Ślady i przebieg dawnej sieci komunikacyjnej na progu Pogórza Karpackiego

• Autorzy: Kroczak R.

Warianty tytułu

EN

Traces and routes of old roads on Carpathian Foothills escarpment

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Ewolucja sieci komunikacyjnej jest odzwierciedleniem przemian społecznych i gospodarczych zachodzących na Pogórzu Karpackim. Pierwotna sieć głównych szlaków komunikacyjnych uzależniona była ściśle od warunków terenowych. Wraz z rozwojem gospodarczym regionu i postępem technicznym zaczęto budować drogi na terenach wcześniej uznanych za niekorzystne. Nowe drogi poprowadzono blisko sieci osadniczej zlokalizowanej w dolinach. W efekcie najstarsze główne trakty wytyczone pierwotnie po wierzchowinach zostały zdegradowane do roli dojazdów do pól bądź całkowicie wyłączone z użytkowania. Występujące współcześnie w krajobrazie Pogórza opuszczone wcięcia drogowe starych szlaków są jedyny śladem dawnego układu komunikacyjnego.

EN

Road network evolution reflects social and economical transformation on Carpathians Foothills. Original network of main communication routes was strictly conditioned by the local relief. Along with economical and technological development new roads were built - on the areas previously considered as impassable. They were led along the valleys where the settlement was located. In effect the oldest main roads, which were originally led across the tophills, are today degraded to access roads or even completely excluded from use. Abandoned road cuts found today on foothills landscape are the traces of old communication network.

Słowa kluczowe

PL

Pogórze Karpackie; drogi; wąwóz drogowy; dolina; wierzchowina; mapa Miega

EN

Carpathian Foothills; roads; road cut; valley

• Wydawca: Komisja Krajobrazu Kulturowego Polskiego Towarzystwa Geograficznego
• Czasopismo: Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego
• Rocznik: 2012
• Tom: nr 18
• Strony: 103--115
• Opis fizyczny: Bibliogr. 23 poz., ryc., tab., fot.

Twórcy

autor

Kroczak R.

• Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej Wydział Geograficzno-Biologiczny Kraków, Polska

Bibliografia

• Analiza stanu obecnego i inwentaryzacja istniejących zasobów dla Gminy Rzepiennik Strzyżewski. Program Odnowy Wsi, 2004, Urząd Gminy Rzepiennik Strzyżewski.
• Bucała A., 2012: Współczesne zmiany środowiska przyrodniczego dolin potoków Jaszcze i Jamne w Gorcach, Prace Geograficzne IGiPZ PAN, nr 231, Wydawnictwo IGiPZ PAN.
• Corine Land Cover 2000 (CLC 2000) vector database, The European Environment Agency, www.eea.europa.eu.
• Dobrowolska M., 1985: Procesy osadnicze w dorzeczu Wisłoki i Białej Dunajcowej w tysiącleciu, Wydawnictwo Naukowe WSP, Kraków.
• Górz B., 1985, Skutki komasacji gruntów we wsi Jabłonka na Orawie. Z badań nad strukturą i infrastrukturą rolnictwa, Dokumentacja Geograficzna, z. 3: 41-100.
• Kondracki J., 1994: Geografia Polski, Mezoregiony fizycznogeograficzne, PWN, Warszawa.
• Kroczak R., 2007: Przyrodnicze uwarunkowania zmiany użytkowania terenu w XX w. na Pogórzu Ciężkowickim na przykładzie zlewni Zalasówki i Pożory, Terenowe Warsztaty Geomorfologiczne. Środowisko i człowiek w górach średnich. Muczne, poster.
• Kroczak R., 2010: Geomorfologiczne i hydrologiczne skutki funkcjonowania dróg polnych na Pogórzu Ciężkowickim, Prace Geograficzne IGiPZ PAN, nr 225, Wydawnictwo IGiPZ PAN. http://rcin.org.pl/dlibra/docmetadata?id=2753&from=publication
• Kroczak R., Soja R., 2011: Gęstość dróg polnych na Pogórzu Ciężkowickim na tle regionów południowej Polski [w:] Problemy Zagospodarowania Ziem Górskich, z. 58, PAN, Kraków: 41-52
• Kroczak R., Wantuch K, Wantuch M., 2011: Projekt szlaku turystycznego udostępniającego rolnicze tereny Pogórza Ciężkowickiego jako przykład działań lokalnych na rzecz poprawy atrakcyjności regionu [w:] Przestrzeń turystyczna. Czynniki, różnorodność, zmiany (red.): M. Durydiwka, K. Duda-Gromada, Wydawnictwo UW, Warszawa: 241-250;
• Mapa topograficzna, 1937, skala 1:100000, Wojskowy Instytut Geograficzny.
• Mapy katastralne wsi: Bistuszowa, Joniny, Ryglice, Zalasowa, Żurowa, 1847-1850, skala 1:2880, Starostwo Powiatowe w Tarnowie. Wydział Geodezji, Katastru i Zarządzania Nieruchomościami.
• Medwecka-Kornaś A., 1976: Szata roślinna dorzecza Białej Dunajcowej, Studia Ośrodka Dokumentacji Fizjograficznej, tom 5. PAN Kraków: 137-168.
• Mieg F., 1775-1783, die skale 1:28800, Karte des Königreich Galizien und Lodomerien. Pilsner Kreis, Krigsarchiw in Vien.
• Soja R., 2002 Hydrologiczne aspekty antropopresji w Polskich Karpatach, Prace Geograficzne, nr 186, IGiPZ PAN, Warszawa.
• Spezialkarte der oesterreichisch-ungarischen Monarchie, 1904, die skale 1:75000, Pilzno und Ciezkowice, NYPL Digital Gallery.
• Starkel L., 1972: Charakterystyka rzeźby polskich Karpat i jej znaczenie dla gospodarki ludzkiej, Problemy Zagospodarowania Ziem Górskich, PAN, 10: 75-150.
• Starkel L., 1988: Przemiany środowiska geograficznego Polski a dzisiejsze geosystemy [w:] Przemiany środowiska geograficznego Polski (red. L. Starkel), Wszechnica PAN, Ossolineum, Wrocław: 7-24.
• Styś W., 1934: Rozdrabnianie gruntów chłopskich w byłym zaborze austriackim od roku 1787 do 1931, Archiwum Towarzystwa Naukowego we Lwowie, Dział B, tom XV, zeszyt 1, Nakładem Towarzystwa Naukowego, Lwów.
• Wałdykowski P., 2006, Wpływ dróg górskich na dynamikę procesów morfogenetycznych w rejonie Turbacza [w:] Ochrona Beskidów Zachodnich, nr 1, Gorczański Park Narodowy: 67-79.
• Wolski J., 2007: Przekształcenia krajobrazu wiejskiego Bieszczadów Wysokich w ciągu ostatnich 150 lat, Prace Geograficzne IGiPZ PAN, nr 214, Wydawnictwo IGiPZ PAN. (http://rcin.org.pl/igipz/dlibra/docmetadata?id=134&from=publication)
• Wyrozumska B., 1971: Lustracja dróg województwa krakowskiego w roku 1570, PAN-oddział Kraków. Materiały Komisji Nauk Historycznych, nr 21, Wydawnictwo PAN, Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk.
• Żytko K., Zając R., Gucik S., 1989: Map of the tectonic elements of the Western Outer Carpathians and their foreland 1:500 000 [w:] Geological Atlas of the Western Outer Carpathians and their Foreland (red.): D. Poprawa, J. Nemcok, PIG, Warszawa.