Ekonometryczna analiza przychodów i kosztów w przedsiębiorstwie transportowym na tle koniunktury w branży

• Autorzy: Osińska M. , Zalewski W.

Warianty tytułu

EN

Econometric analysis of costs and revenues in the road transport company against business sentiment indicator in the transport sector

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W działalności transportowej główny nacisk jest położony na analizę kosztów, które stanowią najistotniejszy element zarządzania przedsiębiorstwem transportowym realizującym transport drogowy. Wynika to przede wszystkim z faktu, że przychody przedsiębiorstwa, zwłaszcza rozumiane jako przychody jednostkowe w przeliczeniu na 1 km, można traktować jako w przybliżeniu stałe, nawet w horyzoncie okresu średniego, definiowanego w przedziale od roku do trzech lat. Zatem, traktując przychody jako dane (oczywiście przy zachowaniu podobnej skali przewozów), przedsiębiorstwa transportu drogowego skupiają swoją uwagę na kosztach. Koszty w transporcie drogowym mają z perspektywy firmy charakter zarówno endogeniczny jak i egzogeniczny, a ich redukcja jest jednym z podstawowych celów strategii przedsiębiorstwa. W literaturze naukowej zwraca się uwagę na różne aspekty analizy kosztów w transporcie. Po pierwsze, jest to aspekt wyboru lokalizacji produkcji w kontekście ekonomii regionalnej (Isono, 2006; Yao, Ou, 2009). Po drugie, często pojawia się motyw wyboru środków transportu w transporcie jednomodalnym lub łączenia różnych środków transportu w transporcie multimodalnym w celu zminimalizowania łącznych kosztów transportu ładunków (Hanssen, Mathisen, Jørgensen, 2012). Można także wskazać opracowania skierowane na analizę konkurencyjności polskich przedsiębiorstw transportu drogowego na tle przewoźników z innych krajów (patrz np. Platje 2006) i podejmowane w skali ciągłej badania kosztów w transporcie drogowym prowadzone przez Instytut Transportu Samochodowego (np. Bentkowska-Senator, Kordel, Waśkiewicz, 2011). Celem niniejszego opracowania jest analiza kosztów i przychodów wybranego przedsiębiorstwa realizującego międzynarodowy transport drogowy ładunków z siedzibą w województwie kujawsko-pomorskim na tle wskaźnika koniunktury w transporcie lądowym i rurociągowym, publikowanego przez Główny Urząd Statystyczny. Narzędziem badawczym wykorzystanym w analizie jest dynamiczny model ekonometryczny, pozwalający wskazać najważniejsze czynniki wpływające na koszty i przychody, spośród potencjalnych determinant tych zmiennych. Okres badawczy początkowo dotyczył lat 2000-2011, przy czym ze względu na konieczność uzyskania porównywalnych danych, okres ten został ograniczony do lat 2004-2011. Przyjęcie jako daty początkowej roku 2004 jest jednocześnie zbieżne z terminem akcesji Polski do Unii Europejskiej i przyjęciem rozwiązań i regulacji wewnątrzwspólnotowej polityki transportowej. Można zatem stwierdzić, iż ostatecznie okres objęty badaniem był względnie jednorodny, przynajmniej jeśli chodzi o uwarunkowania prawne. W 2011 r. zmieniły się wprawdzie przepisy dotyczące opłat za przejazd po drogach krajowych (Dyrektywa 2006/38/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 17 maja 2006 r. oraz Ustawa z dnia 7 listopada 2008 r. o zmianie ustawy o drogach publicznych oraz niektórych innych ustaw), jak również regulacje unijne dotyczące ujednolicenia statusu przedsiębiorstwa transportowego jako przewoźnika wewnątrzwspólnotowego (Rozporządzenia WE 1071, 1072 i 1073/2009), jednak nie miały one znaczącego wpływu na pozycję przewoźników transportu drogowego w Polsce i zmiany kosztów oraz przychodów w poszczególnych firmach. Okres badania nie był natomiast jednorodny pod względem ekonomicznym, obejmował bowiem trzy różne fazy: fazę prosperity w latach 2004-2007, fazę kryzysu w latach 2008-2009 i fazę stabilizacji w nowych warunkach rozpoczętą w roku 2010. Artykuł składa się z czterech części, wprowadzenia i wniosków końcowych. W części pierwszej omówione zostało znaczenie transportu drogowego w Polsce na tle innych państw UE, w części drugiej wskazano na ryzyko towarzyszące działalności transportowej i dokonano pomiaru skali tego ryzyka za pomocą miar zmienności. W kolejnej części omówione zostały najistotniejsze determinanty kosztów w działalności transportowej, a w części czwartej przedstawiony został empiryczny model ekonometryczny, opisujący koszty i przychody z działalności operacyjnej w badanym przedsiębiorstwie. W części ostatniej przedstawione zostały wnioski z badań oraz wynikające z nich rekomendacje.

