Znaczenie wybranych wyrobisk w krajobrazie i turystyce Pogórza Cieszyńskiego

• Autorzy: Kasprowska-Nowak K.

Warianty tytułu

EN

The importance of some quarries in landscape and tourism of Cieszyn Foothills

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Artykuł zawiera informacje na temat kilku historycznych wyrobisk położonych niedaleko Cieszyna (Pogórze Cieszyńskie). Są nimi głównie kamieniołomy cieszynitów, m.in.: „Grota na Rudowie” w Zamarskach, „Nad Kalembianką” i w Dolinie Olzy w Boguszowicach, a także „Na Kopcach” w Marklowicach, w których eksploatowano najprawdopodobniej również wapień cieszyński. Wyróżnione wyrobiska stanowią materialną pamiątkę dziejów górnictwa na badanym terenie. Oprócz tego posiadają znaczną wartość naukowo-dydaktyczną i duchowo-religijną („Grota na Rudowie”). Ponadto mają duże znaczenie w krajobrazie Pogórza Cieszyńskiego, przyczyniając się do jego urozmaicenia oraz wzrostu atrakcyjności turystycznej regionu. Niektóre z nich powinny być przystosowane do zwiedzania, a także uwzględnienia w projekcie trasy geoturystycznej po okolicach Cieszyna.

EN

The paper provides information about a several historical quarries situated near the Cieszyn (Cieszyn Foothills). These are mainly quarries of Teschenites: „Grota na Rudowie” in Zamarski, „Nad Kalembianką” and Olza Valley in Boguszowice and „Na Kopcach” in Marklowice (judging preserved of quarries, probably here also exploited of Cieszyn Limestone). Featured quarries are tangible remembrance of the history of mining in the study area. In addition to this are enormous scientific and educational value and spiritual-religious („Grota na Rudowie”). They are also importance in the landscape of Cieszyn Foothills. In fact contribute to its variety, as well as to increase the tourist attractiveness of the region. Some guarries reguires of tourist adaptation and they need inclusion in the project of geotouristic route in the Cieszyn area.

Słowa kluczowe

PL

krajobraz; cieszynity; wapień cieszyński; wyrobisko; Pogórze Cieszyńskie; geoturystyka

EN

landscape; Teschenites; Cieszyn Limestone; quarry; Cieszyn Foothills; geotourism

• Wydawca: Komisja Krajobrazu Kulturowego Polskiego Towarzystwa Geograficznego
• Czasopismo: Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego
• Rocznik: 2014
• Tom: nr 26
• Strony: 175--187
• Opis fizyczny: Bibliogr. 27 poz., ryc., map., wykr., tab.

Twórcy

autor

Kasprowska-Nowak K.

• Akademia im. Jana Długosza, Instytut Kultury Fizycznej, Turystyki i Fizjoterapii, Częstochowa, Polska

