Zmiany składu chemicznego wód podziemnych w węglanowych utworach triasu opolskiego na podstawie badań wybranych źródeł

• Autorzy: Staśko Stanisław , Trałka Marta , Błachowicz Marek

Identyfikatory

DOI

10.7306/2022.34

Warianty tytułu

EN

Changes in the chemical composition of groundwater in carbonate formations of the Opole Triassic based on research on selected springs

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

Results of research of six large karstic springs with a discharge rate of 10-100 l/s obtainedfrom a series of 12 measurements in 2021-2022 are the basis for a comparison of the chemical composition in the past and present. The studied springs drain Triassic limestones and dolomites in the southern part of Major Groundwater Basin No. 333 in the Opole region. After 40 years, there is a significant decrease in discharge rates in five out of all selected springs, and frequent dying out of outflows in three cases. A significant increase in the content of nitrogen compounds, espe¬cially nitrates, has been measured. Statistical factor analysis allowed distinguishing two groups of factors responsible for changes in the main ions in groundwater. Restoring high groundwater quality is an urgent task for the administration of this region, which requires a comprehensive approach.

Słowa kluczowe

PL

wody gruntowe; azotany; siarczany; źródła; Opole

EN

groundwater; nitrates; sulphates; springs; Opole region

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Przegląd Geologiczny
• Rocznik: 2022
• Tom: Vol. 70, nr 12
• Strony: 868--876
• Opis fizyczny: Bibliogr. 29 poz., fot., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Staśko Stanisław

• Instytut Nauk Geologicznych, Uniwersytet Wrocławski, ul. Cybulskiego 32, 50–205 Wrocław

• https://orcid.org/0000-0002-5561-3141

autor

Trałka Marta

• Instytut Nauk Geologicznych, Uniwersytet Wrocławski, ul. Cybulskiego 32, 50–205 Wrocław

• https://orcid.org/0000-0003-4239-9032

autor

Błachowicz Marek

• Instytut Nauk Geologicznych, Uniwersytet Wrocławski, ul. Cybulskiego 32, 50–205 Wrocław

