Poznawcze determinanty prowadzenia pojazdu - możliwości intelektualne kierowcy

• Autorzy: Odachowska E. , Ucińska M. , Dobrzyńska M.

Warianty tytułu

EN

Cognitive factors of driving a vehicle - driver's intellectual capabilities

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 8 lipca 2014r. w sprawie badań psychologicznych osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami, kierowców oraz osób wykonujących prace na stanowisku kierowcy (Dz. U. z 2014r, poz. 937) jednym z elementów badania psychologicznego jest zbadanie sprawności intelektualnej i procesów poznawczych. Do pomiaru tej sprawności stosowane są narzędzia psychologiczne w postaci testów. Test taki, aby był rzetelny i trafny musi być wystandaryzowany, musi zatem przejść przez wiele procedur, które pozwolą stwierdzić, czy dany test faktycznie mierzy daną właściwość i czy na podstawie jego wyników da się przewidzieć zachowanie jednostki. W psychologii transportu najczęściej stosowanym narzędziem do określenia poziomu sprawności intelektualnej, głównie ze względu na kryterium czasu trwania badania, jest Test Matryc Ravena, służący przede wszystkim do oceny szybkości uczenia się i odnajdywania zależności determinujących trafność podejmowanych decyzji. Równie często wykorzystywane są Testy B. Artykuł przedstawia analizy dotyczące wykorzystania ww. testów, ze szczególnym uwzględnieniem sprawdzenia trafności i rzetelności Testów B, nie posiadających jak do tej pory, podręcznika testowego.

EN

According to the Regulation of the Minister of Health of 8 July 2014 on psychological tests of applicants for driving licenses, drivers and persons working as drivers (J. of L. of 2014, item 937), one of the elements of psychological test is investigating intellectual efficiency and cognitive processes. To measure this efficiency are used psychological tools in the form of tests. Such a test in order to be reliable and valid must be standardized, and has to then go through a lot of procedures that will determine whether a given test actually measures the given capability and whether based on its results it will be impossible to predict the behaviour of an individual. In transport psychology, the most widely used tool to determine the level of intellectual efficiency, mainly according to the test duration criterion, is the Raven Matrices Test, used primarily to assess the rate of learning and discovering relationships determining the correctness of the decisions taken. Equally often are used B Tests. The article presents analyses on the use of the above tests, with particular emphasis on verifying the accuracy and reliability of B Tests, which hitherto do not have, the test manual.

Słowa kluczowe

PL

kierowca; test; sprawność intelektualna

EN

driver; test; intellectual efficiency

• Wydawca: Wydawnictwo ITS
• Czasopismo: Transport Samochodowy
• Rocznik: 2014
• Tom: z. 3
• Strony: 11--36
• Opis fizyczny: Bibliogr. 26 poz., tab., wykr.

Twórcy

autor

Odachowska E.

• Instytut Transportu Samochodowego

autor

Ucińska M.

• Instytut Transportu Samochodowego

autor

Dobrzyńska M.

