Turystyczne linie tramwajowe obsługiwane taborem historycznym w krajobrazie kulturowym wybranych polskich miast

• Autorzy: Soczówka Andrzej , Piwowar Beata

Identyfikatory

DOI

10.30450/202312

Warianty tytułu

EN

Tourist tram routes operated using historical rolling stock in the cultural landscape of selected Polish cities

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Lizbona jest miastem, w którym tramwaj historyczny jest elementem krajobrazu a jednocześnie produktem turystycznym. W Polsce funkcjonuje obecnie 15 sieci tramwajowych. Na części z nich uruchamiane są linie turystyczne wagonami historycznymi. Celem artykułu jest kwerenda historycznego taboru tramwajowego w Polsce pod kątem oceny możliwości uruchamiania turystycznych linii, a także inwentaryzacja turystycznych linii tramwajowych w wybranych miastach pod kątem walorów krajobrazowych i próba wskazania elementów mających wpływ na atrakcyjność takich tras. W ramach badań zinwentaryzowano pasażerskie tramwajowe wagony historyczne. Badania dowiodły, że tylko niektóre sieci mają wystarczającą liczbę wagonów, pozwalających na uruchamianie linii turystycznych. Na przykładzie turystycznych linii tramwajowych w Warszawie, Krakowie i Katowicach przeanalizowano otoczenie tych linii pod kątem walorów krajobrazowych. Dla atrakcyjności takiej trasy istotne jest odpowiednie nagromadzenie różnorodnych, typowych i nietypowych elementów miejskich krajobrazów.

EN

Lisbon is a city where vintage trams are both a feature of the landscape and a tourism product. Poland currently has 15 tram networks in operation, and on some of these, tourist lines are run with historical carriages. The purpose of this article is to search for historical tram rolling stock in Poland in order to assess the possibility of launching tourist routes, as well as to conduct an inventory of tourist tram lines in selected cities in terms of their scenic value and to seek to identify elements that affect the attractiveness of such routes. As part of this research, heritage tram cars were inventoried. The research proved that only some networks have a sufficient number of carriages to enable them to run tourist lines. Using the example of tourist tram lines in Warsaw, Kraków and Katowice, the vicinity of these lines was analysed in terms of its scenic value. For the attractiveness of such a route, it is important to have an appropriate accumulation of various typical and atypical elements of urban landscapes.

Słowa kluczowe

PL

tramwaj; krajobraz miejski; walory krajobrazowe; tabor historyczny

EN

tram; urban landscape; landscape values; historical rolling stock

• Wydawca: Komisja Krajobrazu Kulturowego Polskiego Towarzystwa Geograficznego
• Czasopismo: Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego
• Rocznik: 2023
• Tom: nr 50 (2)
• Strony: 89--117
• Opis fizyczny: Bibliogr. 46 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Soczówka Andrzej

• The Railway Research Institute, Railway Track and Operation Department, Warsaw, Poland

• https://orcid.org/0000-0003-1056-7353

autor

Piwowar Beata

• The Railway Research Institute, Railway Track and Operation Department, Warsaw, Poland

