Properties and dimensional stability of 12 500-year-old subfossil pine wood

• Autorzy: Fejer M. , Zborowska M. , Adamek O. , Dzieduszyńska D. , Kittel P. , Petera-Zganiacz J. , Twardy J.

Identyfikatory

DOI

10.12841/wood.1644-3985.075.05

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

At the Koźmin Las site, in Central Poland, in the middle section of the Warta River valley, a series of well-preserved tree trunks and in situ stumps, as well as organic deposits, have been found. The tree remains are dated back to the period between 13,000–12,600 cal BP, i.e. to the Alleröd/Younger Dryas transition. The forest consisted predominantly of pines (Pinus sylvestris L.) of a maximum age of approx. 140 years and an average age of 68 years, and the river valley floor was overgrown. The forest was destroyed ca. 12,600 cal BP by deteriorating hydrological conditions or a sudden catastrophic event. The aim of the study was to assess the degree of degradation in terms of selected macroscopic, physical and chemical properties of a subfossil pine log. On this basis, a conservation process was developed, using aqueous solutions of polyethylene glycols (PEG) with varying concentrations of low- and high-molecular polymers. Treated and dried samples were compared in terms of their tangential and radial dimensional stability, as well as their hygroscopic properties.

Słowa kluczowe

EN

waterlogged wood; Scots pine (Pinus sylvestris L.); chemical composition; physical properties; conservation; Uniejów Basin; Central Poland; Alleröd/Younger Dryas transition

PL

mokre drewno; sosna pospolita (Pinus sylvestris L.); skład chemiczny; właściwości fizyczne; konserwacja; Uniejów; środkowa Polska; młodszy dryas

• Wydawca: Sieć Badawcza Łukasiewicz - Poznański Instytut Technologiczny
• Czasopismo: Drewno : prace naukowe, doniesienia, komunikaty
• Rocznik: 2014
• Tom: vol. 57, nr 193
• Strony: 81--95
• Opis fizyczny: Bibliogr. 37 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Fejer M.

• Biskupin Archaeological Museum, Biskupin, Poland

autor

Zborowska M.

• Poznań University of Life Sciences, Poznan, Poland

autor

Adamek O.

• Poznań University of Life Sciences, Poznan, Poland

autor

Dzieduszyńska D.

• University of Łódź, Faculty of Geographical Sciences, Department of Geomorphology and Palaeogeography, Łódź, Poland

autor

Kittel P.

• University of Łódź, Faculty of Geographical Sciences, Department of Geomorphology and Palaeogeography, Łódź, Poland

autor

Petera-Zganiacz J.

• University of Łódź, Faculty of Geographical Sciences, Department of Geomorphology and Palaeogeography, Łódź, Poland

autor

Twardy J.

• University of Łódź, Faculty of Geographical Sciences, Department of Geomorphology and Palaeogeography, Łódź, Poland

