Wykorzystanie metod planowania eksperymentów w ocenie wybranych własności stali

• Autorzy: Nowak P.

Warianty tytułu

EN

The use of methods of planning experiments in the evaluation of selected properties of the steel

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Polepszenie własności konstrukcyjnych stali można uzyskać poprzez wykorzystanie rezultatów odpowiednio zaplanowanych doświadczeń. Mogą one zidentyfikować oddziaływania synergiczne, czyli wzajemne wzmacnianie działania poszczególnych czynników powodujące, że łączny efekt jest większy od sumy efektów ich działania oddzielnego. Działania synergiczne wykazują m.in. pierwiastki stopowe. Przedstawione efekty uzyskano w oparciu o eksperymenty zrealizowane według planów czynnikowych dwuwartościowych (2n-p) i ich rozwinięcia – planów kompozycyjnych. W pierwszym etapie optymalizacji formułuje się pożądane efekty badanego procesu. Po ich zweryfikowaniu przeprowadza się serię eksperymentów, których celem jest wyznaczenie poszukiwanego optimum. W każdym etapie badań stosuje się metody statystyczne i analityczne pozwalające na weryfikację poprawności podejmowanych decyzji [L. 1, 3]. Poszukiwane własności mechaniczne stali odgrywają również ważną rolę we własnościach tribologicznych związanych z tarciem i zużywaniem materiałów. Zmieniając np. parametry procesów obróbki cieplnej stali, możemy spowodować polepszenie lub pogorszenie jej odporności na zużycie. W pracy poddano analizie trzy wybrane gatunki stali: C40, 41Cr4, 42CrMo4 i za pomocą metod planowania eksperymentów pokazano wpływ temperatury odpuszczania, udziału martenzytu oraz zawartości węgla na kształtowanie się własności mechanicznych badanych stali. Na podstawie przeprowadzonych badań określono tzw. współczynniki regresji i ułożono równania, w których pokazano wpływ poszczególnych zmiennych na własności stali.

EN

In the planning experience, structural properties play an important role. They can affect the steel by impact synergism, that is, the mutual strengthening of activity of chemical compounds or ions in the environment, resulting in that the total effect is greater than the sum of their separate effects. The solution was obtained based on the plans of the factors Divalent (2n-p) and their deployment-composition plans. The first stage of optimization includes the assumption as to the desired properties of the test process. After their verification carried out like a series of experiments whose purpose is to define the optimum. In every stage of the research applies statistical methods and analytical verification of the correctness of decisions.

Słowa kluczowe

PL

stal; synergizm; planowanie eksperymentu

EN

steel; synergism; planning matrices

• Wydawca: Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Mechaników Polskich
• Czasopismo: Tribologia
• Rocznik: 2013
• Tom: nr 5
• Strony: 67--76
• Opis fizyczny: Bibliogr. 12 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Nowak P.

• Uniwersytet Technologiczno-Humanistyczny, Instytut Budowy Maszyn, ul. Krasickiego 54, 26-600 Radom

Bibliografia

• 1. Górecka R.: Metodyka eksperymentu. Wyd. Politechniki Krakowskiej, Kraków 1994.
• 2. Maciąg M.: Model termodynamiczny zużywania ściernego metali. Trybologia nr 1/2003.
• 3. Czupryk W.: Wpływ zjawisk wtórnych na zużywanie utleniające metali w procesie tarcia poślizgowego. Prace Naukowe nr 848 Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu. Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, Wrocław 2000.
• 4. Nalimov V.V., Černova N.A.: Statystyczne metody planowania doświadczeń ekstremalnych. WNT, Warszawa 1967.
• 5. Godziszewski J., Mania R., Pampuch R.: Zasady planowania doświadczeń i opracowywania wyników pomiarów. Wyd. AGH, Kraków 1987.
• 6. Švedkov E.L. i in.: Slovar - spravočnik po treniju, iznosu i smazke detalej mašin. Naukova Dumka Kiev 1979.
• 7. Pająk E., Wieczorowski K.: Podstawy optymalizacji operacji technologicznych przykładach. PWN, Poznań 1982.
• 8. Sadowski J.: Untersuchungen zur maximalen Verschleiβvestigkeit fester Körper. Tribologie und Schmierungstechnik Nr 3 1990.
• 9. Polański Z.: Planowanie doświadczeń w technice. PWN, Warszawa 1984.
• 10. Sadowski J., Śurowski W.: Sposób zmniejszania zużycia trybologicznego elementów trących. Patent polski nr 1767118, B1, F16N 29/00 opublikowano 30.07.1999.
• 11. Sadowski J., Śurowski W.: Thermodynamische Aspekte über die Verschliβbestän-digkeitvon Metallen. Tribologie und Schmierungstechnik Nr 3 1992r.
• 12. Wieleba W.: Analiza procesów tribologicznych zachodzących podczas współpracy kompozytów PTFE ze stalą. Oficyna wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2002.