• https://orcid.org/0000-0001-6596-1185

Bibliografia

• 1. Boquet Y., 2017: The renaissance of tramways and urban redevelopment in France, Miscellanea Geographica, 21 (1): 5-18.
• 2. Bużałek T., 2008: Tramwajowe linie muzealne w Polsce jako przykład wykorzystania zabytków ruchomych [in:] Tołoczko W. (ed.): Dziedzictwo kulturowe – ochrona i adaptacja jako szanse na rozwój, Koło naukowe młodych Geografów Geoholicy, Uniwersytet Łódzki, Łódź: 21-32.
• 3. Czarnecki W., 1970: Planowanie miast i osiedli, t. V., Sieci komunikacji miejskiej. PWN, Warszawa.
• 4. Dankowska M., 2016: Śródmiejski krajobraz kulturowy, Studia KPZK PAN, 68: 51-76.
• 5. de Azevedo J., 1998: Lisboa – 125 Anos Sobre Carris, Roma Editora, Lisboa.
• 6. Grochowiak R., 2022: Komunikacja miejska w Poznaniu, Kolpress, Poznań.
• 7. Groneck, Ch., Schwandl R., 2014: Tram Atlas Frankreich, Robert Schwandl Verlag, Berlin.
• 8. Kołodziej J., 2010: Krakowskie tramwaje. Wyd. Eurosprinter, Rybnik.
• 9. Kołodziej J., Gancarczyk M., 2021: Krakowska komunikacja miejska wczoraj i dziś. Wyd. Eurosprinter, Rybnik.
• 10. Kołodziejczyk K., 2016: Możliwości przekształcenia zabytkowych zajezdni komunikacji miejskiej we Wrocławiu w obiekty kulturalno-turystyczne. Turystyka Kulturowa (www.turystykakulturowa.org), 6: 51-78.
• 11. Kołodziejczyk K., 2018: Potencjał polskich miast pod względem zabytkowych tramwajów i ich wykorzystanie w turystyce, Ekonomiczne problemy turystyki, 2: 209-224.
• 12. Kołodziejczyk K., 2019: Zabytkowa Linia Tramwajowa we Wrocławiu – analiza oferty turystycznej z punktu widzenia turystyki miejskiej, Turyzm, 29 (1): 25-36.
• 13. Kołodziejczyk K., 2020: Między elitarnością i egalitaryzmem – w poszukiwaniu właściwego charakteru produktu turystycznego Zabytkowej Linii Tramwajowej we Wrocławiu, Turyzm, 30 (1), 105-121.
• 14. Kołodziejczyk K., 2022: Wrocław Tourist Lines: The changing nature of its offer and the tourist product life cycle, Turyzm / Tourism, 32 (1): 7-37, https://doi.org/10.18778/0867-5856.32.1.01
• 15. Kołoś A., 2006: Rozwój przestrzenny a współczesne funkcjonowanie miejskiego transportu szynowego w Polsce. Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
• 16. Kotuszewski A., Dobiecki J.A., Dziubiński M., Korczyński K., Gadomski K., Krzyżanowska R., Zacharska D., Grzywacz R., Wojtkowski P., Gontarz A., Sławęcin D., Bedyńska A., Kamińska A, Walczak D., Nowak J., Kistelski A., 2008: Warszawskie tramwaje elektryczne 1908-2008, t. 4. Wyd. Komunikacji i Łączności, Warszawa.
• 17. Kotuszewski A., Ptaszkowski J., Baczyński T., Kiper J., Kobyliński J., 1998: Warszawskie tramwaje elektryczne 1908-1998, t. 1. Wyd. Komunikacji i Łączności, Warszawa.
• 18. Lehnhart H., Jeanmaire C., 1975: Strassenbahn in Osteuropa. Verlag Eisenbahn, Villigen.
• 19. Lehnhart H., Jeanmaire C., 1977: Strassenbahn-Betriebe in Osteuropa II. Verlag Eisenbahn, Villigen.
• 20. Łazarski D., Uziębło M. (ed.), 2023: 150 lat gdańskich tramwajów. Kosycarz Foto Press, Gdańsk.
• 21. Lewandowski T. (ed., 2018), Warszawskie tramwaje elektryczne 2008-2018, t. 5. Wyd. Tramwaje Warszawskie Sp. z o.o., Warszawa.
• 22. Lubka A., 2011: Atlas tramwajów, Kolpress, Poznań.
• 23. Łukaszkiewicz J., Fortuna-Antoszkiewicz B., Botwina J., Oleszczuk Ł., Wiśniewski P, 2018: Sustainable Development of the City’s Transport Infrastructure – A Project of a New Tram Line with a Linear Park along the Exhibition Channel in Warsaw, Journal of Environmental Science and Engineering A 7, 285-300, doi:10.17265/2162-5298/2018.07.004