Bibliografia

• Babiński L. [2005]: Badanie stopnia degradacji i stabilizacji wymiarowej mokrego drewna wykopaliskowego (Analyses of the degree of degradation and dimensional stability of wet archaeological wood). Acta Scientiarum Polonorum Silvarum Colendarum Ratio et Industria Lignaria 4 [1]: 153–171
• Babiński L. [2011]: Badanie skuteczności konserwacji archeologicznego drewna sosny o małym skurczu poprzecznym i dużym skurczu wzdłużnym (Studies on preservation effectiveness of archaeological pine wood of low tangential shrinkage and high longitudinal shrinkage). Nauka Przyroda Technologie 5 [3]: 1–9
• Brunning R., Watson J., Allen S., Bamforth M., Coles B., Darrah R.,Gdaniec K., Krawiec K., Last J., Lobb M., Nayling N., Stallibrass S., Spriggs J. Tyers C., Williams J. [2010]: Waterlogged Wood Guidelines on the recording, sampling, conservation and curation of waterlogged wood. Jones D. M. (ed.), English Heritage Publishing, Swindon
• Coles J., Coles B. [1986]: Sweet Track to Glastonbury: the Somerset Levels in prehistory. London: Thames and Hudson
• Cook C., Grattan D.W. [1991]: A method of calculating the concentration of PEG for freeze-drying waterlogged wood. In: Hoffmann P. (ed.) Proceedings of the 4th ICOM Group on Wet Organic Archaeological Materials Conference, Bremerhaven 1990. ICOM, Bremerhaven: 239–251
• Dzieduszyńska D., Petera-Zganiacz J. [2012]: Geologic position of the Younger Dryas subfossil forest in the Warta River Valley, central Poland. Bulletin of the Geological Society of Finland [84]: 69–79
• Dzieduszyńska D., Petera-Zganiacz J., Krąpiec M. [2011]: The age of the subfossil trunk horizon in deposits of the Warta River valley (central Poland) based on 14C datings. Geochronometria [38]: 334–340
• Dzieduszyńska D., Kittel P., Petera-Zganiacz J., Twardy J. [2012]: Paleogeograficzne elementy rozwoju doliny Warty w Kotlinie Kolskiej w świetle badań w stanowisku „Koźmin Las” (Palaeogeographical elements of the Warta River evolution within the Koło Basin in the light of investigations at the site “Koźmin Las”). Acta Geographica Lodziensia [100]: 35–49
• Dzieduszyńska D., Kittel P., Petera-Zganiacz J., Brooks S., Korzeń K., Krąpiec M., Pawłowski D., Płaza D., Płóciennik M., Stachowicz-Rybka R., Twardy J. [2014]: Environmental influence on forest development and decline in the Warta River valley (Central Poland) during the Late Weichselian. Quaternary International [324]: 99–114. DOI:/10.1016/j.quaint.2013.07.017
• Fejfer M., Zborowska M., Prądzyński W., Tritt A., Krakowski S. [2013]: Badania i próba konserwacji fragmentów wodociągu drewnianego ze Żnina (Analyses and an attempt at conservation of elements of wooden water pipeline from Żnin). In: Kryg P. (ed.), Problemy Muzeów Związane z Zachowaniem i Konserwacją Zbiorów (Problems Connected with Keeping and Conserving Collections In Museums), 5th Międzynarodowa Konferencja Konserwatorska 2012, Szreniawa: 85–97
• Friedrich M., Kromer B., Spurk M., Hofmann J., Kaiser K.F. [1999]: Paleoenvironment and radiocarbon calibration as derived from Late glacial/Early Holocene tree-ring chronologies. Quaternary International [61]: 27–39
• Grattan D.W., McCawley J.C., Cook C. [1980]: The Potential of the Canadian Winter Climate for the Freeze-Drying of Degraded Waterlogged Wood: Part II. Studies in Conservation 25 [3]: 118–136
• Helińska-Raczkowska L. [1999]: Leksykon Nauki o Drewnie (Wood Science Lexicon). Wydawnictwo Akademii Rolniczej, Poznań
• Jover A. [1994]: The application of PEG 4000 for the preservation of palaeolithic wooden artifacts. Studies in Conservation 39 [3]: 193–198
• Kalicki T. [2006]: Zapis zmian klimatu oraz działalności człowieka i ich rola w holoceńskiej ewolucji dolin środkowoeuropejskich (Records of climate change and human activity and their role in Holocene evolution of Central European valleys). Prace Geograficzne IGiPZ PAN [204]: 1–348
• Kalicki T., Krąpiec M. [1995]: Problems of dating alluvium using buried subfossil tree trunks: lessons from the “black oaks” of the Vistula Valley, Central Europe. The Holocene 5 [2]: 243–250
• Kittel P., Petera-Zganiacz J., Dzieduszyńska D., Twardy J., Krąpiec M., Bijak Sz., Bronisz K., Zasada M., Płaza D. [2012]: Badania „kopalnego lasu” ze schyłku vistulianu w dolinie Warty (Kotlina Kolska, środkowa Polska) (Research of subfossil forest from the Weichselian decline in the Warta River Valley, Koło Basin, central Poland). Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej 1 [30]: 238–245