Bibliografia

• Burtanówna J., Konior K., Książkiewicz M., 1937: Mapa geologiczna Karpat Śląskich. PAU. Wyd. Śląskie. Kraków, 104 s.
• Buzek K., 1914: Przyczynek do geologii Księstwa Cieszyńskiego. Cieszyn.
• Buzek K., 1932: Trzęsienia ziemi na Śląsku Cieszyńskim. Cieszynity [w:] III. Rocznik Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego „Beskid Śląski” (red.): J. Galicz, Cieszyn: 4-13.
• Chorąży B., Chorąży B., 2005: Archeolodzy na tropie. Kim byli mieszkańcy Śląska cieszyńskiego sprzed 2,5 tysiąca lat? [w:] Kalendarz Cieszyński (red.): G. Kasztura, A. Otczyk i in., Wyd. Macierz Ziemi Cieszyńskiej, Cieszyn, 91-100.
• Ciborowski T., Gruszczyński M. 2001: Carbonate and silicate coupled system recorded in the Lower Cieszyn Limestones, Western Carpathians. Biul. Państ. Inst. Geol. 396: 31-32.
• Dorda A., Kuśka A., 1997: Ścieżka przyrodnicza na Kopcach w Cieszynie. Przewodnik dydaktyczny. Wyd. Urząd Miasta w Cieszynie, Cieszyn.
• Dorda A., Węgierek M., 2004: Krajobrazowa rola wyrobisk i kamieniołomów na zachodnim krańcu Pogórza Śląskiego – wstępna charakterystyka i propozycje badań, [w:] Przemiany krajobrazu kulturowego Karpat – wybrane aspekty (red.): U. Myga-Piątek, Komisja Krajobrazu Kulturowego PTG, Sosnowiec: 76-86.
• Grabowski J., Krzemiński L., Nescieruk P., Paszowski M., Szydło A., Pécskay Z., Wójtowicz A., 2004: Nowe dane o wieku skał cieszynitowskich (Karpaty zewnętrzne, jednostka śląska) – rezultaty datowań metodą K-Ar. Przegląd Geologiczny 52 (1): 40-46.
• Kasprowska K., 2009: Wykorzystanie surowców skalnych na Pogórzu Cieszyńskim w pradziejach i czasach historycznych [w:] Środowisko – Kultura – Przestrzeń t. 2. (red.): L. Domańska, P. Kittel, J. Forysiak, Wyd. Naukowe Naukowe Bogucki, Poznań: 421-427.
• Kasprowska K., Ciborowski T., 2010: Zarys budowy geologicznej oraz wykorzystanie surowców skalnych na Pogórzu Cieszyńskim [w:] Materiały 44. Sympozjum Speleologicznego. Wyd. Sekcja Speleol. Pol. Tow. Przyrodników im. Kopernika, Wisła: 9-17.
• Kasprowska K., 2010 a: Schronisko w Marklowicach [w:] Materiały 44. Sympozjum Speleologicznego. Wyd. Sekcja Speleol. Pol. Tow. Przyrodników im. Kopernika, Wisła: 19-20.
• Kasprowska K., 2010 b: Nieczynne kamieniołomy cieszynitu w Boguszowicach [w:] Materiały 44. Sympozjum Speleologicznego. Wyd. Sekcja Speleol. Pol. Tow. Przyrodników im. Kopernika, Wisła: 21.
• Konior K., 1938: Zarys budowy geologicznej brzegu karpackiego w obrębie arkusza Bielsko-Biała. Wyd. PAU, Kraków.
• Konior K., 1959: Charakter i wiek intruzji skał magmowych Śląska Cieszyńskiego. Acta Geologica Polonica 9 (4): 445-510.
• Kowalski K., 1951: Jaskinie Polski, t. 3. Wyd. PMA, Warszawa: 67.
• Kondracki J., 1998: Geografia regionalna Polski. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa. 314-325.
• Lamparska-Wieland M., 2001 (niepubl.): Projekt utworzenia stanowisk dokumentacyjnych przyrody nieożywionej w Cieszynie [w:] Archiwum Urzędu Miasta w Cieszynie.
• Malik K., 1994: Sedymentacja normalna, katastroficzna i wyjątkowa w mezozoicznym fliszu Karpat Śląskich (wycieczka B). Przewodnik konferencji, sesje terenowe, streszczenia referatów i posterów. III Krajowe Spotkanie Sedymentologów: Sosnowiec–Wyżyna Śląska–Karpaty Śląskie. Wydział Nauk o Ziemi, Uniwersytet Śląski, Sosnowiec.
• Nowak W., 1967: Rozwój i pozycja stratygraficzna utworów z Góry Zamkowej w Cieszynie nad Olzą. Kwartalnik Geologiczny 11: 335-351.
• Nowak W., 1968: Stomiosferidy warstw cieszyńskich (kimeryd-hoteryw) polskiego Śląska Cieszyńskiego i ich znaczenie stratygraficzne. Rocznik Pol. Tow. Geol. 38 (2-3): 275-334.
• Peszat C., 1967: Rozwój litologiczny i warunki sedymentacji wapieni cieszyńskich. Prace Geol. Komisji Nauk Geol. Wyd. PAN, Kraków, 44: 1-116.
• Pulina M. (red.), 1997: Schronisko w Marklowicach [w:] Jaskinie Polskich Karpat Fliszowych, t. 1. Wyd. PTPNoZ, Warszawa: 2-26.
• Słomka T. (red.), 2012: Katalog Obiektów Geoturystycznych w obrębie pomników i rezerwatów przyrody nieożywionej. Wyd. AGH, Kraków: 523-525.
• Smulikowski K., 1929: Materiały do znajomości skał magmowych Śląska Cieszyńskiego. Lwów.
• Szajnocha W., 1921: Wapienie cieszyńskie w Goleszowie na Śląsku, cz. 1, Stratygrafia i paleontologja. – Teschner Kalke in Golleschau in Polnisch-Schlesien. Extrait du Bulletin de l’Académie Polonaise des Science et des Lettres. Classe des Science des Mathématigues et Naturelles – Serie A: 49-50.
• Szajnocha W., 1922: Wapienie cieszyńskie w Goleszowie na Śląsku. Wyd. PAU, Kraków.
• Włodyka R., Karwowski Ł., 2004: The alkaline magmatism from the polish Western Carpathians. Mineralogical Society of Poland, Special Papers 4 (24): 23-31.