Ocena ryzyka związanego z eutrofizacją wód Zbiornika Goczałkowickiego

• Autorzy: Czaplicka A. , Iwanejko R. , Szostak A.

Warianty tytułu

EN

Evaluation of risk involving eutrophization of Goczałkowice Reservoir

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Zbiornik Goczalkowicki jest jednym ze źródeł wody wykorzystywanych przez Górnośląskie Przedsiębiorstwo Wodociągów (GPW) do zaopatrzenia w wodę mieszkańców Górnego Slaska. W wodach zbiornika okresowo występuje eutrofizacja. Substancje biogenne (azot, fosfor) pochodzą z pól uprawnych zlokalizowanych w zlewni, ścieków przemysłowych i bytowych. Zakwity i obumieranie fitoplanktonu, w tym sinic, mogą potencjalnie powodować uwalnianie sinic; toksyn (hepatoloksyny, neurotoksyny, cytotoksyny i dermatotoksyny), na które duża wrażliwość wykazuja organizmy żywe. Wody, w których obserwuje się masowy rozwój fitoplanktonu sa trudne do uzdatnienia. W celu określenia stanu trofii wód bierze sio pod uwagę, oprócz wskaźników biologicznych, zawartość w wodzie fosforu ogólnego, fosforanów, azotu całkowitego oraz indeksy trofiezności Carlsona. Z piśmiennictwa wynika, że od początku lat sześćdziesiątych do lat siedemdziesiątych Zbiornik Goczałkowicki byl zbiornikiem oligotroficznym, następnie wystąpił okres mezotrofii. od lat osiemdziesiątych okres eutrofii, a czasami nawet hipertrofii. Istnieją przesłanki, że w ostatnich latach trofia wód zbiornika ulega zmianie na skutek zbudowania oczyszczalni ścieków w zlewni. W artykule na podstawie danych uzyskanych z GWP dokonano oceny ryzyka występowania określonego stopnia eutrofizacji wód Zbiornika Goczałkowickiego.

EN

The Goczalkowice Reservoir is one of the water sources used by the Upper Silesian Water Supply Company (Górnośląskie Przedsiębiorstwo Wodociągów) to provide water to the inhabitants of Upper Silesia. The process of eutrophication occurs periodically in the waters of the reservoir. Biogenic substances (nitrogen, phosphorus) come from farmlands located in the catchment area, trade effluent and domestic waste water. Blooming and necrosis of phytoplankton. including cyanobacteria, may release toxins (hepatoxin. neurotoxin, cytotoxin and dermatoxin) to which living organisms are very sensitive. The waters in which a massive development of phytoplankton is observed are difficult to treat. In order to determine the trophic state of waters, one needs to lake into consideration, apart from biological indicators, the phosphorus, phosphate and nitrogen content in water, as well as Carlson trophic slate index. The literature! on I he subject indicates that from the beginning of the 1960s to1970s the Goczałkowice Reservoir was an oligotrophic resevoir, after which there came the mezotrophic period, and then in the 198os the eutrophic and even occasionally hypertophic periods. There are some indications that in recent years the trophic stale of waters in the reservoir has been changing due to the construction of a sewage treatment plant in lhe catchment area. The paper is devoted to the evaluation of the the risk of a certain level of eutrophication of water occurring in the Goczałkowice Reservoir, based on the data aquired from the Upper Silesian Water Supply Company.

Słowa kluczowe

PL

ocena ryzyka; biogeny; wskaźniki trolli wód; zbiornik Goczałkowice

EN

risk assessment; trophic state index; Goczałkowice Reservoir

• Wydawca: Wydawnictwo 2K TECHNOLOGIE s.c.
• Czasopismo: Technologia Wody
• Rocznik: 2015
• Tom: Nr 6 (44)
• Strony: 56--60
• Opis fizyczny: Bibliogr. 21 poz., rys.

Twórcy

autor

Czaplicka A.

• Politechnika Krakowska, Instytut Zaopatrzenia w Wodę i Ochrony Środowiska

autor

Iwanejko R.

• Politechnika Krakowska, Instytut Zaopatrzenia w Wodę i Ochrony Środowiska

autor

Szostak A.

