The act of “talka” in historic preservation discourse in contemporary Latvia

• Autorzy: Burzyńska Katarzyna

Identyfikatory

DOI

10.5604/01.3001.0014.5274

Warianty tytułu

PL

Konserwacja zabytków a zjawisko „talki” na współczesnej Łotwie

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The stem of contemporary culture in the Baltics arose from the countryside and folklore. Among the traditions of the Baltic cultures, there is talka – a term derived from work in the field, which historically was the act of communal work of the village residents to help each family in their agricultural work, such as haymaking, rye harvesting, manuring, threshing, flax pulling, and breaking. Known in other countries as “bee”, the term “talka“ in the Baltics refers to voluntary community work. As the communities have been moving to cities, talka has followed them naturally. Currently, cooperative work efforts include maintenance of sites and buildings, and it is a frequent and widespread act. The paper reviews examples of combined efforts of small communities to improve the appearance, performance, and security of public spaces. The application of joint work has allowed for low-cost gentrification and urban upgrade of several neighborhoods in Latvia.

PL

Współczesna kultura krajów bałtyckich wywodzi się ze wsi i folkloru. Jedną z tradycji kultur bałtyckich jest talka – zjawisko, które historycznie było aktem zbiorowej pracy mieszkańców wsi i pomocy każdej rodzinie w pracach na roli. Podczas migracji mieszkańców wsi do miast talka podążała za nimi w naturalny sposób. Obecnie wspólne działania obejmujące utrzymanie osiedli i drobne naprawy budynków to zjawisko powszechne oraz regularne, a termin talka oznacza dobrowolną pracę na rzecz społeczności. W artykule omówiono przykłady wspólnej pracy małych społeczności lokalnych, mającej na celu poprawę estetyki, funkcjonowania i bezpieczeństwa przestrzeni publicznych. Zaangażowanie społeczności pozwoliło na niskobudżetową gentryfikację oraz modernizację kilku dzielnic Łotwy.

Słowa kluczowe

EN

talka; cooperative work; historic preservation; community; gentrification; modernization

PL

talka; praca zbiorowa; konserwacja zabytków; społeczność lokalna; gentryfikacja; modernizacja

• Wydawca: BUILDER CORP Sp. z o.o.
• Czasopismo: Builder
• Rocznik: 2020
• Tom: R.24, nr 12
• Strony: 22--26
• Opis fizyczny: Bibliogr. 33 poz., il.

Twórcy

autor

Burzyńska Katarzyna

• Thornton Tomasetti, Inc.

