Gaz z polskich łupków jako wyrób/produkt końcowy - wprowadzenie do oceny środowiskowej opartej na metodologii LCA (Life Cycle Assessment)

• Autorzy: Bocianowski R.

Identyfikatory

DOI

10.15199/17.2016.5.1

Warianty tytułu

EN

The shale gas as an output/the final product - introduction to the evaluation of the impact on a surrounding environment by applying the LCA (Life Cycle Assessment) methodology

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem publikacji jest analiza możliwych etapów technologicznych, mogących występować w cyklu życia gazu łupkowego, pochodzącego z kopalni zlokalizowanej na terytorium RP. Podstawą analizy jest identyfikacja etapów procesu wydobycia gazu niekonwencjonalnego, ze wskazaniem oraz oceną ich potencjalnego wpływu na zmiany w otaczającej infrastrukturze, środowisku i zasobach naturalnych. Analiza obejmuje również określenie ról poszczególnych etapów technologicznych, jaką pełnią w procesie, wraz z opisem stosowanych rozwiązań techniczno-technologicznych i ich charakterystyką, w zakresie oddziaływania na otoczenie. W artykule oparto się na danych z literatury fachowej i konsultacjach eksperckich. Na tej podstawie stworzono możliwy teoretyczny, pełny cykl życia rodzimego gazu łupkowego. Po przeprowadzonej analizie dokonano wstępnego określenia takich elementów przeglądu jak wybór funkcji, jednostki funkcjonalnej, a także efektywności wyrobu i możliwych strumieni odniesienia, mogących posłużyć do dalszych analiz. Elementem kluczowym niniejszego opracowania jest wskazanie potencjalnych granic systemu LCA. Niniejszy artykuł jest wstępem do dalszych badań LCA, oraz w dalszej perspektywie również LCC nad wpływem wydobycia gazu łupkowego na środowisko naturalne na obszarze RP.

EN

The aim of the paper was to analyze the possible technological stages of the life cycle of the shale gas extraction process. The exemplary shale gas mine is set-in on the territory of the Republic of Poland. The base of analysis was to identify the stages of unconventional gas extraction with indication and assessment of their potential impact on changes in the surrounding infrastructure. Especially to the environment and natural resources. The roles of the individual stages were determined if they took place in the process. The applied technical and technological solutions were descripted with their characteristics in terms of impact on the environment. The article was based on data from the study literature and consulted by experts’ knowledge. Then was developed a theoretical possible the life cycle of the shale gas production process. Based on initial analysis were determined elements such as the overview of the selected functions, unit of functionality, also the effectiveness of the product and the possible streams of reference for further analysis at the end. A key’s element of this study was to identify potential boundaries of the system. This article is an introduction to further researches of LCA, and also the LCC in the longer term, in case of the impact of shale gas on the environment in the area of Poland Republic.

Słowa kluczowe

PL

zasoby niekonwencjonalne; gaz łupkowy; oszacowanie cyklu życia LCA; bezpieczeństwo środowiskowe; górnictwo otworowe

EN

unconventional resources shale gas; life cycle assessment (LCA); natural environment safety; borehole mining

• Wydawca: Wydawnictwo SIGMA-NOT
• Czasopismo: Gaz, Woda i Technika Sanitarna
• Rocznik: 2016
• Tom: Nr 5
• Strony: 162--169
• Opis fizyczny: Bibliogr. 42 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Bocianowski R.

• doktorant, Wydział Towaroznawstwa, Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu, Katedra Towaroznawstwa i Ekologii Produktów Przemysłowych

