Kopce w krajobrazie Krakowa i okolic

• Autorzy: Porada K.

Warianty tytułu

EN

Mounds in landscape of Krakow and surroundings

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Kopce jako antropogeniczne formy ziemne pojawiły się na polskich ziemiach już w prehistorii. Na przestrzeni dziejów pełniły zróżnicowane funkcje: kurhanów, miejsc kultu, pomników czy punktów widokowych. Choć tradycja formowania sztucznych wzgórz obecnie zanika, to istniejące obiekty są cenne kulturowo, przez wzgląd na swoje walory historyczne i krajobrazowe. Lokowane zarówno w przestrzeniach miejskich, jak i wiejskich kopce, często funkcjonują jako wyraziste punkty orientacyjne w krajobrazie i stanowią wyraźne akcenty w panoramach. Celem niniejszej pracy jest zbadanie wpływu kopców na krajobraz kulturowy na przykładzie obiektów znajdujących się w Krakowie i okolicach (w rejonach wiejskich i miejskich). Rozważania dotyczą między innymi: historii, funkcji i skali obiektów, a także ich otoczenia i percepcji jak również zagrożeń np. związanych z ich konstrukcją, mającą wpływ na formę (np. kopiec Kościuszki). Badaniu poddano czternaście obiektów, wśród których można wymienić kopce: Krakusa, Wandy, Piłsudskiego i Kościuszki w Krakowie, parkowy w Mogilanach, Kościuszki w Olkuszu oraz Grunwaldzki w Niepołomicach.

EN

Mounds as anthropogenic earth forms appeared on the Polish territory as early as prehistoric times. Throughout history they played different functions: mounds, places of worship, monuments and viewpoints. Although the tradition of forming artificial hills now fading, existing objects are valuable culturally, for the sake of its historical and landscape importance. Mounds are invested in urban and rural areas and often they function as distinct landmarks in the landscape and they are clear accents in panoramas. The aim of this study is to investigate the influence of mounds on the cultural landscape on the example of the objects in and around Krakow (in rural and urban areas). Considerations relate to the history, function and scale of objects, as well as their surroundings and perception and threats, eg. related to their design, which have an impact on the form (eg. Kosciuszko Mound). The study involved fourteen buildings, among which are mounds: Krakus, Wanda, Pilsudski and Kosciuszko in Krakow, park in Mogilany, Kosciuszko in Olkusz and Grunwald in Niepołomice.

Słowa kluczowe

PL

kopiec; kurhan; pomnik; Kraków

EN

mound; barrows; monument; Krakow

• Wydawca: Uniwersytet Rzeszowski, Wydział Biologiczno-Rolniczy, Zakład Architektury Krajobrazu
• Czasopismo: Topiarius. Studia krajobrazowe
• Rocznik: 2016
• Tom: T. 1
• Strony: 121--130
• Opis fizyczny: Bibliogr. 13 poz., fot., ryc., tab.

Twórcy

autor

Porada K.

• Politechnika Krakowska, Instytut Architektury Krajobrazu

Bibliografia

• • Archirama, http://archirama.muratorplus.pl/encyklopedia-architektury/grodek-stozkowaty-motte-motteand-bailey,62_616.html?cat=62/, (dostęp: 27.06.2016).
• • Gancarz B. 2015. Zasłonięty kopiec Kościuszki, „Gość Krakowski”, http://krakow.gosc.pl/doc/2330375. Zasloniety-kopiec-Kosciuszki/, (dostęp: 27.06.2016).
• • Gill G. 1997. Kopce na ziemiach polskich. Od pradziejów po kopiec w Pierzchowcu, Wydawnictwo Kurii Prowincjonalnej Zakonu Pijarów, Kraków.
• • Gurgul A. 2016. Tłumy na kopcu Krakusa czekały na wschód słońca. Tak Kraków powitał lato, http://krakow.wyborcza.pl/krakow/1,44425,20276111,tlumy-na-kopcu-krakusa-czekaly-na-wschod-sloncatak-dzien-jest.html/, (dostęp: 27.06.2016).
• • Historia kopca Kościuszki, http://www.kopieckosciuszki.pl/pl/historia-kopca-kosciuszki/, (dostęp: 27.06.2016).
• • Hobhouse P. 2007. Historia ogrodów, Wydawnictwo Arkady, Warszawa.
• • Kopiec Kościuszki w Krakowie, http://www.kopieckosciuszki.pl/pl/komitet-kopca/, (dostęp: 27.06.2016).
• • Lynch K. 2011. Obraz miasta, Wydanie I, Kraków.
• • Majdecki L. 2009. Historia ogrodów, tom I, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• • PAP (2015) „Rzeczpospolita”: kopiec się osuwa, http://wyborcza.pl/1,91446,17298189,_Rzeczpospolita_Kopiec_sie_osuwa.html/, (dostęp: 27.06.2016).
• • Rogozik M. 2016. Kosili kopiec Wandy traktorem, Dziennik Polski, http://www.dziennikpolski24.pl/region/a/kosili-kopiec-wandy-traktorem-zniszczyli-trawe-narobili-kolein-wideo,10096562/, (dostęp: 27.06.2016).
• • Tyniec A., Kopiec Kraka w świetle badań archeologicznych XX wieku, http://podgorze.pl/kopiec-krakaw-swietle-badan-archeologicznych-xx-wieku/, (dostęp: 27.06.2016).
• • Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków - stan na 31 marca 2016 r., http://www.nid.pl/pl/Informacje_ogolne/Zabytki_w_Polsce/rejestr-zabytkow/zestawienia-zabytkownieruchomych/, (dostęp: 27.06.2016).

Uwagi

PL

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę (zadania 2017).