Restoration of medieval gords on the example of the "in the meadows" Gord in Wiślica: a case study

• Autorzy: Przygodzki Dominik , Szarkowska Magda

Identyfikatory

DOI

10.37190/arc230204

Warianty tytułu

PL

Problematyka rewaloryzacji grodzisk średniowiecznych. Grodzisko „na łąkach” w Wiślicy – studium przypadku

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

This paper presents a case study of the revalorisation of the gord "in the meadows" in Wiślica. The authors present design issues related to the archaeological-architectural site. The administrative and legal processes that resulted in the implementation of a restoration plan for a building under statutory conservation are illustrated. The paper presents design decisions made on the basis of collected information, archaeological findings, conservation guidelines, administrative permits and conservatorial constraints. The solutions adopted to preserve the priceless historical value of the site, while making it accessible to tourists and researchers, are explained and presented.

PL

W artykule omówiono studium przypadku rewaloryzacji grodziska „na łąkach” w Wiślicy. Autorzy przedstawili problematykę projektową związaną z obiektem archeologiczno-architektonicznym. Ukazali procesy administracyjno-prawne skutkujące wdrożeniem planu rewaloryzacji obiektu objętego ochroną konserwatorską. W pracy zaprezentowano decyzje projektowe podjęte na podstawie zebranych informacji, badań archeologicznych, wytycznych konserwatorskich, uzyskanych pozwoleń oraz ograniczeń natury konserwatorskiej. Wyjaśniono i zaprezentowano przyjęte rozwiązania, które pozwalają na zachowanie bezcennej wartości historycznej obiektu, a jednocześnie umożliwiają udostępnienie obiektu zwiedzającym turystom i badaczom.

Słowa kluczowe

EN

architecture; revalorisation; Wiślica; conservation of monuments; gord

PL

architektura; rewaloryzacja; Wiślica; konserwacja zabytków; grodzisko

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej
• Czasopismo: Architectus
• Rocznik: 2023
• Tom: Nr 2 (74)
• Strony: 41--48
• Opis fizyczny: Bibliogr. 24 poz., il.

