Klasyfikacja zim w polskiej stacji polarnej w Hornsundzie (SW Spitsbergen) w okresie 1978/1979-2014/2015

• Autorzy: Caputa Z. , Leszkiewicz J.

Warianty tytułu

EN

Winter classification at polish polar station in Hornsund (SW Spitsbergen) in the period of 1978/1979–2014/2015

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Zmiany klimatu w ostatnich kilkudziesięciu latach w rejonie Hornsundu (SW Spitsbergen) wynikają głównie ze zmiany warunków pogodowych zim. Dlatego temperatura powietrza i grubość pokrywy śnieżnej, podstawowe elementy meteorologiczne charakteryzujące zimy, posłużyły do przeprowadzenia ich klasyfikacji. W wyniku standaryzacji tych elementów z wielolecia 1978/1979-2014/2015 wydzielono pięć typów zim: typowe (typ 0), mroźne i śnieżne (1), łagodne i śnieżne (2), mroźne i mało śnieżne (3) oraz łagodne i mało śnieżne (4). Taka klasyfikacja pozwoliła uporządkować zimy, określić tendencje ich zmian, scharakteryzować typy oraz dodatkowo, daje możliwość porównywania zim w różnych obszarach polarnych i wysokogórskich. W badanym okresie stwierdzono zmianę typu z zim mroźnych i śnieżnych na łagodne i mało śnieżne.

EN

The progressive warming of climate in recent decades in the region of Hornsund (SW Spitsbergen) has resulted mainly from a change in the nature of winters. Air temperature and snow depths, the basic elements characterizing the meteorological winter, were used to develop the winter classification. As a result of the standardization of the data, five types of winter have been distinguished: typical winter (type 0) and four the other four types of winter: freezing, snowy winter (1), mild, snowy winter (2), freezing winter with little snow (3), mild winter with little snow (4). In the period of 1978/1979-2014/2015 the following have been found out the change from the freezing and snowy winters to mild winters with little snow.

Słowa kluczowe

PL

klasyfikacja zim; zmiany klimatu; standaryzacja danych; temperatura powietrza; grubość pokrywy śnieżnej; Spitsbergen

EN

winter classification; climate change; Spitsbergen; standard score; air temperature; snow depth

• Wydawca: Stowarzyszenie Klimatologów Polskich
• Czasopismo: Problemy Klimatologii Polarnej
• Rocznik: 2015
• Tom: Nr 25
• Strony: 169--178
• Opis fizyczny: Bibliogr. 34 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Caputa Z.

• Wydział Nauk o Ziemi, Uniwersytet Śląski, ul. Będzińska 60, 41-200 Sosnowiec

autor

Leszkiewicz J.

