; 2016.
• 12. Maruszewski T. Psychologia poznawcza. Warszawa: Polskie Towarzystwo Semiotyczne; 1996.
• 13. Kalat JW. Biologiczne podstawy psychologii. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe; 2011.
• 14. Tomaszewski T. Wstęp do psychologii. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe; 1963.
• 15. Grzesiuk AJ, Biela A. Zintegrowany system bezpieczeństwa w transporcie drogowym. In: Mamcarz P (ed.). Psychologia transportu. Psychologiczne aspekty bezpieczeństwa w transporcie. Warszawa: Difin; 2018, p. 11-41.
• 16. Biela-Warenica M. Dyspozycje psychofizyczne kierowcy i ich wpływ na bezpieczne prowadzenie pojazdu. In: Mamcarz P (ed.). Psychologia transportu. Psychologiczne aspekty bezpieczeństwa w transporcie. Warszawa: Difin; 2018, p. 42-77.
• 17. Strelau J (ed.). Psychologia. Podręcznik akademicki. Tom 2. Psychologia ogólna. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne; 2006.
• 18. Guliford JP. Natura inteligencji człowieka. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe; 1978.
• 19. Grzesiuk A. Uczestnik ruchu drogowego w świetle psychologii poznawczej. In: Mamcarz P (ed.). Psychologia transportu. Psychologiczne aspekty bezpieczeństwa w transporcie. Warszawa: Difin; 2018, p. 78-106.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2021).