• 24. Łukaszkiewicz, J., Fortuna-Antoszkiewicz B., Oleszczuk. Ł., Fialová J., 2021: The Potential of Tram Networks in the Revitalization of the Warsaw Landscape, Land, 10, 375.https://doi.org/10.3390/land10040375
• 25. Mazur A., Rechłowicz M., Soczówka A., 2008: Methods of reconstruction of the route of closed tram lines in the centre of Będzin on the basic of field research on urban space. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG, t. VIII: 127-138.
• 26. Pearce D.G., 2001, Tourism and urban land use change: Assessing the impact of Christchurch’s tourist tramway. Tourism and Hospitality Research, 3 (2), 132-148. https://doi.org/10.1177/146735840100300205
• 27. Pearce D.G., 2010: Tourism, trams and local government policy-making in Christchurch, New Zealand. Current Issues in Tourism, 4 (2–4): 331-354. https://doi.org/10.1080/13683500108667892
• 28. Plit J., 2012: Widoki z arterii komunikacyjnych. „Przód i tył” miejscowości. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego, 18: 140-148.
• 29. Ptaszkowski J., Jankowski Z., Kiper J., Sawicki J., Kobyliński J., Walczak D., 2008: Warszawskie tramwaje elektryczne 1908-2008, t. 3. Wyd. Komunikacji i Łączności, Warszawa.
• 30. Rabsztyn M., Dembowski M., 2004: Tramwaje w Bordeaux zasilane z trzeciej szyny. TTS Technika Transportu Szynowego, 4: 56-59.
• 31. Rechłowicz M., Soczówka A., 2012: Linia tramwajowa jako element krajobrazu kulturowego wschodnich dzielnic Sosnowca. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego, 18: 171-180.
• 32. Rhodes M., 2022: Blackpool to Fleetwood by Tram, Amberley Publishing, Stroud, Gloucestershire (UK).
• 33. Sawicki J., Janiak J., Walczak D., Igielski T., 1998: Warszawskie tramwaje elektryczne 1908-1998, t. 2. Wyd. Komunikacji i Łączności, Warszawa.
• 34. Schwandl R., 2017, Tram Atlas Polen, Robert Schwandl Verlag, Berlin.
• 35. Sielicki T., 2017: Piski, zgrzyty, tętent i dzwonki – tramwaje w pejzażu dźwiękowym wrocławskiej ulicy na przełomie XIX i XX w., Audiosfera. Koncepcje – Badania – Praktyki, 2 (6): 20-55.
• 36. Sitarek D., Walczak D., 2012: Bydgoskie tramwaje. Wyd. Eurosprinter, Rybnik.
• 37. Sobolewski E, Łowński J., Sikorski A., 1971, Miejska komunikacja szynowa. Wyd. Arkady, Warszawa.
• 38. Soida K., Danyluk Z., Nadolski P., 2010: Tramwaje górnośląskie, tom I. Wyd. Eurosprinter, Rybnik.
• 39. Soida K., Danyluk Z., Nadolski P., 2012: Tramwaje górnośląskie, tom II. Wyd. Eurosprinter, Rybnik.
• 40. Stiasny M., Danyluk Z., 2014: Atlas sieci tramwajowych Polski, Wyd. Eurosprinter, Rybnik.
• 41. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (z późn. zm.)
• 42. Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (z późn. zm.)
• 43. Walczak D., 2016, Warszawskie tramwaje konne 1866-2018. Wyd. Eurosprinter, Rybnik.
• 44. Waller P., 2020: The Blackpool Streamlined Trams, Pen and Sword Books Ltd, Barnsley, South Yorkshire (UK).
• 45. Wolaniuk A., 2008. Centra miast [w:] Liszewski S. (red.), Geografia urbanistyczna, Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, 283-313.
• 46. Zomkowski S., 2015, Tramwajem przez Gdańsk, Wyd. Eurosprinter, Rybnik.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr POPUL/SP/0154/2024/02 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki II" - moduł: Popularyzacja nauki (2025).