EN

Specific character of the international road transport companies in Poland lies in the geographic position of the country on the one hand, and in the regulations that are unified on the territory of European Union on the other. It concerns mainly the transport of goods. The share of transportation of goods by road in the whole inland transport in Poland exceeds 80%. Such an argument puts one’s attention on the factors that influence economic situation of road hauliers. In the paper the econometric model of costs and revenues of a medium transport company in Poland is specified and estimated. Monthly data from the years 2000-2011 are taken into account. The results are discussed against the background of an economic situation in the branch.

Słowa kluczowe

PL

transport drogowy; modele ekonometryczne; koszty; przychody; wskaźnik nastrojów w biznesie

EN

road transport; econometric models; costs; revenues; business sentiment indicator

• Wydawca: Sieć Badawcza Łukasiewicz - Poznański Instytut Technologiczny
• Czasopismo: Logistyka
• Rocznik: 2012
• Tom: nr 6
• Opis fizyczny: Bibliogr. 16 poz., wykr., tab., pełen tekst na CD

Twórcy

autor

Osińska M.

• Wyższa Szkoła Gospodarki w Bydgoszczy

autor

Zalewski W.

• Wyższa Szkoła Gospodarki w Bydgoszczy

Bibliografia

• 1. Bentkowska – Senator K., Kordel Z., Waśkiewicz J., (2011). Koszty w transporcie samochodowym, ITS Warszawa.
• 2 Dyrektywa 2006/38/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 17 maja 2006 r. zmieniająca dyrektywę 1999/62/WE w sprawie pobierania opłat za użytkowanie niektórych typów infrastruktury przez pojazdy ciężarowe (Dz. Urz. UE L. 157 z 09.06.2006)
• 3.Guidebook for Forecasting Freight Transportation Demand, NCHRP Report 388
• 4.Hanssen T-E. S, Terje A. M., Jørgensen F., (2012). Generalized transport costs in intermodal freight transport. Paper presented at the Conference EWGT 2012, Paris 10-13.09.2012. http://www.lvmt.fr/ewgt2012/compendium_32.pdf
• 5.Isono I., (2006). Logistics firms, market sizes and transport costs - Logistics and industrial location in East Asia http://www.ide.go.jp/Japanese/Publish/Download/Report/pdf/Ch4_Isono.pdf
• 6.Metody ekonometryczne i statystyczne w analizie rynku kapitałowego. (2001). Jajuga K. (red.), Wyd. AE, Wrocław.
• 7.Piłatowska M., (2003). Modelowanie Niestacjonarnych Procesów Ekonomicznych. Studium Metodologiczne. Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
• 8.Platje J., (2006). Development of freight rates in Polish road transport - can Polish forwarders compete on price with German forwarders? Logistyka i Transport, 1(2).
• 9.Rozporządzenie Rady (WE EURATOM) nr 58/97 z dnia 20 grudnia 1996 roku w sprawie statystyk dotyczących przedsiębiorstw ( Dz. Urz. L14 z 17 stycznia 1997 r)
• 10.Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) NR 1071/2009 z dnia 21 października 2009 r. ustanawiające wspólne zasady dotyczące warunków wykonywania zawodu przewoźnika drogowego uchylające dyrektywę Rady 96/26/WE. http://eur lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2009:300:0051:0071:PL:PDF
• 11.Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) NR 1072/2009 z dnia 21 października 2009 r. dotyczące wspólnych zasad dostępu do rynku międzynarodowych przewozów drogowych. http://eurlex. europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2009:300:0072:0087:PL:PDF
• 12.Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) NR 1073/2009 z dnia 21 października 2009 r. w sprawie wspólnych zasad dostępu do międzynarodowego rynku usług autokarowych i autobusowych i zmieniające rozporządzenie (WE) nr 561/2006. http://eurlex. europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2009:300:0088:0105:PL:PDF
• 13.Szymanek A., (2011). Conception of 3 Stages in Risk Management in Road Transport Systems. Logistics and transport 13 (2).
• 14.Transport drogowy w Polsce wybrane dane. Raport ZMPD, Warszawa 2011. http://branza.zmpd.pl/aktualnosci_pliki/f-BRANZA-1595-1948- 6098.RAPORT_ZMPD_2010_-_grudzien_2011.pdf
• 15.Ustawa z dnia 7 listopada 2008 r. o zmianie ustawy o drogach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2008 r., Nr 218, poz. 1391).
• 16.Yao Y., Ou G., (2009). An Empirical Study on the Effects of Transportation Costs on Industrial Location Choice. http://www.seiofbluemountain.com/upload/product/200911/2009cyjdhy2z2a3.pdf