Bibliografia

• [1] Agencja Informacji Energetycznych (EIA) przy Departamencie Energii USA. 2011. «World Shale Gas Resources: An Initial Assessment».
• [2] Burnham Andrew, Jeongwoo Han, Corrie E. Clark, Michael Wang, Jennifer B. Dunn, Ignasi Palou-Rivera. 2012. “Life-cycle Greenhouse Emissions of Shale Gas, Natural Gas, Coal, and Petroleum”, Environmental Science & Technology 46: 619-627. dx.doi.org/10.102l/es201942m.
• [3] Chang Yuan, unze Huang, Robert J. Ries, Eric Masanet. 2015. “Life-cycle comparision of greenhouse gas emissions and water consumption for coal and shale gas fired power geration in China”, Elsevier Ltd. Energy 86: 335-343. http://dx.doi.org/10.1016/j .energy.2015.04.034.
• [4] Dobrzeniecka-Górka Anna, Wojciech Labuda. 2014. «Likwidacja otworu». http://infolupki.pgi.gov.p1/pl/technologie/likwidacja-otworu-0. [dostęp: 24.03.2016].
• [5] Foltynowicz Zenon, Anna Lewandowska. 2004. “Comparative LCA of Industrial Objects - Part 2: Case study for chosen industrial pumps”, The International Journal of Life Cycle Assessment 9(3): 180-186. DOI: 10.1065/ lca2004.03.152.2.
• [6] Foltynowicz Zenon, Anna Lewandowska. 2010. “Selected problems of products ecology”, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu.
• [7] Główny Instytut Górnictwa, Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. 2015. „Raport: Środowisko i prace rozpoznawcze dotyczące gazu z łupków: Wyniki Monitoringu Sejsmicznego”.
• [8] Głuszyński Andrzej, Sylwia Kijewska. 2014. „Metody poszukiwań - analiza sejsmiczna”, http://infolupki.pgi.gov.pl/pl/metody-poszukiwan/metody-poszukiwania-gazu-w-formacjach-lupkowych. dostęp: 24.03.2016].
• [9] Górski Witold. 2007. „Przygotowywanie prac wiertniczych 311[40].Z1.01”, Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji - Państwowy Instytut Badawczy w Radomiu.
• [10] Górski Witold. 2007. „Zapobieganie awariom wiertniczym 311[40].Z1.06”.Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji - Państwowy Instytut Badawczy w Radomiu.
• [11] Idzikowski Michał - Inżynier Wiertnik Geolog. 2016. Konsultacja ekspercka».
• [12] Jackson Robert B., Avner Vengosh, J. William Carey, Richard J. Davies, Thomas H. Darrah, Francis O’Sullivan, Gabrielle P'etron. 2014. “The Enviromental Costs and Benefits of Fracking”, Annual Review of Environment and Resources 39: 327-362. doi: 10.1146/annurev-environ-031113-144051.
• [13] Kiersnowski Hubert, Ireneusz Dyrka. 2013. „Potencjał złożowy ordowicko-sylurskich łupków gazonośnych w Polsce: omówienie dotychczasowych raportów i propozycje udoskonalenia metodyki oceny zasobów gazu w raporcie w 2014 r.”, Przegląd Geologiczny 61(6): 354-373.
• [14] Kowalski Michał - Geolog Wojewódzki (woj. Pomorskie). 2016. Konsultacja ekspercka».
• [15] Krawiec Franciszek. 2013. „Niekonwencjonalne źródła ropy i gazu - doświadczenia amerykańskie”, Wydawnictwo Difin SA w Warszawie. ISBN 978-83-7641-822-3.
• [16] Lewandowska Anna, Joanna Witczak. 2011. „Zasoby naturalne jako kategoria wpływu w badaniach LCA”. Przegląd Górniczy 66(1067): 6-32.
• [17] Lewandowska Anna. 2006. „Środowiskowa ocena cyklu życia produktu na przykładzie wybranych typów pomp przemysłowych”, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu.
• [18] Lorens Paweł. 2007. „Eksploatowanie złóż gazu ziemnego 311[14].Z1.05”, Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji - Państwowy Instytut Badawczy w Radomiu.
• [19] Łuszcz Marta. 2007. „Rozpoznawanie złóż ropy naftowej i gazu ziemnego 311[14].Z 1.01”, Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji - Państwowy Instytut Badawczy w Radomiu.
• [20] Macuda Jan, Anita Starzycka. 2013. „Problematyka zagospodarowania odpadów wydobywczych powstających przy poszukiwaniu gazu ze złóż niekonwencjonalnych w aspekcie ochrony środowiska”, Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk (85): 259-270.
• [21] Manda Alex K., Jamie L. Heath, Wendy A. Klein, Michael T. Griffin, Burrell E. Montz. 2014. “Evolution of multi-well pad development and influence of well pads on environmental violations and wastewater volumes in the Marcellus shale (USA)”, Elsevier Ltd. Journal of Environmental Management, 142: 36-45. http://dx.doi.Org/10.1016/j.jenvman.2014.04.011.