Bibliografia

• [1] “Ancient History of Latvia (11 000 BC - 1200)”. National History Museum of Latvia. Accessed September 20, 2019. http://lnvm.lv/en/?page_id=863.
• [2] “Latvia Population (LIVE)”. Worldometer. Accessed January 17, 2020. https://www.worldometers.info/world-population/latvia-population/.
• [3] Kultūras ministrija. "Ethnic Minorities in Latvia." Baltic Institute of Social Sciences, 2016. ISBN 978-9984-9940-9-3. https://www.km.gov.lv/uploads/ckeditor/files/Sabiedribas_integracija/Petijumi/MT-EN-buklets.pdf.
• [4] “Dainas: Dainu Skapis. Latvju Dainas, Tautasdziesmas, Dziesmas”. Dainas: Dainu Skapis. Latvju dainas, tautasdziesmas, dziesmas. Accessed October 11, 2019. http://www.dainuskapis.lv/. Muktupavels, Valdis. “Archaiczne Źródła Łotewskich Świąt Letniego Przesilenia ("Ligo", "Rasos")”. Źródliska. Latvian University, August 2014. http://zrodliska.soksuwalki.eu/obrzedowosc/archaiczne-zrodla-lotewskich-swiat-letniego-przesilenia-ligo-rasos/.
• [5] Muktupavels, Valdis. “Archaiczne Źródła Łotewskich Świąt Letniego Przesilenia ("Ligo", "Rasos")”. Źródliska. Latvian University, August 2014. http://zrodliska.soksuwalki.eu/obrzedowosc/archaiczne-zrodla-lotewskich-swiat-letniego-przesilenia-ligo-rasos/.
• [6] Liepa-Zemeša, Māra and Daniel Baldwin Hess. “Effects of Public Perception on Urban Planning: Evolution of an Inclusive Planning System during Crises in Latvia”. Town Planning Review 87, no. 1 (2016): 71–92. https://doi.org/10.3828/tpr.2016.5.
• [7] The year 2014 marks the date of a shopping center roof collapse in Zolitūde (neighborhood of Riga), which resulted in 54 fatalities. A new department called BVKB (State Construction Bureau) was opened after the catastrophe to control and supervise construction works and assure the safety of public buildings, in addition to the existing department of Būvvalde (Construction Board). Sources: Frīdenberga, Agnese. “Pieci Gadi Pēc Zolitūdes Tragēdijas – Ko Esam Iemācījušies?” providus.lv, January 7, 2019. http://providus.lv/article/pieci-gadi-pec-zolitudes-tragedijas-ko-esam-iemacijusies. LETA, “Zolitūdes Tragēdijā Bojāgājušo Skaits Pieaudzis Līdz 53, Vēl 13 Pazuduši”. LA.LV. Accessed October 13, 2019. http://la.lv/zolitudes-tragedija-bojagajuso-skaits-pieaudzis-lidz-53-2.
• [8] Anšmite Jolanta and Bruge Zoja. “Patvaļīgas būvniecības radīto seku novēršana”. Būvniecības valsts kontroles birojs. 2016. http://bvkb.gov.lv/sites/default/files/prezentacija_patvaliga_buvnieciba_28okt2016.pdf.
• [9] Prilenska, Viktorija, and Liias, Roode. “Challenges of Recent Participatory Urban Design Practices in Riga”. Procedia Economics and Finance 21 (2015): 88–96. https://doi.org/10.1016/s2212-5671(15)00154-9.
• [10] Sakas, Aleksandras. “1939 Metų Darbo Talka Šventojoje”. Res familiaris, October 2, 2012. http://alsa.blogas.lt/1939-metu-darbo-talka-sventojoje-829.html.
• [11] Sakas, Aleksandras. “1939 Metų Darbo Talka Šventojoje”. Res familiaris, October 2, 2012. http://alsa.blogas.lt/1939-metu-darbo-talka-sventojoje-829.html.
• [12] Sakas, Aleksandras. “1939 Metų Darbo Talka Šventojoje”. Res familiaris, October 2, 2012. http://alsa.blogas.lt/1939-metu-darbo-talka-sventojoje-829.html.
• [13] Doniela, Vytautas, Maria Kanas and Maria Kanas. “Šventosios Uostas and Volunteer Work Teams”. Lithuanian Philately, August 2, 2015. http://lithuanianphilately.com/postal-history/sventosios-uostas/.
