Rzeka Prosna pomnikiem przyrody i historii południowej wielkopolski

• Autorzy: Małecka I. , Ziąbka L. , Staszewski Z.

Warianty tytułu

EN

Prosna river – a monument of nature and history of southern wielkopolska

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Rzeka Prosna o długości 216,8 km należy do największych w południowej Wielkopolsce. Prosna po części swojej długości służyła jako drogowskaz „Szlaku Bursztynowego” dla kupców rzymskich. Rzeka stanowi pomnik przyrody i była świadkiem wydarzeń historycz-nych. Na 70 km rzeki Prosny w Bolesławcu znajdują się ruiny zamku z czasów piastowskich. Dolina Prosny w okresie wczesnego średniowiecza była terenem osadnictwa z okresu ple-miennego i intensywnego zasiedlania w czasie monarchii pierwszych Piastów. Badania archeologiczne datują początek kaliskiego grodu na Zawodziu na przełomie IX i X w. Od XIV w. do końca XVIII w. w Kaliszu znajdował się zamek królewski, spełniający m.in. funkcje rezydencji władców i starosty generalnego Wielkopolski. Rzeka Prosna w Kaliszu i regionie była świadkiem bitew a mianowicie: pomiędzy stronnikami króla Augusta II Mocnego z królem Stanisławem Leszczyńskim (29.10.1706r.), w czasie konfederacji barskiej (1768r., 1770r.), pomiędzy wojskami napoleońskimi a rosyjskimi (13.02.1813r.), powstańców styczniowych 1863r. (Kuźnica Grabowska 26.02.1863r.). Była również świadkiem zniszczenia Kalisza przez oddziały pruskie (1914r.). W pobliskim Szczypiornie w 1917r. zostali osadzeni legioniści J. Piłsudskiego. Rzeka Prosna była także świadkiem mordów dokonanych na Polakach przez Niemców w czasie II Wojny Światowej.

EN

The Prosna river of 216.8 km in length is one of the longest in the Southern Wielkopolska. In its part the Prosna was used as a signpost of the “Amber Route” for Roman merchants. The river is a monument of nature and has been a witness of historic events. At its 70th kilometre in Boesławiec it passes ruins of a Piast castle. The Prosna valley during the early Middle Ages was an area of settlements of tribes during the reign of the first Piast dynasty rulers. Archaeological research dates the beginning of the Kalisz city in Zawodzie at the turn of 9th and 10th centruries. Between 14th and the end of 18th century Kalisz had a royal castle which was a residence of Wielkopolska rulers and its general administrator. The Prosna in Kalisz and its surrounding region witnessed battles, namely between supporters if August II Strong and king Stanislaw Leszczynski (29.10.1706), during the Bar Confederation (1768, 1770), between Napoleon and Russian troops, January insurrection in 1863 (Kuźnica Grabowska 26.02.1863). It also witnessed destruction if Kalisz by Prussian troops (1914). In the nearby Szczypiorno in 1917 J. Pilsudski’s legions were imprisoned. The Prosna could also see Poles murdered by the Germans during World War Two.

Słowa kluczowe

PL

rzeka; archeologia; bitwa; pomnik przyrody; historia; zamek; powodzie

EN

river; archeology; battle; monument of nature; history; castle; flood

• Wydawca: Instytut Badawczo-Rozwojowy Inżynierii Lądowej i Wodnej "Euroexbud" ; Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej Zarząd Oddziału Ziemi Kaliskiej
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe. Inżynieria Lądowa i Wodna w Kształtowaniu Środowiska
• Rocznik: 2012
• Tom: Nr 7
• Strony: 57--76
• Opis fizyczny: Bibliogr. 8 poz., fot., rys.

Twórcy

autor

Małecka I.

• Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, Instytut Inżynierii Środowiska

autor

Ziąbka L.

• Muzeum Okręgowe Ziemi Kaliskiej w Kaliszu ul. T. Kościuszki 12 62-800 Kalisz

autor

Staszewski Z.

• Instytut Badawczo-Rozwojowy "EUROEXBUD" w Kaliszu, 62-800 Kalisz, ul. Łódzka 218, tel. [phone]

Bibliografia

• 1.Baranowski M. Bitwa pod Kaliszem 13 lutego 1813. Wydawnictwo Inforteditions, Zabrze 2006.
• 2.Dąbrowski K. Badania archeologiczne na Zawodziu (1959-1960). W; Osiemnaście wieków Kalisza T.3, Kalisz 1962.
• 3.Kościelniak Wł. Kalisz, przewodnik. Wydawca Sztuka i Rynek, Kalisz 2005.
• 4.Kościelniak Wł. Leksykon Kaliski. Edytor, Kalisz 2008.
• 5.Małecki Z. Dziedzictwo Kulturowe miasta Kalisza i regionu południowej Wielkopolski t.II Zarys historyczny dziejów Osiedla Winiary s.165-171, Zachować w Pamięci Alfreda Nowackiego - właściciela fabryki Winiary, s.172-178. Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu, Wydział Pedagogiczno-Artystyczny, Poznań – Kalisz 2012.
• 6.Małecki Z., Małecka I. Dowódca Oddziału powstańczego w 1863 r. mjr inż. Józef Oxiński. Duchowieństwo powiatu kaliskiego wobec Powstania Styczniowego. Towarzystwo Nauko¬we Ziemi Kaliskiej, Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej Oddział Ziemi Kaliskiej, Kalisz 2013.
• 7.Małecki Z., Paluch J., Banaszak A. Woda o grodzisko na Zawodziu w Kaliszu. Zeszyty Naukowe Inżynieria Lądowa i Wodna w Kształtowaniu Środowiska nr 3, IBRILiW EURO¬EXBUD, Kalisz 2011.
• 8.Zbrodnie Whermachtu w Wielkopolsce w okresie Zarządu Wojskowego (01.09-25.10.1039 r.), Delegatura w Kaliszu Okręgowej Komisji Zbrodni Hitlerowskich w Łodzi Instytutu Pamięci Narodowej, Kaliska Drukarnia Akcydensowa, Kalisz 1986.