• [22] Ministerstwo Gospodarki, Minister Gospodarki. 2015. „Sprawozdanie Ministra Gospodarki z wyników monitorowania bezpieczeństwa dostaw paliw gazowych za okres od dnia 1 stycznia 2014 r. do dnia 31 grudnia 2014 r.”: 36.
• [23] Operator Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM SA. 2016. „Parametry charakteryzujące jakość przesyłanego gazu”, http://www.gaz-system.pl/strefa-klienta/system-przesylowy/parametry-charakteryzujace-jakosc-przesylanego-gazu/. dostęp: 24.03.2016].
• [24] Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy. 2012. „Ocena zasobów wydobywalnych gazu ziemnego i ropy naftowej w formacjach łupkowych dolnego paleozoiku w Polsce (basen bałtycko-podlasko-lubelski)”.
• [25] Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy. 2013. „Państwowa Służba Geologiczna o gazie w łupkach”.
• [26] PIG-PIB, AGH, Politechnika Gdańska. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. 2015. „Raport: Środowisko i prace rozpoznawcze dotyczące gazu z łupków”.
• [27] PKN Polski Komitet Normalizacyjny. 2000. PN-EN ISO 14043: „Zarządzanie środowiskowe - Obrona cyklu życia - Interpretacja cyklu życia”.
• [28] PKN Polski Komitet Normalizacyjny. 2000. „Polskie tłumaczenie ISO/TR 14049: Zarządzanie środowiskowe - Obrona cyklu życia - Przykłady zastosowania ISO 14041 do określania celu i zakresu oraz analizy zbioru”.
• [29] PKN Polski Komitet Normalizacyjny. 2000. „Polskie tłumaczenie ISO/TS 14048: Zarządzanie środowiskowe - Obrona cyklu życia - Format dokumentowania danych”.
• [30] PKN Polski Komitet Normalizacyjny. 2002. „PN-EN ISO 14041: Zarządzanie środowiskowe - Obrona cyklu życia - Określenie celu i zakresu oraz analiza zbioru”.
• [31] PKN Polski Komitet Normalizacyjny. 2002. „PN-EN ISO 14042: Zarządzanie środowiskowe - Obrona cyklu życia - Ocena wpływu cyklu życia”.
• [32] PKN Polski Komitet Normalizacyjny. 2006. „PKN ISO/TR 14047: Zarządzanie środowiskowe - Obrona wpływu cyklu życia - Przykłady stosowania ISO 14042”.
• [33] PKN Polski Komitet Normalizacyjny. 2009. „PN-EN ISO 14040: Zarządzanie środowiskowe - Obrona cyklu życia - Zasady i struktura”.
• [34] Rado Robert, Jan Lubaś, Petr Bujok. 2011. „Techniczne aspekty wiercenia kierunkowego z częściowym wykorzystaniem istniejących otworów”, Wiertnictwo Nafta Gaz 28(1-2): 319-330.
• [35] Roman Michał. 2014. „Metody poszukiwań - geofizyka otworowa”, http://infolupki.pgi.gov.pl/pl/technologie/metody-poszukiwan-geofizyka-otworowa. [dostęp: 24.03.2016].
• [36] Skorodecki Piotr - Kierownik Kopalni (woj. Zachodniopomorskie). 2016. Konsultacja ekspercka».
• [37] Stamford Laurence, Adisa Azapagic. 2014. “Life cycle environmental impacts of UK shale gas”, Elselvier ltd. Applied Energy 134: 506-518. http:// dx.doi.org/10.1016/j.apenergy.2014.08.063.
• [38] Thiel Gregory P., Emily W. Tow, Leonardo D. Banchik, Hyung Won Chung, John H. Lienhard V. 2014. “Energy consumption in desalinating produced water from shale oil and gas extraction”, Elsevier Ltd. Energy and Desalination 366: 94-112. doi:10.1016/j.desal.2014.12.038.
• [39] Woźnicka Małgorzata, Monika Konieczyńska. „Jak poszukiwanie gazu łupkowego może wpłynąć na środowisko?”, http://infolupki.pgi.gov.pl/pl/ srodowisko/jak-poszukiwanie-gazu-lupkowego-moze-wplynac-na-srodowisko. [dostęp: 24.03.2016].
• [40] Woźnicka Małgorzata, Monika Konieczyńska. 2011. „Prezentacja: Środowiskowe aspekty wydobycia gazu łupkowego”. Gaz łupkowy w Polsce i na Lubelszczyźnie. Targi Geologia. Konferencja Geobezpieczeństwo.
• [41] Wyra Aleksander, Danuta Pawełczyk. 2007. „Eksploatowanie maszyn i urządzeń wiertniczych 311 [40].Z2.05”, Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji - Państwowy Instytut Badawczy w Radomiu.
• [42] Wyra Aleksander, Gabriela Poloczek. 2007. „Prowadzenie prac wiertniczych różnymi technikami wiertniczymi 311[40].Z1.05”, Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji - Państwowy Instytut Badawczy w Radomiu.

Uwagi

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę.