Ekstremalne zjawiska meteorologiczne w Gdyni do 1950 roku

• Autorzy: Owczarek M. , Miętus M.

Warianty tytułu

EN

Meteorological Extreme Events in Gdynia Until 1950

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy analizowano warunki termiczne, opadowe oraz anemometryczne w Gdyni w latach 1923-1950, które można uznać za ekstremalne. Wyniki z lat 1923-1950 oceniono w odniesieniu do wielolecia referencyjnego 1971-2000 oraz całego okresu pomiarowego 1923-2014. Analizowano rozkłady empiryczne i teoretyczne wybranych elementów meteorologicznych. W przypadku temperatury powietrza wyznaczono wartości kwantyli 5, 10, 90 i 95% rozkładów empirycznych temperatury maksymalnej i minimalnej oraz częstość występowania dni upalnych, fal gorąca i dni bardzo mroźnych. Wyznaczono sumę opadów w ciągu roku podczas dni z opadem o ekstremalnej sumie dobowej, liczbę dni z opadem silnym i bardzo silnym, a także najdłuższe ciągi kolejnych dni z opadem oraz bez opadów. Wyznaczono wartości kwantyli 10 i 90% rozkładu miesięcznych sum opadów. Wyznaczono wartości maksymalnej prędkości wiatru o okresie powtarzalności 5, 10 i 50 lat z zastosowaniem rozkładów GEV (ang. Generalized Extreme Value). Najbardziej znaczące różnice ekstremalnych warunków termicznych pomiędzy rozpatrywanymi wieloleciami stwierdzono w przypadku rocznego rozkładu temperatury minimalnej, który ulega systematycznemu przesunięciu w kierunku wyższych wartości. Wykazano również wzrost najniższych wartości temperatury maksymalnej oraz spadek liczby dni bardzo mroźnych. Różnice ekstremalnych warunków opadowych w poszczególnych wieloleciach mogą świadczyć o zwiększeniu intensywności opadów w niektórych miesiącach półrocza ciepłego oraz wzroście zagrożenia niedoborem opadów w ciągu całego roku. Dodatnie różnice maksymalnej prędkości wiatru, o możliwości wystąpienia co najmniej raz na 50 lat, mogą wskazywać na wzrost ryzyka strat spowodowanych wystąpieniem silnego wiatru.

EN

The aim of the research was to analyze the thermal, precipitation and anemometric conditions in Gdynia in the years 1923-1950, which can be considered as climate extreme. The results of the years 1923-1950 were evaluated for the reference period 1971-2000 and the whole measuring period 1923-2014. The empirical and theoretical frequency distributions of selected meteorological elements were analyzed. Statistical characteristics of the extreme thermal conditions (the values of 5, 10, 90 and 95% quantile of the empirical distributions) as well as the frequency of sweltering days, hot waves and very ice days were determined. Heavy and very heavy precipitation days, the amount of precipitation during days with extreme daily precipitation amount and the longest periods of consecutive days with precipitation and with no precipitation were determined. The maximum wind speed values of 5, 10 and 50-year return period was estimated with the use of Generalized Extreme Values analysis (GEV). The most significant differences in the extreme thermal conditions between the considered periods were found in the annual minimum temperature frequency distribution, which has been shifted towards higher values. It also showed an increase in the lowest values of the maximum temperaturę and a decrease in the number of very cold days. Results related to extreme precipitation conditions may indicate the intensity of precipitation events in some months of the warm season and an increase the risk of meteorological drought over the whole year. The expected return level of the extreme wind speed for 50 year return period, determined in relation to the periods considered, indicates an increase in the risk of losses caused by strong wind.

Słowa kluczowe

PL

ekstrema klimatyczne; temperatura powietrza; opady atmosferyczne; prędkość wiatru; rozkład częstości; klimat Gdyni

EN

climate extremes; air temperature; precipitation; wind speed; frequency of distribution; Gdynia’s climate

• Wydawca: Polskie Towarzystwa Geofizyczne ; Komitet Geofizyki PAN
• Czasopismo: Przegląd Geofizyczny
• Rocznik: 2018
• Tom: Z. 1-2
• Strony: 31--50
• Opis fizyczny: Bibliogr. 30 poz., tab., wykr.