• Instytut Transportu Samochodowego

Bibliografia

• [1] Bratos, T.W. (2003). Badanie sprawności umysłowej Testami „B". W: Metodyka psychologicznych badań kierowców, (red.) Rotter, T. Warszawa: Instytut Transportu Samochodowego.
• [2] Brzeziński, J. (1999). Metodologia badań psychologicznych. Warszawa: PWN.
• [3] Brzeziński, J. (red.) (2006). Trafność i rzetelność testów psychologicznych. Wybór tekstów. Gdańsk: GWP.
• [4] Brzozowski, P., Drwal R.Ł. (1995). Kwestionariusz osobowości Eysencka. Polska adaptacja EPQ-R. Podręcznik. Warszawa: Pracownia testów Psychologicznych PTP.
• [5] Eliasz, A., Temperament a system regulacji stymulacji. Warszawa 1981: PWN.
• [6] Eysenck H.J., Eysenck S.B.G. (2011). Podręcznik do skal osobowości Eysencka. Warszawa: PTP.
• [7] Jaworowska, A., Szustrowa, T. (2010). Test Matryc Ravena w wersji Standard. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.
• [8] Jensen, A.R. (1987). Individual differences In the Hick paradigm [w:] Vernin, P., A, 9red.) Speed of information processing and intelligence. Norwood: Abex.
• [9] Klonowicz, T. (1978) próba empirycznej weryfikacji związku między zdolnościami intelektualnymi a cechami temperamentu. Psychologia Wychowawcza, 2, 158-168.
• [10] Lewowicki T (1975) Psychologiczne różnice indywidualne a osiągnięcia uczniów. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
• [11] Magnusson, D. (1991). Wprowadzenie do teorii testów. Warszawa: PWN
• [12] Markowski, A. (2012). Procesy poznawcze i intelektualne a kierowanie pojazdem. W: Psychologiczne badania kierujących pojazdami. Vademecum psychologa Transportu, (red.) Tokarczyk, E. Warszawa: Instytut Transportu Samochodowego.
• [13] Matusewicz, C, (2006). Wprowadzenie do psychologii. Warszawa: Vizja Press&It.
• [14] Miklewska, A. (2003). Temperament a inteligencja - przegląd badań. Prace naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie. Z.X s. 91-104.
• [15] Nęcka, E. (2006). Inteligencja. W: Psychologia. Podręcznik Akademicki. Psychologia Ogólna, T.2. (red.) Strelau, J. Gdańsk: GWP.
• [16] Odachowska, E, Ścigała D. (2012). Psychologiczne uwarunkowania zachowań ryzykownych w ruchu drogowym na podstawie badań kierowców [w:] Odachowska E. (red.) Psychologia zachowań ryzykownych. Monografia. Warszawa: ITS.
• [17] Pawlikowska, H., Karczewska, J. (1964). Metodyka i technika badań psychofizjologicznej przydatności zawodowej kierowców pojazdów mechanicznych. Warszawa: Instytut Transportu Samochodowego.
• [18] Raven, J., Raven, J.C., Court, J.H. (2011). Podręcznik do Testu Matryc Ravena oraz Skal Słownikowych. 3. Wersja standard. Warszawa: PTP.
• [19] Rotter,T. (2003). Metodyka psychologicznych badań kierowców. Wersja znowelizowana. Warszawa: ITS.
• [20] Rudkowska G. (1996) Funkcjonowanie społeczne dzieci sześcioletnich a ich cechy temperamentalne i intelektualne. Rocznik Naukowo-Dydaktyczny WSP w Krakowie, Prace Psychologiczne, 4, 49-63.
• [21] Strelau, J. (1992) Badania nad temperamentem: teoria, diagnoza, zastosowanie. Wrocław: Ossolineum.
• [22] Strelau J., Zawadzki B., Piotrowska (1997). Modele temperamentu nawiązujące do teorii aktywacji i ich implikacje dla inteligencji. Studia Psychologiczne, 35, 165-201.
• [23] Strelau J. (1996) temperament a stres: Temperament jako czynnik moderujący stresory, stan i skutki stresu oraz radzenie sobie ze stresem [w:] Heszen-Niejodek I., Ratajczak, Z. (red.) Człowiek w sytuacji stresu s. 88-132. Katowice: wydawnictwo uniwersytetu śląskiego.
• [24] Strelau, J. (1998). Psychologia temperamentu. Warszawa: PWN.
• [25] Stough C, Netelbeck T, Cooper C (1993). The relationship between elementary information processing, personality and intelligence. Materiały złożone do druku.
• [26] Zawadzki B., Strelau J. (2010). Formalna Charakterystyka Zachowania - Kwestionariusz Temperamentu (FCZ-KT). Podręcznik. Warszawa: PTP.