Pozwolić odejść, czyli... Granice interwencji

• Autorzy: Bukal Grzegorz

Identyfikatory

DOI

10.35784/odk.2779

Warianty tytułu

EN

Letting Go: the Limits of Intervention

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem tego tekstu jest zwrócenie uwagi na problem ostatecznej granicy interwencji konserwatorskich wobez zabytków architektury w kontekście holistycznej koncepcji ochrony dziedzictwa. Pełny tekst adresowany jest do polskich czytelników ze względu na szczególne odniesienia do sytuacji polskiego systemu ochrony dziedzictwa. Choć architektura należy do sfery sztuk użytkowych, większość budynków nie powstawała jako dzieła sztuki. Racją ich bytu była i jest możliwość realizacji zadań technicznych w sposób ściśle odpowiadający oczekiwaniom użytkowników. Były w większości podporządkowane zasadom techniki i ekonomii. Ich cykl życiowy zakładał nawet estetycznie degradujące przekształcenia, zużycie oraz planowaną lub nieplanowaną śmierć. Koniec egzystencji zwykłego budynku jest tak naturalny, jak dążenie do „wiecznego”, w stanie oryginalnym, zachowania klasycznie rozumianego dzieła sztuki. Jako taki powinien być postrzegany jako naturalny, w pewnych okolicznościach nawet z konserwatorskiego punktu widzenia. Polskie prawo umożliwia, poprzez bezkrytyczne przyjęcie koncepcji wszechogarniajacego “dziedzictwa”, objęcie ochroną każdego budynku pochodzącego z niezdefiniowanej “przeszłej epoki”. Bez względu na jego stan, bez pytań o techniczną wykonalność interwencji. Wobec braku systemu objektywnego wartościowania prowadzi to do wzrostu liczby budynków uznawanych za zabytkowe oraz nieefektywności ochrony. Pogarsza także możliwości ochrony istniejących i bardzo zaniedbanych obiektów o rzeczywistej wartości.

EN

The purpose of this paper is to draw attention to the issue of the final limit of conservation interventions towards architectural monuments in the context of a holistic concept of heritage protection. The full text is addressed to Polish readers due to its special reference to the situation in the Polish system of protection of architectural heritage. Although architecture belongs to the sphere of applied arts, most of the buildings were not created as works of art. Their raison d'être was - and still is - the possibility of implementing technical tasks in a manner strictly meeting the users' expectations. They were mostly subordinated to the principles of technology and economy. Their life cycle assumed even aesthetically degrading transformations, wear and tear as well as planned or unplanned end. The end of existence of an ordinary building is as natural as the pursuit of an eternal preservation of a (traditionally understood) work of art in its original condition. And such an end should be perceived as natural, and in some circumstances acceptable, even from conservation point of view. By adopting the concept of overwhelming “heritage” uncritically, Polish law allows it possible to extend protection to every building from undefined “past era”, regardless of its condition, without a question of the technical feasibility of the intervention. In the absence of an objective assessment system, this led to a huge increase in the number of buildings entered in the list of monuments and to the ineffectiveness of the formal protection. It has also worsened the ability to protect still existing and very neglected objects of real monumental values.

Słowa kluczowe

PL

zabytek architektury; konserwacja; interwencje konserwatorskie

EN

architectural monument; conservation; conservatory intervention

• Wydawca: Polski Komitet Narodowy Międzynarodowej Rady Ochrony Zabytków ICOMOS ; Wydawnictwo Politechniki Lubelskiej
• Czasopismo: Ochrona Dziedzictwa Kulturowego
• Rocznik: 2021
• Tom: Nr 11
• Strony: 1--12
• Opis fizyczny: Bibligr. 15 poz.

Twórcy

autor

Bukal Grzegorz

• Wydział Architektury Politechniki Gdańskiej

• https://orcid.org/0000-0001-9254-3069

Bibliografia

• 1. Brudnicki, J., Dawidowicz, M., Jagielska, E., Jankowski, D., Kłoczko, A., Kozioł, A., Legutko-Kobus, P., Lorek, A., Misiuk, Z., Popławska-Bukało, E., Skaldowski, B., Warchoł, M., Raport o stanie zachowania zabytków nieruchomych w Polsce. Zabytki wpisane do rejestru zabytków(księgi rejestru A i C). Narodowy Instytut Dziedzictwa, 2017.
• 2. Bukal, G.,Produkcja zabytków jako problem konserwatorski (przykład Gdańska), [w:] B. Szmygin (red.), Współczesne problemy teorii konserwatorskiej w Polsce, Warszawa: PKN ICOMOS, 2008, ss.17-24.
• 3. Bukal, G.,Ochrona i zagrożenie wartości zabytków – czyli o skutkach braku wartościowania i co dalej...W: B. Szmygin (red.), Wartościowanie zabytków architektury, Warszawa: PKN ICOMOS, 2013, ss.61-70.
• 4.Convention Concerning the Protection of the World Cultural and Natural Heritage, https://whc.unesco.org/en/conventiontext
• 5.Decyzja Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w sprawie wpisania do rejestru zabytków z dn. 07.01.2020, PWKZ. 5140.5.2017. (AK) PŚ, s. 10.
• 6. https://download.cloudgdansk.pl/gdansk-pl/d/202105169409/postanowienie-pomorskiego-wojewodzkiego-konserwatora-zabytkow-z-dnia-21-12-2020r-skan.pdf
• 7. https://sip.lex.pl/orzeczenia-i-pisma-urzedowe/orzeczenia-sadow/ii-osk-896-16-skreslenie-z-rejestru-zabytkow-wyrok-522558022
• 8. https://www.nid.pl/pl/Informacje_ogolne/Zabytki_w_Polsce/Ewidencja_ zabytkow
• 9. https://mapy.zabytek.gov.pl/nid/
• 10. https://nid.pl/pl/Informacje_ogolne/Zabytki_w_Polsce/Pomniki_historii/
• 11. https://nid.pl/pl/Informacje_ogolne/Zabytki_w_Polsce/Miejsca_na_liscie/Lista informacyjna
• 12. Brudnicki, J., Dawidowicz, M., Jagielska, E., Jankowski, D., Kłoczko, A., Kozioł, A., Legutko-Kobus, P., Lorek, A., Misiuk, Z., Popławska-Bukało, E., Skaldowski, B., Warchoł, M, Raport o stanie zachowania zabytków nieruchomych w Polsce. Zabytki wpisane do rejestru zabytków (księgi rejestru A i C). Narodowy Instytut Dziedzictwa, 2017.
• 13. https://nid.pl/pl/Wydawnictwa/inne%20wydawnictwa/RAPORT%20O%20STANIE%20ZACHOWANIA%20ZABYTK%C3%93W%20NIERUCHOMYCH.pdf
• 14. Szmygin, B., Fortuna-Marek, A. & Siwek, A., Wartościowanie dziedzictwa w systemie SV – metoda i przykłady zastosowania, Lublin: Politechnika Lubelska, 2017.
• 15. Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami Dz. U. z 2021 r. poz. 710, 954, Art. 6. 1.