Twórcy

autor

Owczarek M.

• Uniwersytet Gdański, Wydział Oceanografii i Geografii, Katedra Meteorologii i Klimatologii, Gdańsk, Polska

autor

Miętus M.

• Uniwersytet Gdański, Wydział Oceanografii i Geografii, Katedra Meteorologii i Klimatologii, Gdańsk, Polska

Bibliografia

• [1] Buchert L., Cebulak E., Drwal-Tylmann A., Wojtczak-Gaglik E., Kilar P., Limanówka D., Łapińska E., Mizera M., Ogórek S., Pyrc R., Winnicki W., Zawiślak T., 2013, Vademecum: niebezpieczne zjawiska meteorologiczne, geneza, skutki, częstość występowania, część pierwsza – wiosna, lato, IMGW-PIB, Warszawa, 69 s.
• [2] Coles S., 2001, An introduction to statistical modeling of extreme values, Springer-Verlag, London, 209 s.
• [3] Filipiak J., 2007, Rekonstrukcja warunków klimatycznych Gdańska w okresie pomiarów eksperymentalnych – fakty i niepewności, [w:] 200 lat regularnych pomiarów i obserwacji meteorologicznych w Gdańsku, M. Miętus, J. Filipiak, A. Wyszkowski, IMGW, Warszawa, 20-33.
• [4] Frich P., Alexander L., Della Marta P., Gleason B., Haylock M., Klein Tank A. M. G., Peterson T., 2002, Observed coherent changes in climatic extremes during the second half of the twentieth century, Climate Research, 19, 193-212, DOI: 10.3354/cr019193.
• [5] Gorczyński W., 1939, Czas trwania usłonecznienia w Gdyni wraz z Gdańskiem oraz na Helu na tle innych stacji polskich i całego Bałtyku, Sprawozdania z posiedzeń Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, 32 (1-3), 34-37.
• [6] Gumiński R., 1931, Zima roku 1928/29 w Polsce, Przegląd Geograficzny, 11, 119-127.
• [7] IPCC, 2014, Annex II: Glossary, [w:] Climate Change 2014: Synthesis Report, K.J. Mach, S. Planton, C. von Stechow (red.), Contribution of Working Groups I, II and III to the Fifth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change, IPCC, Geneva, Switzerland, 117-130.
• [8] Klein Tank A. M. G., Wijngaard J. B., Können G. P., Böhm R., Demarée G., Gocheva A., Mileta M., Pashiardis S., Hejkrlik L., Kern-Hansen C., Heino R., Bessemoulin P., Müller-Westermeier G., Tzanakou M., Szalai S., Pálsdottir T., Fitzgerald D., Rubin S., Capaldo M., Maugeri M., Leitass A., Bukantis A., Aberfeld R., Van Engelen A. F. V., Forland E., Miętus M., Coelho F., Mares C., Razuvaev V., Nieplova E., Cegnar T., Antonio López J., Dahlström B., Moberg A., Kirchhofer W., Ceylan A., Pachaliuk O., Alexander L.V., Petrovic P., 2002, Daily data set of 20th-century surface air temperaturę and precipitation series for the European Climate Assessment, International Journal of Climatology, 22, 1441-1453, DOI: 10.1002/joc.773.
• [9] Lechowicz-Kwiecień K., 1961, Usłonecznienie Gdyni, Biuletyn PIHM, 9, 58-80.
• [10] Lewandowska A. U., Falkowska L. M., 2013, High concentration episodes of PM10 in the air over the urbanized coastal zone of the Baltic Sea (Gdynia-Poland), Atmospheric Research, 120-121, 55-67, DOI: 10.1016/j.atmosres.2012.08.002.
• [11] Michalska K., 2006, Warunki meteorologiczne w Gdańsku i Gdyni w latach 1940-1944, Wiadomości Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej, 29 (1), 49-65.
• [12] Miętus M., 2005, Ekstremalne zjawiska klimatyczne z perspektywy IPCC, [w]: Ekstremalne zjawiska hydrologiczne i meteorologiczne, E. Bogdanowicz, U. Kossowska-Cezak, J. Szkutnicki (red.), PTGF, IMGW, Warszawa, 19-31.
