Propozycja wstępnej waloryzacji źródeł w aspekcie ich ochrony prawnej

• Autorzy: Tarka Robert , Buczyński Sebastian

Identyfikatory

DOI

10.7306/bpig.25

Warianty tytułu

EN

Preliminary suggestion of springs valorisation in the aspect of their legal protection

• Konferencja: Współczesne problemy hydrogeologii = Current challenges in hydrogeology : XIX Sympozjum
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy przedstawiono i scharakteryzowano form ochrony źródeł w Polsce oraz zaproponowano wstępną waloryzację źródeł na potrzeby ustanawiania form ochrony prawnej. Na podstawie danych Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska ochroną prawną, zgodnie z ustawą o ochronie przyrody, objętych jest w Polsce 266 źródeł (źródlisk) lub zespołów źródeł. Przeważającą formą ochrony źródeł są pomniki przyrody (48,5%), następnie rezerwaty (30,4%), użytki ekologiczne (13,9%), zespoły przyrodniczo-krajobrazowe (5,2%) i stanowiska dokumentacyjne (1,9%). Zwrócono uwagę na różne podejścia przy podejmowaniu decyzji o wyborze form ochrony źródeł. Stąd w celu wyeliminowania niepewności interpretacyjnych przedstawiono propozycję selekcji wypływów na podstawie zaproponowanego algorytmu. Wstępny algorytm postępowania pozwala podjąć decyzję, które ze źródeł powinno być objęte ochroną prawną i w jakiej formie.

EN

The aim of the paper is to present and characterize springs covered by nature conservation in Poland. Based on data from the General Directorate for Environmental Protection, legal conservation covered 266 springs (wetlands) or spring groups in accordance with the Nature Conservation Act. The predominant forms of spring conservation are natural monuments (48.5%), nature reserves (30.4%), ecological areas (13.9%), landscape-nature complexes (5.2%) and documentation sites (1.9%). In order to eliminate interpretation uncertainties, a suggestion for selection is also presented. The preliminary valorization algorithm allows deciding which spring should be covered by nature conservation and in which form.

Słowa kluczowe

PL

źródła; formy ochrony; algorytm waloryzacji

EN

springs; forms of nature conservation; valorization algorithm

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
• Rocznik: 2019
• Tom: nr 475, Hydrogeologia z. 16
• Strony: 205--211
• Opis fizyczny: Bibliogr. 17 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Tarka Robert

• Uniwersytet Wrocławski, Instytut Nauk Geologicznych, pl. M. Borna 9, 50-204 Wrocław

autor

Buczyński Sebastian

• Uniwersytet Wrocławski, Instytut Nauk Geologicznych, pl. M. Borna 9, 50-204 Wrocław

Bibliografia

• 1. BARTNIK A., MONIEWSKI P., 2018 – Zawartość informacyjna baz danych PIG–PIB w aspekcie badań wydajności źródeł Polski. Prz. Geol., 66, 5: 284–293.
• 2. BAŚCIK M., 2010 – Podstawy prawne i problemy związane z ochroną źródeł w Polsce. Prądnik. Prace Muz. Szafera, 20: 115–134.
• 3. BAŚCIK M., CHEŁMICKI W., URBAN J., 2009 – Geoconservation of springs in Poland. Episodes, 32, 3: 177–185.
• 4. BUCZYŃSKI S., STAŚKO S., RZONCA B., 2003 – O potrzebie stworzenia bazy danych źródeł. W: XI Sympozjum: „Współczesne problemy hydrogeologii”, 1: 253–258. Gdańsk.
• 5. BUCZYŃSKI S., MODELSKA M., OLICHWER T., TARKA R., STAŚKO S., 2011 – Charakterystyka krenologiczna masywów górskich Ziemi Kłodzkiej na podstawie bazy danych „Źródło”. Biul. Państw. Inst. Geol., 445: 17–26.
• 6. CRGP – Centralny Rejestr Geostanowisk Polski. Internet: http:// geoportal.pgi.gov.pl/portal/page/portal/geostanowiska (dostęp: lipiec 2019).
• 7. CHEŁMICKI W., JOKIEL P., MICHALCZYK Z., MONIEWSKI P., 2011 – Distribution, discharge and regional characteristics of springs in Poland. Episodes, 34, 4: 244–256.
• 8. CHYBIORZ R., TYC A., 2012 – Raport o przyrodzie nieożywionej województwa śląskiego. Raporty Opinie 6. Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska, Katowice.
• 9. CIĘŻKOWSKI W., 2001 – O potrzebie uznania niektórych źródeł w Sudetach za pomniki przyrody. W: X Sympozjum: „Współczesne problemy hydrogeologii”, 2: 483–486. Wydaw. Sudety, Wrocław.
• 10. IWASZKO D., KOZŁOWSKI T., PIWORUN W., 2014 – Rezerwaty przyrody w województwie lubuskim. Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Gorzowie Wielkopolskim.
• 11. KOTOŃSKA B., 2007 – System ochrony przyrody w Polsce. W: Integralna ochrona przyrody (red. M. Grzegorczyk): 159– 163. Wydaw. Instytut Ochrony Przyrody PAN, Kraków.
• 12. OTĘSKA-BUDZYN J., 2004 – Dziedzictwo geologiczne i jego ochrona. W: Akademia Ochrony Przyrody (red. M. Grzegorczyk): 43–45. Wydaw. Instytutu Ochrony Przyrody PAN i Ośrodka Studiów Franciszkańskich, PAT, Kraków.
• 13. OTĘSKA-BUDZYN J., 2007 – Ochrona dziedzictwa geologicznego – idee fixe przyrodników czy wymóg chwili? Komunikat. Geologia, 33, 1: 131–138.
• 14. ROZPORZĄDZENIE Ministra Środowiska z dnia 4 grudnia 2017 r. w sprawie kryteriów uznawania tworów przyrody żywej i nieożywionej za pomniki przyrody (DzU 2017 poz. 2300). Internetowy System Aktów Prawnych: http://isip.sejm. gov.pl (dostęp: lipiec 2019).
• 15. SOLON J., 2005 – Czy obowiązująca ustawa o ochronie przyrody jest dobrym narzędziem do rozwiązywania konfliktów „człowiek – przyroda” w polskich parkach narodowych? W: Między ochroną przyrody a gospodarką – bliżej ochrony. Konflikty człowiek – przyroda na obszarach prawnie chronionych w Polsce (red. A. Hibszer, J. Partyka): 9–17. PTGeogr., Katowice.
• 16. USTAWA z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrod (DzU 2018 r poz. 1614). Internetowy System Aktów Prawnych: http://isip.sejm.gov.pl (dostęp: lipiec 2019).
• 17. USTAWA z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne (DzU 2018 r. poz. 2268). Internetowy System Aktów Prawnych: http://isip.sejm. gov.pl (dostęp: lipiec 2019).

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2019).