• Kłysik K. [1993]: Główne cechy klimatu [Primary characteristics of climate]. In: S. Pączka (ed.), Środowisko geograficzne Polski Środkowej (Geographical environment of Poland). Wydawnictwo UŁ, Łódź: 107–134
• Kokociński W. [1999]: Dąb subfosylny – czarny dąb z tarasów rzecznych Polski (Subfossil oak – black oak from river terraces in Poland). In: Babiński L. (ed.), Drewno Archeologiczne – Badania i Konserwacja (Archaeological Wood – Analyses and Conservation). Symposium Biskupin–Wenecja 1999, Biskupin: 247–261
• Kokociński W. [2005]: Stopień degradacji drewna sosny w rurociągu wodnym założonym w XVI i XVII wieku w Poznaniu, a wydobytym z ziemi w latach osiemdziesiątych XX wieku (The degree of degradation of pine wood in a water pipeline established in the 16th and 17th centuries and excavated from the ground in the 1980s). In: Prądzyński W. (ed.), Badania i Konserwacja Drewna Archeologicznego (Analyses and Conservation of Archaeological Wood) Conference Zielonka 2004. Instytut Chemicznej Technologii Drewna AR w Poznaniu. Wydawnictwo Akademii Rolniczej Poznań: 116–127
• Kozakiewicz P., Matejak M. [2006]: Klimat a drewno zabytkowe (Climate and historical wood). Wydawnictwo SGGW, Warszawa
• Madeyska T. [1998]: Zróżnicowanie roślinności Polski u schyłku ostatniego zlodowacenia (Vegetation in Poland at the close of the last glaciation). Studia Geologica Polonica [113]: 137–180
• Maksymiuk Z. [1993]: Wody powierzchniowe i podziemne (Surface and underground waters). In: S. Pączka (ed.), Środowisko geograficzne Polski Środkowej (Geographical environment of Central Poland). Wydawnictwo UŁ, Łódź: 94–106
• Marks L. [2011]: Chapter 23 – Quaternary Glaciations in Poland. In: Ehlers J., Gibbard P.L., Hughes, P.D. (eds.), Developments in Quaternary Sciences [15]: 299–303
• Organ R.M. [1959]: Carbowax and other materials in the treatment of water-logged paleolithic wood. Studies in Conservation 4 [3]: 96–105
• Petera J. [2002]: Vistuliańskie osady dolinne w basenie uniejowskim i ich wymowa paleogeograficzna (Vistulian valley deposits in the Uniejów Basin and their palaeogeographical significance). Acta Geographica Lodziensia [83]: 1–164
• Petera-Zganiacz J. [2007]: Osady rzeki plenivistuliańskiej w Koźminie (Deposits of the Plenivistulian river at the Koźmin site). Acta Geographica Lodziensia [93]: 43–56
• Petera-Zganiacz J., Dzieduszyńska D. [2007]: Wymowa paleogeograficzna horyzontu pni kopalnych w osadach późnego vistulianu (Palaeogeographical significance of subfossil tree trunks in the Late Vistulian sediments). Acta Geographica Lodziensia [93]: 57–66
• Spurk M., Kromer B., Peschke P. [1999]: Dendrochronologische, palynologische und
• Radiokarbon-Untersuchungen eines Waldes aus der Jüngeren Tundrenzeit. Quartär [49/50]: 34–38
• Turkowska K., Forysiak J., Petera J., Miotk-Szpiganowicz G. [2004]: A Warta River system during the Younger Dryas in the Koło Basin (Middle Poland). Quaestiones Geographicae [23]: 83–107
• Wagenführ R., Scheiber Chr. [1989]: Holzatlas. VEB Fachbuchverlag, Leipzig
• Waliszewska B., Babiński L., Zborowska M., Kudela J., Prądzyński W. [2007]: Characterisation of 2700-year old wood from Biskupin. Wood Research 52 [2]: 11–22
• Ward C., Giles D., Sully D., Lee D.J. [1996]: The conservation of a group of waterlogged neolithic bark bowls. Studies in Conservation 41 [4]: 241–249
• Ważny J. [1999]: Współczesna klasyfikacja czynników degradacji drewna archeologicznego. In: Babiński L. (ed.), Drewno Archeologiczne – Badania i Konserwacja (Archaeological Wood – Analyses and Conservation). Symposium Biskupin–Wenecja 1999, Biskupin: 49–58
• Witomski P. [2009]: Czynniki powodujące rozkład drewna archeologicznego. Stan i Perspektywy Zachowania Drewna Biskupińskiego (Factors causing degradation of archaeological wood). In: Babiński L. (ed.), Biskupińskie Prace Archeologiczne [7]: 77–97
• Zborowska M., Babiński L., Gajewska J., Waliszewska B., Prądzyński W. [2007]: Physical and chemical properties of contemporary pine wood (Pinus sylvestris L.) in conditions of a wet archaeological site in Biskupin. Folia Forestalia Polonica, Seria B – Drzewnictwo [37]: 9–23
• List of standards
• PN 92/P-50092:1992 Drewno. Analiza chemiczna (Wood. Chemical analysis)