• [13] Miętus M., Filipiak J., Owczarek M., 2004, Klimat wybrzeża południowego Bałtyku. Stan obecny i perspektywy zmian, [w:] Środowisko polskiej strefy południowego Bałtyku – stan obecny i przewidywane zmiany w przededniu integracji europejskiej, J. Cyberski (red.), GTN Gdańsk, 11-44.
• [14] Miętus M., Filipiak J., Owczarek M., Jakusik E., 2005, Zmienność warunków opadowych w rejonie polskiego wybrzeża Morza Bałtyckiego w świetle kwantylowej klasyfikacji opadowej, Materiały Badawcze IMGW. Seria: Meteorologia, 37, 59 s.
• [15] Malinowska M., 2010, Opady o dużym natężeniu w Gdyni i ich uwarunkowania atmosferyczne (1981-2000), [w:] Woda w badaniach geograficznych, T. Ciupa, R. Suligowski (red.), Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach, Kielce, 49-58.
• [16] Niedźwiedź T. (red.), 2003, Słownik meteorologiczny, IMGW, Warszawa, 495 s.
• [17] Nurek T., Korzeniewski J., Trapp J., Wyszkowski A., 1992, Bioklimat aglomeracji gdańskiej, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Gdańskiego, 18, 21-43.
• [18] Owczarek M., 2000, Charakterystyka elementów klimatu Gdyni w latach 1951-1997, Wiadomości Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej, 23 (1), 57-75.
• [19] Owczarek M., 2003, Odczuwalność cieplna w Gdyni w świetle wybranych wskaźników, Wiadomości Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej, 26 (4), 37-58.
• [20] Owczarek M., 2005, Ekstremalne warunki termiczne na Wybrzeżu i Pomorzu według przedziałów kwantylowych średniej dobowej temperatury powietrza, [w:] Ekstremalne zjawiska hydrologiczne i meteorologiczne, E. Bogdanowicz, U. Kossowska-Cezak, J. Szkutnicki (red.), IMGW, PTGeof., Warszawa, 70-80.
• [21] Owczarek M., 2007, Zmienność warunków biotermicznych w Gdyni (1951-2005), [w:] Wahania klimatu w różnych skalach przestrzennych i czasowych, K. Piotrowicz, R. Twardosz (red.), Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ, Kraków, 297-305.
• [22] Owczarek M., Miętus M., 2001, Wybrane użyteczne wskaźniki klimatyczne dla Gdyni, Wiadomości Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej, 24 (1), 23-47.
• [23] Piotrowicz K., 2006, Kryteria wyznaczania ekstremalnych zim, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska SECTIO B, 61 (42), 362-369.
• [24] Szukalski J., 1965, Lokalne warunki klimatyczne strefy podmiejskiej Trójmiasta (Gdańsk-Sopot-Gdynia), Zeszyty Geograficzne WSP w Gdańsku, 7, 183-222.
• [25] Tomczak J., 1972, O wzroście stężenia zapylenia w Gdyni, Wiadomości Służby Hydrologicznej i Meteorologicznej, 20 (3-4), 77-84.
• [26] Trapp J., 1978, Wpływ warunków naturalnych i zabudowy na klimat Gdyni, Uniwersytet Gdański, Wydział Biologii i Nauk o Ziemi, Katedra Meteorologii i Klimatologii, maszynopis.
• [27] Trapp J., Korzeniewski J., Nurek T., Wyszkowski A., 1987, Klimat Aglomeracji Gdańskiej, Zeszyty Naukowe Wydziału Biologii, Geografii i Oceanologii UG, 16, 5-34.
• [28] Ustrnul Z., Czekierda D., 2009, Atlas ekstremalnych zjawisk meteorologicznych oraz sytuacji synoptycznych w Polsce, IMGW, Warszawa, 182 s.
• [29] Wapiński R., 1997, Gdynia lat II Rzeczypospolitej, dokonania i symbole, [w:] Gdynia, miasto z morza i marzeń, S. Kitowski, Wydawnictwo Studio Spartan, Gdynia, 8-9.
• [30] WMO, 2015, Technical regulations. Basic documents No. 2, Volume I – General meteorological standards and recommended practices, WMO-No. 49, Genewa, 36 s.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2018).