Twórcy

autor

Przygodzki Dominik

• Faculty of Architecture, Cracow University of Technology, Poland

• https://orcid.org/0000-0002-0943-4556

autor

Szarkowska Magda

• Doctoral School, Cracow University of Technology, Poland

• https://orcid.org/0000-0003-4225-5338

Bibliografia

• [1] Bugaj M., Grodziska w zasobach dziedzictwa archeologicznego kraju, [in:] G. Szczurek, A. Różański (red.), Grodzisko z wcześniejszej epoki żelaza i wczesnego średniowiecza w Grodzisku, PROFIL-ARCHEO, Poznań 2013, 135–142.
• [2] Śpiewla Ł., Wybrane grodziska wczesnośredniowieczne a kwestia turystyki na terenie województwa podkarpackiego, “Raport” 2019, t. 14, 83–99.
• [3] Jaskanis D., Międzynarodowa Karta Ochrony i Zarządzania Dziedzic twem Archeologicznym, “Wiadomości Konserwatorskie” 1991, nr 3–4, 10–13.
• [4] Pawleta M., Rekonstrukcje i inscenizacje przeszłości w perspektywie turystyki archeologicznej w Polsce, [in:] J. Garncarski (red.), Skanseny archeologiczne i archeologia eksperymentalna, Muzeum Podkarpackie w Krośnie, Krosno 2012, 364–387.
• [5] Apals J., Āraišu ezerpils, Latvijas vēstures institūta apgāds, Riga 2012.
• [6] Kadłuczka A., Przeszłość dla przyszłości: tysiącletnia Wiślica i jej materialne i niematerialne dziedzictwo. Pomnik historii jako forma opieki RP, “Wiadomości Konserwatorskie” 2019, nr 60, 10–16, doi: 10.17425/WK60WISLICA.
• [7] Wartołowska Z., Osada i gród w Wiślicy w świetle badań wykopaliskowych do 1962 r., [in:] W. Antoniewicz, P. Biegański (red.), Odkrycia w Wiślicy, PWN, Warszawa 1963, 33–45.
• [8] Górna D., Kalaga J., Pianowski Z., Wiślica, woj. kieleckie. Stanowisko – grodzisko, “Informator Archeologiczny: badania” 1980, t. 14, 177–178.
• [9] Gliński W., Wczesnośredniowieczne zausznice z czterema paciorkami z Wiślicy, stan. Regia, “Sprawozdania Archeologiczne” 1999, t. 51, 211–233.
• [10] Ustawa z dnia 23 lipca 2003 o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, Dz.U. 2003, nr 162, poz. 1568, https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20031621568/T/D20031568L.pdf [accessed: 10.01.2023].
• [11] Augustyniak J., Z zagadnień ekspozycji zabytków archeologicznych in situ: problemy ekspozycji na grodzisku, “Ochrona Zabytków” 1973, nr 4(103), 270–283.
• [12] Karta krakowska, [in:] B. Szmygin (red.), Vademecum konserwatora zabytków. Międzynarodowe Normy Ochrony Dziedzictwa Kultury, Polski Komitet Narodowy ICOMOS, Warszawa 2015, 135–138.
• [13] Kalina D., Miasto i Gmina Wiślica: dziedzictwo kulturowe, Drukarnia Kontur, Wiślica 2018.
• [14] Program rewitalizacji na lata 2016–2025 dla gminy Wiślica, Wiślica 2016, http://wislica.pl/1523/program-rewitalizacji-na-lata-2016-2025-dla-gminy-wislica.html [accessed: 10.01.2023].
• [15] Urząd Gminy Wiślica, Decyzja nr 5/05 o Ustaleniu Lokalizacji Inwestycji Celu Publicznego z dnia 15.03.2005 r., Wiślica 2005 [manuscript in: Arche-con].
• [16] Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 10 grudnia 2018 r. w sprawie uznania za pomnik historii “Wiślica – zespół kolegiaty pod wezwaniem Narodzenia Najświętszej Maryi Panny wraz z reliktami kościoła pod wezwaniem św. Mikołaja oraz grodzisko”, Dz.U. 2018, poz. 2418, https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20180002418/O/D20182418.pdf [accessed: 20.05.2023].
• [17] Miasto i Gmina Wiślica, Konkurs otwarty, jednoetapowy o wartości poniżej kwoty 221 000 euro, przeprowadzany na podstawie ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz. U. z 2017 r., poz. 1579 z późn. zm.), www.wislica.pl/2978/konkurs-otwarty-jednoetapowy-o-wartosci-ponizej-kwoty-221-000-euro-przeprowadzany-na-podstawie-ustawy-z-dnia-29-stycznia-2004r-prawo-zamowien-publicznych-tj-dz-u-z-2017-r-poz-1579-z-pozn-zm-dalej-tez-pzp.html [accessed: 2.04.2023].
• [18] Narodowy Instytut Dziedzictwa, Opinia w sprawie oceny wpływu planowanej inwestycji pn.: “Tysiącletnia Wiślica – śladami świetności – utworzenie trasy turystycznej Przez Pradzieje Chrześcijańskiej Wiślicy” na zachowanie wartości zabytkowych stanowiska archeologicznego Wiślica st. 1 “Grodzisko”, wpisanego do rejestru zabytków pod numerem 329/508Aa z dnia 28.06.2019 r., Kielce 2019 [manuscript in: Arche-con].
• [19] Świętokrzyski Wojewódzki Konserwator Zabytków w Kielcach, Opinia w sprawie: ZATiRA.RA.5132.2.2019 z dnia 22.01.2019 r., Kielce 2019 [manuscript in: Arche-con].
• [20] Sajecki T., Koszarowa warowania w Wiślicy. Studium archeologiczne do rozplanowania przestrzennego wczesnośredniowiecznego stanowiska, “Radzyński Rocznik Humanistyczny” 2017, t. 15, 7–21.
• [21] Wartołowska Z., Górska I., Graba-Łęcka I., Okulicz Ł., Badania grodziska w Wiślicy w 1956 r., “Sprawozdania Archeologiczne” 1959, t. 7, 49–56.
• [22] Górna D., Drewniana zabudowa grodu wiślickiego, “Światowit” 1982, t. 35, 129–164.
• [23] Kobyliński Z., Dziedzictwo kulturowe: wartość i własność, [in:] S. Tabaczyński, A. Marciniak, D. Cyngot, A. Zalewska (red.), Przeszłość społeczna. Próba konceptualizacji, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2012, 1141–1158.
• [24] Łaguna W., Rayss J., Zmiany w krajobrazie kulturowym wywołane rekonstrukcją grodziska średniowiecznego w Owidzu (gmina Starogard Gd.) – jako przykład świadomego kształtowania krajobrazu historycznego, “Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych” 2013, Vol. 9, Iss. 1, 55–69.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MEiN, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2022-2023).