• https://orcid.org/0000-0001-7156-7467

Bibliografia

• 1. ASSMANN P. 1929 - Über die Entstehung der Quelle des Rosniontauer Wassers und der sogenanten Quelle von Suchau. Naturkundl. Basteine aus Oberschlesien.
• 2. ASSMANN P. 1944 - Die Stratigraphie der Oberchlesischer Trias. Teil II. Der Muschelkalk. Abh. des Reichsamte für Bodenforschschung, Berlin, 208.
• 3. BDOO 2022 - Baza Danych Obiektów Ogólnogeograficznych WMTS (Web Map Tile Service) 1: 10 000; https://mapy.geoportal.gov.pl/wss/service/PZGIK/BDOO/WMTS/aktualne
• 4. CHEŁMICKI W., JOKIEL P., MICHALCZYK Z., MONIEWSKI P. 2011 - Distribution, discharge and regional characteristics of springs in Poland. Episodes, 34 (4): 244-256.
• 5. DADLEZ R., MAREK S., POKORSKI J., BUŁA Z. (red.) 2000 - Mapa geologiczna Polski bez utworów kenozoiku 1:1000000. Wyd. Kartograficzne Polskiej Agencji Ekologicznej, Warszawa.
• 6. DUDA R., ŻUREK A. 1993 - Możliwości oceny zmian jakości wody pod wpływem antropopresji metodą bilansową (GZWP 333 Opole-Zawadzkie). Metodyczne podstawy ochrony wód podziemnych. Wyd. AGH: 217-245.
• 7. JOKIEL P., MICHALCZYK Z. 2019 - Źródła polski - zachować dla przyszłości. Pr. Geogr., 157: 7-31.
• 8. HORSKA-SZWARC S., SPAŁEK K. 2008 - Charakterystyka źródeł Śląska Opolskiego. [W:] Problemy Ekologii Krajobrazu, 2: 211-218.
• 9. KRESIC N., STEVANOVIC Z. (red.)2010 - Groundwater hydrology of springs. Engineering, theory, management and sustainability. Elsevier, Boston.
• 10. KRYZA H., KRYZA J. 2002 - Zanieczyszczenie wód podziemnych triasu opolskiego. [W:] Współczesne Problemy Hydrogeologii, 10: 33-44.
• 11. KRYZA J., STAŚKO S. 2000 - Groundwater Flow Rate and Contaminant Migration in Fissure - Karstic Aquifer of Opole Triassic System Due to Man Activity. Environ. Geol. 39 (3/4): 384-389.
• 12. KRYZA J., STAŚKO S., LIMISIEWICZ P., MAŁACHOWICZ M. 1988 - Prognoza weryfikacyjna konsekwencji środowiskowych przyjętych zasad ochrony głównych zbiorników wód podziemnych na wybranych obszarach pilotowych: obszar zlewni Jemielnicy. Arch. UWr., nr ING/24/88.
• 13. KRYZA H., KRYZA J., KOŚCIAŃSKI R.K. 1999 - Monitoring regionalny wód podziemnych zbiornika GZWP-333 Opole-Zawadzkie. Mater. Konferencji Trias Opolski, Opole-Turawa. Wyd. NOT, Opole.
• 14. MACIOSZCZYK A. 1990 - Tło i anomalie hydrogeochemiczne: metody badania, oceny i interpretacji. Wyd. SGGW-AR.
• 15. MACIOSZCZYK A., DOBRZYŃSKI D. 2002 - Hydrogeochemia strefy aktywnej wymiany wód podziemnych. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.
• 16. MIZERA J.,MALINA G. 20 1 0 - Groundwater extraction control for protecting the water works in Łobodno (SW Poland) against contamination with nitrates. Biul. Państw. Inst. Geol., 441: 101-106.
• 17. MONITORING Jakości Wód Podziemnych w latach 2000-2021. Główny Inspektorat Ochrony Środowiska: https://mjwp.gios.gov.pl/
• 18. NOWACKI F. 1989 - Zmiany wydajności źródeł triasu opolskiego. Pr. Nauk. Inst. Geotech. Polit. Wroc., 58 - Konferencje, 29: 117-121.
• 19. ROZPORZĄDZENIE Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2017 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Dz.U. z 2017 r. poz. 2294.
• 20. RÓŻKOWSKI A., RÓŻKOWSKI J., PACHOLEWSKI A. 1996 - Upper Jurassic fissured-karst-porous aquifer of Cracow-Wieluń Upland, Poland. [W:] Int. Conference on Karst - Fractured Aquifers - Vulnerability and Sustainability. Uniw. Śląski, Katowice: 194-204.
• 21. STAŚKO S. 1988 - Odpływ podziemny ze zlewni Jemielnicy w obrębie triasowych utworów szczelinowo-krasowych. Acta Univ. Wratisl., 964, Pr. Geol.-Miner., 11 (2):163-179.
• 22. STAŚKO S. 1992 - Wody podziemne w węglanowych utworach triasu opolskiego. Pr. Geol.-Miner., 32.
• 23. STAŚKO S., BUCZYŃSKI S. 2018 - Drought and its effects on spring discharge regimes in Poland and Germany during the 2015. Hydrological Sci. J.,63 (5):741-751.
• 24. SPAŁEK K., PROĆKÓW J., STAŚKO S., HORSKA-SZWARZ S. 2011 - Preliminary study on the unusual properties in the habitat of Ranuncullentum baudotii in Central Europe. Centr. Europ. J. Biol. 6 (4): 632-638.
• 25. WCISŁO M., OLICHWER T., STAŚKO S. 20 14 - Anisotropy modeling of the fissure-karstic aquifer of the Opole-Zawadzkie Major Groundwater Basin (south-west Poland). Acta Geol. Pol., 64 (3): 353-360.
• 26. WITCZAK S., KANIA J., KMIECIK E. 2013 - Katalog wybranych fizycznych i chemicznych wskaźników zanieczyszczeń wód podziemnych i metod ich oznaczania. Gł. Insp. Ochr. Środ.
• 27. ŻELAZNY M., BARCZYK G., WOLANIN A., WÓJCIK S. 2013 - Zmiany cech fizyczno-chemicznych wód wywierzysk: Chochołowskiego, Lodowego i Olczyskiego w 2009 r. Biul. Państw. Inst. Geol., 456: 685-692.
• 28. ŻUREK A. 1991 - Przestrzenne rozmieszczenie związków azotowych w wodach podziemnych zbiornika szczelinowo-krasowego w rejonie Opola. Mater. Krajowej Konferencji Geologiczne Aspekty Ochrony Środowiska, Kraków, 21-23 października 1991 r. Wyd. AGH, Kraków.
• 29. ŻUREK A., CZOP M., MOTYKA J. 2010 – Azotany w wodach jurajskiego piętra wodonośnego w rejonie Olkusza. Wyd. AGH, Kraków, Geologia, 16 (1): 109-134.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MEiN, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2022-2024)