• [14] “Upītes Bibliotēka”. UPĪTES BIBLIOTĒKA – Upītes skolai 100. Accessed November 18, 2019. http://www.bibliotekas.lv/upite/pages/novadpetnieciba/upites-skolai-100.php.
• [15] “Upītes Bibliotēka”. UPĪTES BIBLIOTĒKA – Upītes skolai 100. Accessed November 18, 2019. http://www.bibliotekas.lv/upite/pages/novadpetnieciba/upites-skolai-100.php.
• [16] Čigāne, Iveta. “Upītes Ciema Iedzīvotāji Nopērk No Pašvaldības Slēgtās Skolas Ēku”. LSM.lv. July 25, 2019 Accessed November 11, 2019. https://www.lsm.lv/raksts/zinas/latvija/upites-ciema-iedzivotaji-noperk-no-pasvaldibas-slegtas-skolas-eku.a326715/?fbclid=IwAR3iMts5GtmOFHyjN0bV_rodIFmnmYlpuGyBsw0aHCp3q6n9gFSoxCIzhgc.
• [17] “Diskutē Par Upītes Pamatskolas Nākotni”. YouTube.com. LTV.LV, February 7, 2018. https://www.youtube.com/watch?v=fIPNngDiCOo.
• [18] Osis, Kristaps. “Pieredze Daudzdzīvokļu Dzīvojamo Māju Siltināšanā”. SlideShare, October 5, 2016. https://www.slideshare.net/siltinam/pieredze-daudzdzvoku-dzvojamo-mju-siltinan/.
• [19] "Alekša skvēram Sarkandaugavā 3 gadi!". Sarkandaugavas Attīstības Biedrība. April 24, 2017. http://www.sarkandaugavai.lv/2017/04/aleksa-skveram-sarkandaugava-3-gadi/.
• [20] "Alekša skvēram Sarkandaugavā 3 gadi!". Sarkandaugavas Attīstības Biedrība. April 24, 2017. http://www.sarkandaugavai.lv/2017/04/aleksa-skveram-sarkandaugava-3-gadi/.
• [21] “Labas Vietas TALKA – Idejas Alekša Skvēram Sarkandaugavā”. Sarkandaugavas attīstības biedrība, June 3, 2013. http://www.sarkandaugavai.lv/2013/06/labas-vietas-talka/.
• [22] "Labas Vietas TALKA`14 – ČIEKURKALNA APKAIMES „LABĀ VIETA”. ALPS. Accessed November 15, 2019. http://www.alps.archi/portfolio/labas-vietas-talka14-ciekurkalna-apkaimes-laba-vieta.
• [23] “Labas Vietas TALKA`14 – ZIEPNIEKKALNA APKAIMES „LABĀ VIETA”. ALPS. Accessed November 15, 2019. http://www.alps.archi/portfolio/labas-vietas-talka14-ziepniekkalna-apkaimes-laba-vieta/.
• [24] Prilenska, Viktorija, and Liias, Roode. “Challenges of Recent Participatory Urban Design Practices in Riga”. Procedia Economics and Finance 21 (2015): 88–96. https://doi.org/10.1016/s2212-5671(15)00154-9.
• [25] “Free Riga”. Free Riga. Accessed November 20, 2019. https://freeriga.lv/.
• [26] “Daugavgrīvas Cietoksnis”. Facebook. Accessed November 20, 2019. https://www.facebook.com/pg/daugavgrivas.cietoksnis/posts/.
• [27] “Daugavgrīvas Cietoksnis”. Facebook. Accessed November 20, 2019. https://www.facebook.com/pg/daugavgrivas.cietoksnis/posts/.
• [28] “6606 – Daugavgrīvas Cietokšņa Apbūve”. Mantojums. Accessed January 5, 2020. https://is.mantojums.lv/6606.
• [29] Senakola, Annija. “Daugavas Dienas Pasākumi Rīgā 24. Maijā”. Daba, Ekologija - Latvijas reitingi. 2008. Accessed November 12, 2019. http://www.reitingi.lv/lv/archive/daba/20319.html.
• [30] “Daugavgrīvas Cietoksnī Notiks Tradicionālā Talka”. Riga.lv, April 10, 2019. https://www.riga.lv/lv/news/daugavgrivas-cietoksni-notiks-tradicionala-talka?16711.
• [31] Purvītis House. Accessed November 11, 2019. https://www.purvitishouse.com/.
• [32] Purvītis House. Accessed November 11, 2019. https://www.purvitishouse.com/.
• [33] "Pasaules talka gleznotāja Vilhelma Purvīša dzimtas mājās Taurupē". VisitOgre. 2018. http://www.visitogre.lv/lv/pasakumi/1438/pasaules-talka-gleznotaja-vilhelma-purvisa-dzimtas-majas-taurupe.

Uwagi

Artykuł umieszczony w części "Builder Science"

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2020).