• Górnośląskie Przedsiębiorstwo Wodociągów, Zakład Produkcji Wody

Bibliografia

• [1]Balcerzak W.: Wpływ procesu eutrofizacji na kształtowanie jakości wód, w: Monografii z XVIII Krajowej Konferencji, VI Międzynarodowej Konferencji Naukowo-Technicznej, tom I: Zaopatrzenie w wodę, jakość i ochrona wód, Poznań 2004, s. 245-255.
• [2]Balcerzak W.: Wpływ procesu eutrofizacji na technologię uzdatniania wody, II Kongres Inżynierii Środowiska, Monografie Komitetu Inżynierii Środowiska PAN, vol. 32, Lublin 2005, s. 113-121.
• [3]Bednarz T., Starzecka S., Mazurkiewicz-Boroń G.: Procesy mikrobiologiczne towarzyszące glonowym i sinicowym zakwitom wody, Wiadomości Botaniczne 46(1/2), 2002, s. 45-55.
• [4]Bochnia T., Wójcik W.: Ocena trofii Zbiornika Dobczckego w latach 1995-2000, Ogólnopolska Konferencja Naukowo-Techniczna „Aktualne zagadnienia w uzdatnianiu i dystrybucji wody”, Szczyrk 2001.
• [5]Bucka H., Żurek R., Kasza H.: The effect of physical and chemical parameters on the dynamics ofphyto- and zooplankton development in the Goczałkowice Reservoir, Acta Hydrobiology, vol. 35, nr 2, Kraków 1993, s. 133-151.
• [6]Cermet-Bud: Operat wodno-prawny na piętrzenie i pobór wody ze Zbiornika Goczałkowice, Kraków 2006.
• [7]Czaplicka-Kotas A., Ślusarczyk Z., Pięta M., Szostak A.: Analiza zależności między wskaźnikami jakości wody w Jeziorze Goczałkowickim w aspekcie zakwitów fitoplanktonu, Ochrona Środowiska 1/2012, vol. 34, s. 21-27.
• [8]Czaplicka-Kotas A., Ślusarczyk Z., Pięta M., Szostak A.: Biogeny w wodach dopływających do Zbiornika Goczałkowice, Gospodarka wodna 10/2012, s. 428-434.
• [9] Falkowski S., Erdmański J.: Gospodarka rybacka w wodociągowym zbiorniku zaporowym Goczałkowice w latach 1965- 2004, [w:] Więzik B.: 50-lecie budowy zbiornika wodnego na Małej Wiśle w Goczałkowicach. Konferencja naukowo-techniczna, Górnośląskie Przedsiębiorstwo Wodociągów w Katowicach 2006, s. 91-106.
• [10]http://nedo.gumed.edu.pl/wszpziu/ Genetyka/%28Microsoft%2oPower- P0int%20-%20B.%20Ned0Szytk0%20 CH0R0BY%20CZ_2430WIEKA%20 i%20ZWIERZ_245T%20P0W0D0WA- NE%20PRZEZ%20SINICE%200STRZY- CE%202005%20,.ppt%29.pdf
• [11]Jachniak E.: Związki biogenne a proces eutrofizacji wód Goczałkowickiego zbiornika wodnego, Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich 3/III, 2013, s. 31-48.
• [12]Kasza H.: Flora i fauna w różnych etapach życia Zbiornika Goczałkowice [w:] Więzik B.: 50-lecie budowy zbiornika wodnego na Małej Wiśłe w Goczałkowicach. Konferencja naukowo-techniczna, Górnośląskie Przedsiębiorstwo Wodociągów w Katowicach 2006, s. 73-89.
• [13]Nałęcz-Jawecki G., Tarczyńska M., Bochnia T., Jurczak T.: Oznaczanie hepatotoksyn w zakwitach sinicowych, Gaz, woda i technika sanitarna 9, 2001, s. 329-331.
• [14]Pięta M., Czaplicka-Kotas A., Szostak A., Ślusarczyk Z.: Zmiany trofii wód Zbiornika Goczałkowice w latach 1956-2009, Gospodarka wodna 7/2011, s. 278-284.
• [15]Podedworna M., Marciniewicz M.: Eutrofizacja wód, Gaz, woda i technika sanitarna, 7-8/2004, s. 275-278.
• [16]Świderska R., Anielak A. M.: The significance of electrokinetic potential in the adsorptionprocess ofhumic substances, Rocznik Ochrona Środowiska t. 6,2004, s. 31-49.
• [17]Świderska R., Anielak A. M.: Koagulacja wód powierzchniowych z udziałem substancji wspomagających, Rocznik Ochrona Środowiska t. 6,2004, s. 139-157.
• [18]Vollenweider R. A.: Scientific fundamentals of the eutrophication of lakes andflowing waters, with particular reference to nitrogen andphosphorus asfactors in eutrophication. Paris: Organization for Economie Cooperation and Development, Technical Report DAS (CSl), 1968, s. 54-73.
• [19]Zimoch I., Falkus B.: Ocena stanu eutrofizacji Zbiornika Kozłowa Góra, Gaz, woda i technika sanitarna 10,2003, s. 373-376.
• [20]Zimoch I., Szostak A., Gawlik A., Czechowski M.: Zakład Produkcji Wody Goczałkowice w aspekcie nowych wdrożeń technołogicznych, w: Monografia z XVIII Krajowej Konferencji, VI Międzynarodowej Konferencji Naukowo-Technicz- nej, tom II: Zaopatrzenie w wodę, jakość i ochrona wód, Poznań 2004, s. 752-762.
• [21]Zimoch I., Wieczysty A.: Zjawisko eutrofizacji w aspekcie niezawodności jakości wód powierzchniowych w zbiornikach odkrytych. W: Metody oceny i podnoszenia niezawodności działania komunalnych systemów zaopatrzenia w wodę. Monografie Komitetu Inżynierii Środowiska PAN, Kraków 2001.