• Wydział Nauk o Ziemi, Uniwersytet Śląski, ul. Będzińska 60, 41-200 Sosnowiec

Bibliografia

• 1. Aalto J., Roux P.C., Luoto M., 2014. The meso-scale drivers of temperature extremes in high-latitude Fennoscandia. Climate Dynamics, 42: 237-252.
• 2. Baranowski S., 1968. Termika tundry peryglacjalnej, SW Spitsbergen. Studia Geograficzne 10, Acta Universitatis Wratislaviensis, 68: 77 s.
• 3. Braithwaite R.J., 1995. Positive degree-day factors for ablation on the Greenland ice sheet studied by energybalance modelling. Journal of Glaciology, 41 (137): 153-160.
• 4. Caputa Z., Głowacki P., 2002. Pomiary termiki gruntu oraz promieniowania słonecznego w latach 1989-1995 Hornsund, SW Spitsbergen. Problemy Klimatologii Polarnej, 8: 111-123.
• 5. Czarnecki B., Miętus M., 2010. Porównanie stosowanych klasyfikacji termicznych na przykładzie wybranych regionów Polski. Przegląd Geofizyczny, 56 (3-4): 201-233.
• 6. Dolnicki P., 2002. Wpływ pokrywy śnieżnej na termikę i grubość warstwy czynnej zmarzliny w obszarze tundrowym rejonu Polskiej Stacji Polarnej (SW Spitsbergen). Problemy Klimatologii Polarnej, 12: 107-116.
• 7. Dolnicki P., Grabiec M., Puczko D., Gawor Ł., Budzik T., Klementowski J., 2013. Variability of temperature and thickness of permafrost active layer at coastal sites of Svalbard. Polish Polar Research, 34 (4): 353-374.
• 8. Ferdynus J., 2006. Pogody przymrozkowo-odwilżowe w rocznej strukturze stanów pogód Hornsundu (SW Spitsbergen) w latach 1980–2005. Problemy Klimatologii Polarnej, 16: 115-124.
• 9. Ferdynus J., 2008. Struktura stanów pogód w Hornsundzie w czasie trwania nocy polarnej. [w:] Kowalska A., Latocha A., Marszałek H., Pereyma J. (red.), Środowisko przyrodnicze obszarów polarnych. Wydział Nauk o Ziemi i Kształtowania Środowiska, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław: 116-124.
• 10. Ferdynus M., 2013. States of the weather and weather seasonality. [w:] Marsz A.A., Styszyńska A. (red.), Climate and climate change at Hornsund, Svalbard. The publishing house of Gdynia Maritime University: 221-251.
• 11. Głowacki P., 2007. Rola procesów fizyczno-chemicznych w kształtowaniu struktury wewnętrznej i obiegu masy lodowców Spitsbergenu. Publications of the Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences, Monographic Volume M-30 (400): 146 s.
• 12. Głowacki P., Niedźwiedź T., 1997. Climatological conditions in Hornsund (Spitsbergen) during Polish Polar Expeditions. [w:] P. Głowacki (red.) Polish Polar Studies. 24th Polar Symposium, Warszawa, 1997. Institute of Geophysics of the Polish Academy of Sciences, Warszawa: 81-94.
• 13. Instytut Geofizyki PAN, 2009-2015. Biuletyn meteorologiczny – Spitsbergen – Hornsund (Meteorological Bulletin – Spitsbergen – Hornsund), 2009.10-2015.06 (available on line at: www.glacio-topoclim.org/index.php/reports).
• 14. Kosiba A., 1958. O konieczności ujednolicenia skali międzynarodowej podstawowych kryteriów termicznych w klimatologii. Przegląd Geograficzny, 3: 27-31.
• 15. Kwaśniewska E., Pereyma J., 2004. Termiczne pory roku w Hornsundzie (SW Spitsbergen). Problemy Klimatologii Polarnej, 14: 157-169.
• 16.Leszkiewicz J., 1987. Charakterystyczne cechy zlewni polarnych oraz próba modelowania statystycznego topnienia śniegu i odpływu ablacyjnego w zachodniej części Spitsbergenu. Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego, 920: 84 s.
• 17. Leszkiewicz J., Pulina M., 1996. Snow fall phases in analysis of a snow cover in Hornsund, Spitsbergen. Polish Polar Research, 20 (1): 3-24.
• 18. Leszkiewicz J., Caputa Z., 2004. The thermal condition of the active layer in the permafrost at Hornsund, Spitsbergen. Polish Polar Research, 25 (3-4): 223-239.
• 19. Lorenc H., Suwalska-Bogucka M., 1996. Thermal tendencies of winters in Poland as the indicator of climate variability. Zeszyty Naukowe UJ., Prace Geograficzner, 102: 365-374.
• 20. Lorenc H., 2000. Termiczno-opadowa ocena klimatycznych sezonów roku w Polsce oraz tendencje czasowoprzestrzenne. Projekt badawczy M-9, IMGW, Maszynopis.
• 21. Marsz A.A., Styszyńska A. (red.), Climate and climate change at Hornsund, Svalbard. The publishing house of Gdynia Maritime University: 402 s.
• 22. Miętus M., 1991. Snow depth at the Hornsund Station, Spitsbergen in 1978-1986. Polish Polar Research, 12: 223-228.
• 23. Miętus M., 1992. Statistical characteristics of soil temperature at the depth of 5 cm in thermal seasons, Hornsund, Spitsbergen. Polish Polar Research, 13: 103-112.
• 24. Miętus M., Owczarek M., Filipiak J., 2002. Warunki termiczne na obszarze Wybrzeża i Pomorza w świetle wybranych klasyfikacji. Materiały Badawcze IMGW, seria Meteorologia, 36: 56 s.
• 25. Miętus M. (red.), 2000-2001. Roczniki Meteorologiczne Hornsund (Meteorological Yearbooks Hornsund) (1978/79-1980/81, 1982/83-1999/2000). Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej Oddział Morski, Gdynia.
• 26. Migała K., 1988. Snow cover influence on active layer of permafrost (Hornsund region, Spitsbergen). 15 Sympozjum Polarne, Wrocław: 230-239.
• 27. Niedźwiedź T. 2006. Główne cechy cyrkulacji atmosfery nad Spitsbergenem (XII.1950-IX.2006). Problemy Klimatologii Polarnej, 16: 91-105.
• 28. Niedźwiedź T., Łupikasza E., Małarzewski Ł., 2012. Wpływ cyrkulacji atmosfery na występowanie dni mroźnych w Hornsundzie (Spitsbergen). Problemy Klimatologii Polarnej, 22: 17-26.
• 29. Niedźwiedź T., 2013. The atmospheric circulation. [w:] Marsz A.A., Styszyńska A. (red.), Climate and climate change at Hornsund, Svalbard. The publishing house of Gdynia Maritime University: 57-74.
• 30. Pereyma J., 1983. Climatological problems of the Hornsund area, Spitsbergen, Acta Universitatis Wratislaviensis, 714: 134 s.
• 31. Przybylak R., 2007. Recent air-temperature changes in the Arctic. Annals of Glaciology, 46: 316-324.
• 32. Rodzik J., Stepko W., 1985. Climatic conditions in Hornsund (1978-1983). Polish Polar Research, 6: 561-576.
• 33. Warakomski W., 1992. W poszukiwaniu koncepcji anomalii klimatycznych. Annales UMCS 1989-1990, sec. B, 44/45: 211-224.
• 34. Wielbińska D. (red.), 1980-1990. Rocznik meteorologiczny Hornsund: 1957/58, 1978/79, 1979/80, 1980/81, 1982/83, 1983/84, 1984/85, 1985/86, 1987/88, 1988/89, 1989/90, IMGW, Gdynia.